تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 707 |
تعداد مقالات | 6,896 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,286,901 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,590,773 |
تحلیل نقش مدیریت روستایی در افزایش میزان تاب آوری نقاط روستایی در برابر خشکسالی از دیدگاه روستاییان (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان اردبیل) | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 11، دوره 12، شماره 36 - شماره پیاپی 2، تیر 1402، صفحه 25-40 اصل مقاله (1.45 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2022.41670.1878 | ||
نویسنده | ||
کیومرث خداپناه* | ||
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
مدیریت اثربخش روستایی نیازمند بهرهگیری از الگوها و رویکردهای مدیرتی و نهادی نوین است که در تمام ابعاد منجر به اتخاذ راهبرد و راهکارهایی می شود که خانوارهای روستایی را در برابر مخاطرات مختلف بهویژه خشکسالی تابآور میسازد. با توجه به این موضوع پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مدیریت روستایی در تابآوری روستایئان در برابر خشکسالی انجام شده است.این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است، جامعه آماری 32 روستای دارای دهیاری بخش مرکزی شهرستان اردبیل با جمعیت8038 است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 348 نفر برآورد گردد که به تناسب تعداد سرپرست خانوار موجود در هر روستا توزیع گردید. جهت بررسی موضوع در بخش مدیریت روستایی از چهار شاخص در قالب 40 نماگر و در بخش تابآوری در برابر خشکسالی از چهار شاخص در قالب 24 نماگر بر اساس مطالعات سایر محققین بهره گرفته شد. روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفت و پایایی کل آن بر اساس آلفای کرونباخ 784/0 برآورد گردید. نتایج نشان داد از بین شاخصهای مدیریت روستایی، مدیریت محیط زیست703/0 از واریانس تابآوری در برابر خشکسالی را تبیین ومیکند. همچنین بر اساس دیدگاه روستائیان، میانگین شاخصهای تابآوری در ابعاد آمادگی، واکنش و پیشیگری بیشتر از حد متوسط و تنها در شاخص بازتوانی و بازسازی(80/2) میانگین آن پایینتراز حد متوسط بود. از سوی دیگر نتایج تکنیک میرکا بیانگر این است روستای عموقین در بالاترین سطح تابآوری در برابر خشکسالی و روستای اروانق در پایینترین سطح قرار دارد. نتایج نشان میدهد مجموعهای از عوامل به صورت نظاممند، تحولات و نقش مدیریت روستایی را در تابآوری روستائیان تبیین میکند و مدیریت روستایی با دارا بودن دید همهجانبه میتواند با افزایش میزان تابآوری روستائیان در برابر انواع بلاهای طبیعی و ارائه آگاهی لازم به آنها، زمینه پایداری نقاط روستایی را فراهم سازد. | ||
کلیدواژهها | ||
مدیریت روستایی؛ بلایای طبیعی؛ تابآوری؛ خشکسالی؛ توسعه پایدار | ||
مراجع | ||
ایمانی جاجرمی، حسین؛ عبدالهی، مجید، (1388)، بررسی تحولات مدیریت روستایی در ایران از زمان مشروطیت تا زمان حاضر، راهبرد، شماره 52، صص 244-221.
ایمانی، بهرام؛ محمدی مشکول، علی، (1397)، تحلیل رابطه بین سرمایه معیشتی و تابآوری مناطق روستایی در مقابل خشکسالی، مورد مطالعه: شهرستان اردبیل، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 28، صص 163-147.
بدری، سیدعلی؛ رمضانزاده لسبویی، مهدی؛ عسگری، علی؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ سلمانی، محمد، (1392)، نقش مدیریت محلی در ارتقای تابآوری مکانی در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب، مطالعه موردی: دو حوزه چشمه کیلهی شهرستان تنکابن و سردآبرود کلاردشت، مدیریت بحران، سال سوم، صص 48-37.
پیران، پرویز؛ اسدی، سعیده؛ دادگر، نیکو، (1396)، بررسی نقش تابآوری اجتماعی در موفقیت فرایند بازسازی، مطالعه موردی: جوامع روستایی دربآستانه و باباپشمان پس از زلزله سال 1385، دشت سیلاخور استان لرستان، مسکن و محیط روستا، شماره 157، صص100-87.
حسنلو، لیلا؛ عزیزپور، فرهاد؛ جلالیان، حمید، (1397)، ارزیابی نقش مدیریت روستایی در پایداری روستاها، جغرافیا و توسعه، شماره 52، صص 174-157.
خسروی مال امیری، حجت اله؛ سلیمانی، حسین؛ غفاری، سید رامین؛ خادم الحسینی، احمد، (1399)، تبیین الگوی تابآوری سکونتگاههای روستای، مطالعه موردی: شهرستان ایذه، بخش دهدز، برنامهریزی توسعه کالبدی، سال پنجم، شماره اول، صص 145-131.
