ارزیابی و سنجش قابلیت مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی در شبیه‌سازی هیدروگراف سیل حوضۀ آبریز رودخانۀ میناب

اسدی, معصومه; جباری, ایرج; حصادی, همایون

doi:10.22111/gdij10.22111.2022.7005

شماره های تماس اداره نشریات و مجلات علمی دانشگاه

نام مجله پژوهش های تاریخی به پژوهش های تاریخی ایران و اسلام تغییر یافت.

تعداد نشریات	33
تعداد شماره‌ها	765
تعداد مقالات	7,412
تعداد مشاهده مقاله	12,280,799
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	8,390,882

	ارزیابی و سنجش قابلیت مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی در شبیه‌سازی هیدروگراف سیل حوضۀ آبریز رودخانۀ میناب
مجله جغرافیا و توسعه
مقاله 6، دوره 20، شماره 68، مهر 1401، صفحه 116-137 اصل مقاله (1.32 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij10.22111.2022.7005
نویسندگان
معصومه اسدی¹؛ ایرج جباری^* ²؛ همایون حصادی³
¹دانش‌آموحته دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
²دانشیار گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
³استادیار مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
چکیده
پیش‌بینی درست وقوع سیلاب به‌ویژه در مناطق خشک که با بی‌نظمی و شدت بیشتری همراه است، از اهمیت زیادی برخوردار است. کمبود ایستگاه‌های هیدرومتری در این مناطق از کشور ما در کنار مزیت مهم مدل هیدروگراف ژئومورفولوژی (GIUH)، که با کمترین داده‌های اطلاعاتی امکان شبیه‌سازی بارش-رواناب یک حوضه را فراهم می‌کند، محققان این پژوهش را بر آن داشت تا ارزیابی مدل مذکور را در حوضۀ آبریز سد استقلال میناب به‌عنوان هدف خود درنظر بگیرند. مقادیر کمّی هر یک از پارامترهای ژئومورفولوژیک مدل GIUH که مهم‌ترین آن‌ها نسبت انشعاب، نسبت طول و نسبت مساحت است، با بهره‌گیری از نقشۀ رقومی ارتفاع با مقیاس 30 متر و به کمک فناوری GIS و الحاقیه HECGeoHMS محاسبه شده‌اند. در رتبه‌بندی آبراهه‌ها نیز از روش استرالر به‌عنوان مبنا استفاده شد. مدل هیدروگراف واحد ژئومورفولوژی در حوضۀ مورد بررسی با توجه به میانگین خطای محاسبه‌شده (معادل 22/17 درصد) برای دبی اوج 4 واقعه انتخاب‌شده، نتایج قابل‌قبولی داشته است؛ ولی در برآورد زمان وقوع دبی اوج مقدار خطا بیشتر بوده و در همۀ وقایع، زمان وقوع دبی اوج کمتر از زمان واقعی به دست آمده است. علاوه بر این، نتایج این مدل در حوضۀ مشابه مورد بررسی (آبنما) نیز با میانگین درصد خطای حدود 30 درصد در محاسبۀ دبی اوج نتایج قابل‌قبولی ارائه داد؛ بنابراین می‌توان از این مدل در شرایط مشابه و با اعمال تغییرات به نتایج مطلوبی رسید.
کلیدواژه‌ها
هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومورفولوژی؛ هیدروژئومورفولوژی؛ ‌ویژگی‌های‌مورفومتریک؛ شبیه‌سازی سیل؛ حوضه؛ رودخانه میناب

