تعداد نشریات | 29 |
تعداد شمارهها | 641 |
تعداد مقالات | 6,336 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,889,908 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,484,130 |
مناسبات علمی ایران دوره ایلخانی با دیگر ملل و مناطق | ||
نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام | ||
مقاله 11، دوره 16، شماره 31، دی 1401، صفحه 267-297 اصل مقاله (637.98 K) | ||
نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2022.35766.2928 | ||
نویسندگان | ||
امیر دهقان نژاد* 1؛ فضل الله فولادی2؛ محسن رحمتی3 | ||
1دکتری تاریخ علم دوره اسلامی، گروه تاریخ علم، پژوهشکده مطالعات فلسفی و تاریخ علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. | ||
2استادیار دانشگاه فرهنگیان لرستان، گروه آموزش تاریخ، دانشگاه فرهنگیان لرستان، خرمآباد، ایران | ||
3استاد ، گروه تاریخ، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران | ||
چکیده | ||
در دوران ایلخانان (736-654 ه. ق)، با توجه به گستردگی قلمرو مغول و همچنین تسامح و تساهل فکری و مذهبی آنان، فضای مناسبی جهت تردد عالمان و اندیشمندان سرزمینهای مختلف در ایران به وجود آمد که در سایه آن مناسبات علمی گستردهای بین قلمرو ایلخانی و دیگر کانونهای تمدنی جهان آن عصر برقرار شد. در این فضا، حمایت همهجانبه متولیان علم و آموزش در ایران به همراه روحیه دانشپژوهی، رحله طالبان علم، رفتوآمد گسترده دانشمندان ایران و دیگر سرزمینها را رقم زد. این روابط دوسویه، در احیای فعالیتهای علمی در ایران و مبادله میراث و یافتههای علمی این سرزمین با ملل مختلف از شرق دور تا دنیای غرب نقش بسزایی داشته است و باید آن را از نتایج مثبت و قابلملاحظه حکومت ایلخانان در بعد علمی و فرهنگی در ایران قلمداد کرد. در این مقاله، با رویکرد توصیفی – تحلیلی، ضمن شرح مبادلات علمی بین دانشمندان قلمرو ایلخانی با اندیشمندان دیگر کشورهای جهان، علل و عوامل زمینهساز برای پیدایش این مناسبات موردبررسی قرار خواهند گرفت. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ مغول؛ ایلخانی؛ مناسبات علمی؛ علوم | ||
مراجع | ||
آقایانی چاووشی، جعفر (1351)، «خواجهنصیرالدین طوسی و ابتکارات علمی او»، تعلیم و تربیت، شماره 66، تهران، صص 382-373.
ابنبطوطه، محمد بن عبدالله (1361) رحله ابنبطوطه، ج 2، ترجمه محمد علی موحد، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
ابنطقطقی، محمد بن علی (1858 م)، الفخری فی الآداب السلطانیه و دول الاسلامیه، طبع فی مدینه غریفزولد المحروسه بالات المدرسه الکلیه الملکیه.
ابنالعبری، ابوالفرج گریگوریوس (1421 م)، تاریخ مختصر الدول، قاهره: نشر دارالافاق العربیه.
ای دان، وانگ (1388)، خدمات خواجه رشیدالدین همدانی در گسترش چین شناسی، ج 1، به اهتمام رضا رحمانی، مجموعه مقالات درباره خواجه رشیدالدین فضلالله و ربع رشیدی تبریز،، تهران.
ابنشاکرکتبی، محمد (1973 م)، فوات الوفیات، ج 4، تحقیق، احسان عباس، بیروت: دارصادر بیروت.
ابنفوطی، کمالالدین عبدالرزاق بن احمد (1416 ق)، مجمع الآداب فی المعجم الاقاب،4 جلد، تحقیق محمد کاظم، تهران: مؤسسه الطباعه والنشیر وزاره الثقافه و الارشاد اسلامی.
