تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 590 |
تعداد مقالات | 6,039 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,869,365 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,837,517 |
واکاوی توسعۀ فضایی روستاهای نواحی کوهستانی و جلگهای (نمونه موردی: روستاهای بخش بندپی شرقی شهرستان بابل) | ||
جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
دوره 12، شماره 42، فروردین 1401، صفحه 49-72 اصل مقاله (935.57 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2022.6981 | ||
نویسندگان | ||
بهروز محمدی یگانه1؛ منیژه احمدی2؛ علیاکبر نجفیکانی3؛ کبری نجفی ![]() | ||
1دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
2استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
3دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران | ||
4دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
چکیده | ||
آیندۀ سرزمینی مناطق روستایی کشور نیازمند طراحی راهبردهایی بهمنظور توسعۀ فضایی است که در هر برنامهای راهگشای حل مسائل روستاها خواهد بود. امروزه مهمترین هدف هر کشوری رشد و تعالی همهجانبۀ جوامع انسانی است و وجود نابرابری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و... از نشانههای توسعهنیافتگی یک کشور محسوب میشود. مناطقی که امروزه توسعهیافته شناخته میشوند، علاوهبر اینکه از شاخصهای اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار هستند، بلکه توزیع درآمد و امکانات نیز در این مناطق عادلانهتر هستند. برنامۀ توسعه و عمران روستایی براساس الگوهای مختلف در شهرستان بابل، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستائیان نداشته و به لحاظ اجتماعی نیز در نهادینهکردن مشارکت روستائیان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب نکرده است؛ ازاینرو هدف پژوهش حاضر بررسی شاخصهای توسعۀ روستاهای کوهستانی و جلگهای بخش بندپی شرقی شهرستان بابل بوده و بهمنظور دستیابی به اهداف مورد نظر از دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده شد. جامعۀ آماری تحقیق حاضر روستاهای بخش بندپی شرقی بابل (4 روستای کوهستانی و 4 جلگهای) است که با استفاده از فرمول کوکران 210 خانوار بهعنوان نمونه انتخاب شدند. بهمنظور سنجش متغیرهای تحقیق از آزمونهای T مستقل و مانوایتنی و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج حاصل از آزمونهای مذکور حاکی از آن است که تفاوت معنادار و 99 درصدی، بین اکثر شاخصهای اقتصادی، کالبدی و اجتماعی در روستاهای کوهستانی و جلگهای ناحیه مورد مطالعه وجود دارد. با بررسی میزان رضایت مردم از امکانات و زیرساختهای توسعهیافتگی در روستاها میتوان اذعان داشت که مناطق جلگهای از سطح توسعهیافتگی بالاتری نسبتبه مناطق کوهستانی بخش بندپیشرقی برخوردار است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نیز نشان میدهد که موقعیت جغرافیایی در توسعۀ فضایی روستاها بسیار موثر است، به نحوی که براساس ضریب تعدیل و ضریب تعیین محاسبهشده، مشخص شد که شاخصهای توسعه تا 76 درصد به اصلاح خطوط مواصلاتی، سهولت دسترسی و زیرساختهای توسعه وابسته هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
توسعۀ فضایی؛ توسعۀ روستایی؛ شاخصهای توسعه؛ بابل | ||
مراجع | ||
احمدی، عبدالمجید. (1398). تحلیل تأثیرات مخاطرات محیطی بر پایداری امنیت نواحی روستایی مرزی (موردشناسی: روستاهای سروآباد کردستان و درمیان خراسان جنوبی)، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دورۀ ۹، شمارۀ ۳۳، صص 188-161.https://gaij.usb.ac.ir/article_5181.html
افراخته، حسن؛ توفیقیان اصل، سید امیر. (1395). تحلیل مکانی-فضایی سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان بویراحمد، فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی، دانشگاه تربت حیدریه، جلد 3، شمارۀ 2، 1395. صص 214-193.http://rdsj.torbath.ac.ir/article_38652.html
اسماعیلزاده، حسن؛ صفرخانی، رضوان؛ محمودی، حسین. (1397). تحلیلی بر سطح توسعهیافتگی مناطق روستایی شهرستانهای استان کرمانشاه، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ 50، شمارۀ 2،. صص 374-355.https://jhgr.ut.ac.ir/article_60514.html