مراجع
اسدی، معصومه؛ ایرج جباری؛ همایون حصادی (1398). مدل‌سازی سیلاب در مناطق خشک و نیمه‌خشک با بهره‌گیری از مدل HEC-HMS مطالعۀ موردی (حوضۀ آبریز سد استقلال میناب)، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی. دورۀ 8. شمارۀ 3. صفحات 33-17.http://www.geomorphologyjournal.ir/article_102792_3633dbc134 ادارۀ امور آب استان هرمزگان مطالعات منابع آب (1374). گزارش مطالعات هیدرولوژی سیستم‌ هشداردهندۀ سیل در حوضۀ ‌آبریز رودخانۀ میناب، شرکت سهامی آب منطقه‌ای هرمزگان ( وزارت نیرو). زکی‌زاده، فریبا؛ حسین ملکی‌نژاد؛ محمدرضا اختصاصی (1394). مقایسۀ آبنمود واحد لحظه‌ای نش، ژئومورفولوژیک و ژئومورفوکلیماتیک در برآورد مشخصات هیدروگراف سیلاب. پژوهش‌های آبخیزداری. 107. https://wmrj.areeo.ac.ir/article_107080_a743551c03a7be4b2b0f31aa293c9545.pdf سالاری‌جزی، میثم؛ آرش ادیب؛ محمد محمودیان‌شوشتری؛ علی آخوند علی (1388). ارزیابی مدل‌های GIUH-NASH و GCIUH-CLARK در حوضۀ معرف کسیلیان، هشتمین کنگرۀ بین‌المللی مهندسی عمران. شیراز. https://www.civilica.com/Papers-ICCE08=.html سبزواری، تورج؛ علی حسن‌نژاد؛ سیدعبدالنبی رضوی (1391). برآورد سیلاب حوضه‌های فاقد آمار به روش آبنمود واحد لحظه‌ای زمین‌ریخت‌شناسی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز شور اندیکا رود کارون)، مجلۀ مهندسی منابع آب‌سال چهارم. 47-33. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=189053 سعیدی، پونه؛ محمدحسین نیک‌سخن؛ خدیجه نوروزی (1394). برآورد هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژیکی (GIUH) و هیدروگراف واحد لحظه‌ای تابع عرض (WFIUH) در حوضه‌های فاقد آمار (مطالعۀ موردی: حوضۀ قروه)، اکوهیدرولوژی. دورۀ 2. شمارۀ 1. صفحات 62-51. https://journals.ut.ac.ir/article_55128.html سنجری، مهدیه؛ علی سلاجقه؛ سیدمحمدصادق موحد؛ آرش ملکیان (1397). تحلیل چند مقایسۀ مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی (GIUH)، مرتع و آبخیزداری. مجلۀ منابع طبیعی ایران. دورۀ 71. شمارۀ 4. صفحات 971-963. https://jrwm.ut.ac.ir/article_70137.html علیزاده، امین (1387). اصول هیدرولوژی کاربردی، مشهد. انتشارات دانشگاه امام رضا(ع). چاپ بیست و چهارم. https://mohitesabs.blogsky.com/1394/11/25/ قهرمان، بیژن؛ مرتضی لطفی (1388). کارایی مدل‌های هیدروگراف واحد در تعیین مشخصات هیدروگراف سیلاب، کمیتۀ تحقیقات شرکت سهامی آب منطقه‌ای خراسان شمالی. 133-1. https://www.researchgate.net/publication/342715987_Hydrology کرمی، فاطمه و اسمعیل‌پور، مرضیه (1393). برآورد رواناب با استفاده از هیدروگراف واحد ژئومورفولوژی (مطالعۀ موردی: حوضۀ دریان چای)، هیدروژئومورفولوژی. شماره 1. صفحات 157-145. https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_3280.html گلکاریان، علی؛ سیدامیر نقیبی؛ داود داودی‌مقدم (1393). ارزیابی کارایی روش ژئومورفولوژی در برآورد ابعاد هیدروگراف واحد لحظه‌ای و مقایسۀ آن با روش‌های اشنایدر، SCS و مثلثی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز جنگ کارده)، نشریۀ آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 28. شماره 2. صفحات 450-440. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=240570 محمدی، علی‌اصغر؛ حسن احمدی (1390). ارائۀ مدل برآورد دبی حداکثر لحظه‌ای در حوضه‌های فاقد آمار مبتنی‌بر مدل‌های هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی، اشنایدر، SCS و مثلثی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز کن)، فصلنامۀ جغرافیای طبیعی لار. سال 4. شماره 13. صفحات 48-37. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=150330 محمودی، فرج‌الله؛ جمشید عیوضی؛ مجتبی یمانی؛ علی نصیری (1383). برآورد سیل با استفاده از آنالیز GIUH (مطالعۀ موردی: حوضۀ امامه)، نشریۀ علوم جغرافیایی. جلد 3. شمارۀ 3 و 4. صفحات 30-11 . https://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-3-32&slc_lang=fa&sid=1 محمودی فرج‌الله؛ مجتبی یمانی؛ بهرامی شهرام (1386). ارزیابی مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژیکی (GIUH) در حوضۀ آبخیز کنگیر (ایوان غرب)، پژوهش‌های جغرافیایی. شمارۀ 60. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=67043 مشاری‌عشق‌آباد، سمیه؛ احمد نوحه‌گر؛ ابراهیم امیدوار (1391). شبیه‌سازی رواناب به روش هیدروگراف واحد ژئومورفولوژیک (مطالعۀ موردی: حوضۀ بار- خراسان رضوی)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی پژوهش‌های فرسایش محیطی. شماره 6. صفحات126-115. http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-280-en.pdf ملکی، امجد؛ مریم حافظ‌پرست؛ ویدا عبدی‌پور (1398). کارایی هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی ( GIUH) و مقایسۀ آن با سایر مدل‌ها در حوضۀ مرگ استان کرمانشاه، فصلنامۀ علمی فضای جغرافیایی. شمارۀ 68. صفحات 74-59. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-2538-2&slc_lang=fa&sid=1 نگهبان، سعید؛ موسی عباسی؛ انور مرادی؛ محسن بزرکار (1393). استخراج آبنمود (هیدروگراف) واحد ژئومورفولوژیکی براساس روش لوپز و مقایسۀ آن با آبنمودهای مشاهداتی در حوضۀ حسین‌آباد، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی. سال سوم. شمارۀ 2. صفحات 67-63. http://www.geomorphologyjournal.ir/article_77951.html Refrences Allam, M. N. (1990). Case study evaluation of geomorphologic rainfall-runoff model, incorporating linear infiltration expression. Hydrological Processes, 4 (1), 71-84. https://doi.org/10.1002/hyp.3360040107 Anghesom, A.G. and Mathur, B.S. (2014). Geomorphologic instantaneous unit hydrographs for rivers in Eritrea (East Africa ) . Journal of Indian Water Resources Society, 34 (1), 1-14 https://pdfs.semanticscholar.org/e2be/8c6ba88d5f0d0f471391d36c88f76718cd3c.pdf Bamufleh, S. Wagdany, A. Elfeki, A. Chaabani, A (2020). Developing a geomorphological instantaneous unit hydrograph (GIUH) using equivalent Horton-Strahler ratios for flash flood predictions in arid regions. Geomatics Natural Hazard and Risk, 11(1), 1697- 1723 https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19475705.2020.1811404 Berod, D.D. Singh, V. P. and Musy, A. (1999). A Geomorphologic Kinematic-Wave (GKW) Model for Estimation of Flood From Small Alpine Watersheds. Hydrological. Processes, 13 (9), 1391-1416. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/(SICI)10991085(19990630)13:9%3C1391::AID-HYP809%3E3.0.CO;2-B Cheng, Y. Ke Zhang, Zh. Yu, Zhijia, Li. Qiaoling,Li (2014).Improving the flood prediction capability of the Xinanjiang model in ungauged nested catchments by coupling it with the geomorphologic instantaneous unit hydrograph. Journal of hydrology, 517, 1035-1048. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022169414004971 Gupta,V.K. Waymire, E. and Wang, C.T (1980). A representation of an instantaneous unit hydrograph from geomorphology. Water Resources Manage, 16(5),855-862. https://doi.org/10.1029/WR016i005p00855 Horton, R. E. (1945). Erosional development of streams and their drainage basins: Hydrophysical approach to quantitative morphology, Bull. Geol. Soc. Amer. 56 (3), 275-370. https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/gsabulletin/article/56/3/275/4075/Erosional - development-of-streams and their Ignacio - Rodriguez-Iturbi (1993).The Geomorphological Unit Hydrograph, Channel Network Hydrology,43-68. Jin,C.X(1992).A