ابهری، اثیرالدین، ایساغوجی، نسخه خطی، کتابخانه حائری، قم، گنجینه باز نسخههای خطی اسلامی و ایرانی، مجلدشماره 6 در IRN-003-0079.
اقبال آشتیانی، عباس (1384)، تاریخ مغول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
الگود، سیریل (1352)، تاریخ پزشکی در ایران، ترجمه محسن جاویدان، تهران، انتشارات اقبال.
براون، ادوارد (1367)، تاریخادبیات ایران از فردوسی تا سعدی، ج 2، ترجمه فتح الله مجتبائی و غلامحسین صدری افشار، تهران، نشر مروارید.
پولو، مارکو (1369)، سفرنامه مارکو پولو، ترجمه منصور سجادی و آن جلادی جوانی رومانو، تهران، انتشارات بوعلی.
جبار، احمد (1384)، کمالالدین فارسی، فیزیکدان و ریاضیدان نوآور، مجله تاریخ علم، شماره 3، صص 26-3.
جین یوان، فنگ (بیتا)، فرهنگ ایرانی و اسلامی در چین، ترجمه محمد جواد امیدوار نیا، تهران، انتشارات الهدی.
خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین (1380)، تاریخ حبیب السیر، ج 3، تهران، انتشارات خیام.
ذهبی، محمد بن احمد (1405 ق)، العبر، ج 3، به سعی محمد سعید بن بسیونی زغلول، بیروت، بینا.
سارتن، جورج (1383)، مقدمه بر تاریخ علم، ج 2، ترجمه غلامحسین صدری افشار، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
سبکی، عبدالوهاب بن علی (بیتا)، طبقات الشافعیه الکبری، ج 8، محقق، محمود محمود طناحی، بیروت: دار احیا الکتب العربیه.
سبط بن عجمی، احمد بن ابراهیم (1417 ق)، کنوز الذهب فی تاریخ حلب، محقق و مصحح: شعث شوقی، بکور فالح، حلب، دارالقلم العربی.
سزگین، فواد (1371)، گفتارهایی پیرامون علوم عربی و اسلامی، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
شیخوالیسوعی، لویس (1898 م)، غریغوریوس ابوالفرج المعروف با بن عبری، بیروت، المشرق.
شیرازی، قطبالدین محمود بن مسعود (1387)، تحفه سعدیه (شرح کلیات قانون ابن سینا)، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران.
صفا، ذبیح الله (1387)، تاریخادبیات ایران، ج 3، تهران، انتشارات فردوس.
طوسی، خواجه نصرالدین محمد بن محمد (1359 ق)، مجموع رسائل طوسی، حیدر آباد دکن، دایرهالمعارف العثمانیه.
عظیمی، مهدی (1392)، میراث اثیری (حیات و کارنامه اثیر الدین ابهری)، فلسفه و کلام، شماره،15، دوره 4، صص 180-151.
غریب کرمانی، حسن بن زاهد، مجموعه رسائل (مقلاد الکنوز، منتخب مفتاح الرموز، مفتاح الرموز)، نسخه خطی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره، 12889
غزالی، محمد بن محمد (1386)، احیا علوم الدین، ترجمه موید الدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کاسانی، جلالالدین ابوبکر بن علی (1358)، ترجمه پارسی تألیف تألیف ابوریحان بیرونی، به کوشش منوچهر ستوده - ایرج افشار، تهران، چاپخانه شرکت افست.
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد (1384)، تاریخ اولجایتو، مصحح، مهین همبلی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانویچ (1379)، تاریخ نوشتههای جغرافیایی در جهان اسلامی، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
مدرس رضوی، محمد تقی (1383)، احوال و آثار خواجهنصیرالدین طوسی، تهران، انتشارات اساطیر.
مسعودی، عباس (1352)، چین سرزمین شگفتیها، بیجا، انتشارات مؤسسه اطلاعات.