امانپور، سعید؛ مختاریچلچه، صادق؛ حسینی کهنوج، سید رضا؛ ویسی، الهام. (1394). تحلیل فضایی و سنجش سطح توسعهیافتگی نواحی روستایی، موردی: شهرستانهای استان چهارمحال و بختیاری، مجلۀ پژوهش و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، سال 4، شمارۀ 2، صص 110-94.https://jhgr.ut.ac.ir/article_70913.html
رحمانی فضلی، عبدالرضا؛ عزیزپور، فرهاد؛ شامانیان، مریم. (1396). تحلیل فضایی توسعه در نواحی روستایی استان سمنان، فصلنامه جغرافیا، انجمن جغرافیایی ایران، سال 15، شمارۀ 55، صص 352-338.http://ijme.mui.ac.ir/files/site1/files/orcid_help.pdf
رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ درویش، هدایت؛ بیژن رحمانی؛ صرافی، مظفر. (1398). تحلیل عوامل مؤثر بر طراحی سناریوهای توسعۀ فضایی مناطق روستایی (موردی: منطقۀ سه آمایش سرزمین)، فصلنامۀ برنامهریزی و آمایش فضا. دانشگاه تربیت مدرس، دورۀ 23، شمارۀ 3، صص 146-125.https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-31750-fa.html
رضوانی، محمدرضا؛ بدری، سید علی؛ ترابی، ذبیحالله؛ هاجری، بهرام. (1395). شناسایی راهکارهای توسعۀ روستایی با استفاده از چارچوب مشارکتی SWOT (مورد: روستای میقان)، فصلنامۀاقتصادفضاوتوسعۀ روستایی، دانشگاه خوارزمی، شمارۀ 18. صص 43-27.https://elmnet.ir/article
سبحانی، نوبخت؛ بیرانوندزاده، مریم؛ موزرمی، سارا؛ فرجزاده، مژگان. (1395). ارزیابی سطوح توسعهیافتگی سکونتگاههای روستایی شهرستانهای گیلان و گلستان، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، دورۀ 2، شمارۀ 2. صص 199-185.https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1163297
شاهرخیسارود، صالح؛ محمودی، بهرام. (1394)، ارزیابی سطوح توسعهیافتگی مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ، فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی، دانشگاه تربت حیدریه، جلد 2، شمارۀ 4. صص 399-383.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx
صادقی، محمدعلی؛ سعیدی، عباس؛ منشیزاده، رحمتالله؛ عزیزپور، فرهاد. (1397). روند تحول کالبدی–فضایی روستاهای پیرامون شهر کاشان طی دورۀ زمانی 1395-1355، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارۀ 29، صص 36-19.https://gaij.usb.ac.ir/article_4243.html
صدوق، سید حسن؛ سعیدی، عباس. (1385). نظام فضایی به مثابه جوهرۀ مطالعات جغرافیایی، جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران). سال چهارم. شمارۀ 10 و 11. صص 59-44.https://www.magiran.com/paper/1538139
صرافی، مظفر. (1393). آمایش سرزمین چیستی و چرایی، همایش آمایش سرزمین زبربنای توسعه. تهران.https://www.magiran.com/searchinpapers
فرجی سبکبار، حسنعلی. (1391). تحلیل نابرابریهای فضایی سکونتگاههای روستایی ایران، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دانشگاه خوارزمی، شمارۀ 1، صص 100-83.http://serd.khu.ac.ir/article-1-1563-fa.html
عابدی سروستانی، احمد. (1391). رویکردهای مشارکتی به توسعه، کاربردهایی برای ترویج و توسعۀ روستایی، فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی، دانشگاه تربت حیدریه، شمارۀ 31. صص 177-161. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepag
کریم، محمدحسین. (1394). چالشهای شبکههای تعاونی روستایی ایران، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دانشگاه خوارزمی، سال چهارم، شمارۀ 3، صص 196-173.https://serd.khu.ac.ir/browse.php
مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ بخشی، زهرا. (1396). تحلیل نابرابری پراکنش سکونتگاههای روستایی سبزوار-نیشابور براساس منابع اکولوژیکی موجود، فصلنامۀ پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ 49، شمارۀ 1، صص 242-227.https://jhgr.ut.ac.ir/article_59773.html
منوچهری میاندوآب، ایوب؛ انوری، آرزو؛ آهار، حسن. (1398). تحلیل نقش هستههای عملکردی در ایجاد عدمتعادل ساختار فضایی (موردی: کلانشهر تهران)، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال نهم، شمارۀ 33، صص 40-23.https://gaij.usb.ac.ir/article_5078_5919806
مهدوی حاجیلویی؛ مسعود، زارعی، یعقوب؛ رحمانیان کوشکی، مهدی و رخشانی، اسماء. (1392)، تحلیل نابرابری فضاهای جغرافیایی توسعه بین مناطق روستایی مرکزی ایران، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، سال پنجم، شمارۀ 4، صص 46-31.http://jisds.srbiau.ac.ir/article_2443.html