deterministic gamma geomorphologic instantaneous unit hydrograph based on path types. Water Resources Research, 28, 479-486. http://ponce.sdsu.edu/DGTGIUH_Jing_1992.pdf Khaleghi, M. Holy, J. Ahmadi, H. Kamyar, M (2009). Evaluation of the efficiency of instantaneous geomorphology unit hydrograph method in estimating the peak flow rate. Quarterly Journal of Natural Resources Science and Technology, 5 ( 2), 89-100. http://jstnr.iauc.ac.ir/article_544743_b5070263c6bd4b4647ed3c4313895bed.pdf Khaleghi, M.R. Ghodusi, J. and Ahmadi, H (2014). Regional Analysis Using the Geomorphologic Instantaneous Unit Hydrograph (GIUH) Method. Soil & Water Res, 9 (1), 25-30. https://www.agriculturejournals.cz/publicFiles/33_2012-SWR.pdf Kirshen, D. M. and Bras, R. L. (1983).The linear channel and its effect on the geomorphologic IUH. J. Hydrol, (65), 175-208. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0022169483902160 Kwan, Tun Lee and Chin-Hsin, Chang (2005). Incorporating Subsurface-Flow Mechanism into Geomorphology-Based IUH Modeling. Journal of Hydrology, (311), 91-105. https://www.researchgate.net/publication/222249730_Incorporating_subsurface-flow_mechanism_into_geomorphology-based_IUH_modeling Olivera, F. and Maidment, D. (1999). Geographic Information systems (GIS)- Based Spatially Distributed Model for Runoff Routing. Water Resour.Res, 4, 1135-1146. https://doi.org/10.1029/1998WR900104 Pena, A. Ayuso, L. and Giraldez, V (1999). Incorporating topologic properties into the, Geomorphologic instantaneous unit hydrograph. Phys. Chem .Earth (B), 24(1-2), 55-58. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1464190998000112 Rodriguez- Iturbe, I. and Valdes, J. B. (1979). The geomorphologic structure of the hydrologic response. Water Resources Research, 15(6), 1409-1420. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/WR015i006p01435 Shadeed,S. Shaheen, H. Jayyousi, Anan. (2007). GIS-based KW-GIUH hydrological model of semiarid catchments: The case of Faria catchment, Palestine. Arabian Jornal For Science And Engineeringer, 39 (36), 3-16. https://inis.iaea.org/search/searchsinglerecord.aspx?recordsFor=SingleRecord&RN=39089842 Sharifi, F. B, Saghafian. and Telvari, A. (2002). The Great 2001 Flood in Golestan Province. Iran: Causes &Consequences. International Conference on Flood Estimation, Berne, Switzerland, 263-271. https://www.researchgate.net/publication/236229926_great_2001_flood_in_Golestan_province_Iran_Causes_and_consequences. Swaina, J.B. Jhab, R. Patrac, K.C (2015). Stream flow prediction in a typical ungauged catchment using GIUH approach- International conference on water resources. Coastal and ocean engineering (Icwrcoe), Aquatic Procedia. 4, 993-1000. https://cyberleninka.org/article/n/1291597.pdf Yingbing, Ch. Peng, Shi. Xiaomin, Ji. Simin, Qu. Lanlan, Zh. Fengcheng, D. (2019). New method to calculate the dynamic factor–low velocity in Geomorphologic instantaneous unit hydrograph. Scientific Reports nature research, 9 (14201), 735. www.nature.com/scientificreports http://www.irna.ir/fa/News/8154691
آمار تعداد مشاهده مقاله: 804 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 512

سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

ارزیابی و سنجش قابلیت مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی در شبیه‌سازی هیدروگراف سیل حوضۀ آبریز رودخانۀ میناب