مظفری، محمد (1390)، بررسی و تحلیل نوآوریهای رصدخانه مراغه، رساله دکتری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مینوی، مجتبی (1388)، ترجمه علوم چینی به فارسی در قرن هشتم هجری، به اهتمام رضا رحمانی، مجموعه مقالات درباره خواجه رشیدالدین فضل الله و ربع رشیدی تبریز، چاپ علامه طباطبایی.
نصر، حسین (1350)، مقام رشیدالدین فضلالله در تاریخ فلسفه و علوم اسلامی، مجموعه خطابههای تحقیقی درباره رشیدالدین فضلالله همدانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
نعمه، عبدالله (1987 م)، فلاسفه الشیعه (حیاتهم و آرائهم)، قم، دارالکتاب الاسلامی.
ورجاوند، پرویز (1384)، کاوشهای رصدخانه مراغه و نگاهی به پیشینه دانش ستارهشناسی در ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر.
ویدمان، آیلهارد (1391)، خواجهنصیرالدین طوسی، ترجمه سارا حاج حسینی، گزینش و ویرایش، حسن معصومی همدانی، محمد جواد انواری، مجموعه مقالات استاد بشر (پژوهشهایی در زندگی، روزگار، فلسفه و علم خواجهنصیرالدین طوسی)،، تهران، میراث مکتوب.
هارتنر، ویلی (1381)، شناسایی آلات نجومی چمالوتینگ و رابطه آنها با ابزار رصدخانه مراغه، ترجمه ناصر کنعانی، فرهنگ، شماره، 44 و 45، صص 116-65.
همدانی، خواجه رشیدالدین فضل الله (1350)، تنکسوق نامه یا طب اهل ختا، با مقدمه مجتبی مینوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
همو (1368)، آثار و احیا، به اهتمام منوچهر ستوده و ایرج افشار، تهران، انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران.
همو (1358)، سوانح الافکار رشیدی، به کوشش محمد تقی دانش پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
همو (1945 م)، مکاتبات رشیدی، سعی و اهتمام و تصحیح محمد شفیع، لاهور، انتشارات پنجاب این جو کیشنل پریس لاهور.
همو (1384)، جامع التواریخ (تاریخ هند و سند و کشمیر)، تصحیح، محمد روشن، تهران، میراث مکتوب.
همو (1338)، جامع التواریخ، از آغاز پیدایش قبایل مغول تا پایان دوره تیمور قاآن، ج 2، به کوشش بهمن کریمی، تهران، شرکت نسبی حاج محمد حسین اقبال و شرکا.
همو (1385)، جامع التواریخ، تاریخ اقوام پادشاهان ختای، تصحیح محمد روشن، تهران، میراث مکتوب.
هندوشاه استرآبادی، محمد قاسم (1387)، تاریخ فرشته از آغاز تا با بر، مصحح، محمد رضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
Anawati (1982), G.C, “Abhari, Atir-Al-Din,” Encyclopedia Iranica, Vol. I, Fasc. 2, pp. 216-217.
Bakhtyar, mozafar (1994), China, in world Survey of Islamic Manuscripts, Al-Furqan Islamic Heritage Foundation, Volume 4.
Meyer hof, M. and G.P.Sobhy (1932), introd, The Abridged Version of the Book of Simple Drugs of Ahmad ibn Muhamad Al-Ghafiqi, by Gregorius Abul-farag Berhebraeus, Cairo.
Mimura, Taro (2013), Qutb-Din Shirazi,s Medical Work,al-Tuhfa al-sa diya (Commentary on Volume of Ibn sina,s al-Qanun fi al-tibb)and its Sources, tarik-elm,Vol.10(2).
Sarton, G (1931), Introduction to the History of Science, Baltimore.
Van Dalen, Benno (2007), Wābkanawī: Shams al‐Munajjim, The Biographical Encyclopedia of Astronomers, Editors, Tomas Hockey and others, New York, Springer. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 452 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 208 |