مهدوی، صدیقه؛ صحنه، بهمن؛ نجفیکانی، علیاکبر. (1399). تحلیلی بر چالشها و فرصتهای پیشروی توسعهیافتگی پایدار روستاهای کوهستانی و جلگهای شهرستان گرگان، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه. شمارۀ 61، صص 142-121.https://gdij.usb.ac.ir/issue_708_778.html
نجفیکانی، علیاکبر. (1398). چالشها و تنگناهای توسعۀ اقتصادی در نواحی روستایی، موردی: روستاهای بخش داشلیبرون شهرستان گنبد، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دانشگاه خوارزمی، شمارۀ 29، صص 168-151.https://serd.khu.ac.ir/browse.phpmag
نجفیکانی، علیاکبر؛ صادقی، نوشین؛ رحمانی، مریم. (1392). چالشها و راهبردهای توسعۀ فضایی روستاهای الحاقی به شهر گرگان، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دانشگاه خوارزمی، شمارۀ 5، صص 118-101.https://serd.khu.ac.ir/article-1-1747-fa.html
نسترن، مهین؛ ابوالحسنی، فرحناز؛ بختیاری، نرجس. (1394)، پراکنش فضایی شاخصهای توسعه در شهرستانهای ایران با استفاده از رتبهبندی ترکیبی، فصلنامۀ برنامهریزی منطقهای. دانشگاه آزاد مرودشت، سال پنجم، شمارۀ 17، صص 14-1.journals.miau.ac.ir/article_716.html
نظمفر، حسین. (1396). تحلیل سطوح توسعۀ روستایی و میزان برخورداری دهستانهای آذربایجان غربی، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دانشگاه خوارزمی، شمارۀ 1. صص 175-159.http://ensani.ir/fa/article/377114
هادیانی، زهره؛ دادکانی، منیژه. (1398). تحلیل شبکهای جریانهای فضایی شهر خاش و روستاهای پیرامون، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال نهم، شمارۀ 32، صص 184-171.https://gaij.usb.ac.ir/article_5005.html
Açar, K. V (2017), Webcam child prostitution: An exploration of current and futuristic methods of detection. International Journal of Cyber Criminology, 11(1), pp98-109.https://www.cybercrimejournal.com
Chermack.T.J., Lynham E.A. and Ruona. W (2001), A Review of Scenario Planning Literature. Futures Research Quarterly.pp 7-31.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328712001978
Dasgupta D (1994), TOWard a new economics of science.econpapers FAO vol.23.issue5.pp487-521.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0048733394010021
Engestrom E. and jonsson.D (1994), essembly.a cruxcial learning experience.a international jornal of human factors in manufactoring.vol 4/no.3. pp.293-303.https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/hfm.4530040306
Evers, David (2010), Scenarios on the spatial and economic development of Europe. Futures. Volume 42. Issue 8. PP 804-816.https://www.researchgate.net/signup.SignUp.html
Geneletti.D. (2012), Environmental Assessment of Spatial Plan Policies through Land Use Scenarios A Study in a Fast-Developing Tom in Rural Mozambique Environmental Impact Assessment Review. No.32.pp.1-10.https://www.sciencedirect.com/science/
Healey, P (2015) , Civil society enterprise and local development. Planning Theory & Practice, 16(1), pp11-27.https://doi.org/10.1080/14649357.2014.995212
Najafi Kani, A.A (2017), A Study Of Challenges And Opportunities For The Development Of Tourism In Coastal Villages: The Case Study Of Villages In Babolsar. ijese.pp. 1765-1776.http://www.ijese.net/makale/1941.html
Schweitzer, N., Hofmann, R., and Meinheit, A. (2019) , “Strategic customer foresight: From research to strategic decision-making using the example of highly automated vehicles”. Technological Forecasting and Social Change,pp, 49-65.https://ur.booksc.eu/book/75188157/d37b15
United Nations Population (2002), Indicators for Population and Reproductive Health Programmed .Technical and Policy Division.https://digitallibrary.un.org/record/500719
Vreeker .R (2008), Sustainable Urban Development Vol.3: The Toolkit for Assessment. This Edition Published in the Taylor and Francis e-Library.https://books.google.com | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 164 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 120 |