خوشفر، غلامرضا؛ شایان، محسن؛ خداداد، مهدی، (1398)، تحلیلی بر عملکرد مدیریت روستایی با تأکید بر شاخصهای حکمروایی خوب، مورد مطالعه: روستاهای شهرستان زرین دشت، مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره هفتم، شماره چهارم، صص 35-9.
دهقانی، کیومرث؛ شمسالدینی، علی، (1393)، تحلیلی بر روند حکمروایی مدیریت سنتی و نوین در جامعه روستایی ایران، راهبرد توسعه، شماره 37، صص 98-59.
رحمانی فضلی، عبدالرضا؛ منشیزاده، رحمتاله؛ رحمانی، بیژن، (1396)، تحلیل جایگاه مدیریت روستایی مبتنی بر رویکرد حکمروایی خوب در توسعه پایدار روستایی، مطالعه موردی: مقایسه بخش مرکزی کوهدشت و بخش لواسانات شمیرانات، پژوهش و برنامهریزی روستایی، شماره اول، صص 152-133.
رفیعیان، مجتبی؛ رضایی، محمدرضا؛ عسگری، علی؛ پرهیزگار، اکبر؛ شایان، سیاوش، (1390)، تبیین مفهومی تابآوری و شاخصسازی آن در مدیریت سوانج اجتماع محور، برنامهریزی و آمایش فضا، دوره 15، شماره چهار، صص19-41.
شریفزاده، محمدشریف؛ عبدالهزاده، غلامحسین؛ صالحی تالشی، فاطمه؛ خواجه شاهکوهی، علیرضا، (1396)، حکمروایی شایسته مبتنی بر سرمایه اجتماعی در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار، آمایش جغرافیایی فضا، سال هفتم، شماره 23، صص 122-105.
شفیعی ثابت، ناصر؛ حسینی حاصل، صدیقه؛ رهبری، مهناز، (1394)، سنجش مدیریت روستایی، توانمندسازی ذینفعان محلی و تحولات کالبدی سکونتگاههای روستایی، مطالعه موردی: استان سمنان، مسکن و محیط روستا، شماره 165، صص 128-113.
صادقلو، طاهره؛ سجاسی قیداری، حمداله، ( 1393)، اولویتبندی عوامل مؤثر بر افزایش تابآوری کشاورزان در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر خشکسالی، مطالعه موردی، کشاورزان روستاهای شهرستان ایجرود، جغرافیا و مخاطرات محیطی، سال 10، شماره2، صص153-129.
طالشی، مصطفی؛ جعفری، مصطفی؛ سیداخلاقی، سیدجعفر، (1396)، تدوین و بومیسازی شاخصهای تاباوری روستایی در برابر ریزگرد، مطالعه موردی: کانون ریزگرد جنوب شرقی اهواز، چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفانهای گردوغبار، یزد، انجمت علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران- پژوهشکده مناطق خشک و بیابانی دانشگاه یزد.
عنابستانی، علیاکبر؛ جوانشیری، مهدی؛ محمودی، حمیده؛ دربانآستانه، محمدرضا، (1397)، تحلیل فضایی سطح تابآوری سکونتگاههای روستایی در برابر مخاطرات محیطی، مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان فاروج، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال چهارم، شماره چهارم، صص 38-17.
فنی، زهره؛ معصومی، لیلا، (1395)، بررسی و سنجش راهبردهای تابآوری در سبک زندگی، مورد مطالعه: محله شکوفه شمالی منطقه 11 تهران، جغرافیا و مطالعات محیطی، سال پنجم، شماره 20، صص96-83.
قنبری، سیروس، (1396)، بررسی آثار سبک مدیریت روستایی بر پایداری سکونتگاههای روستایی در شهرستان اصفهان، برنامهریزی فضایی، سال هفتم، شماره اول، صص 58-41.
کاظمی، نسرین، (1398)، تدوین سناریوهای تابآوری در برابر زلزله بر مبنای پیوندهای روستا- شهری، مورد مطالعه: شهرستانهای شمیرانات، دماوند و فیروزکوه، مسکن و محیط روستا، شماره 166، صص156-137.
مودودی ارخودی، مهدی؛ برومند، ریحانه؛ اکبری، ابراهیم، (1399)، تبیین تابآوری مناطق روستایی در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیلاب، مخاطرات محیط طبیعی، دوره نهم، شماره 23، صص 172-151.
میرزاعلی، محمد؛ نظری، عبدالحمید؛ اونق، مجید، (1397)، سنجش ابعاد کالبدی تاباوری جوامع روستایی در مواجهه با سیل، مطالعه موردی: حوزه آبخیز گرگانرود، برنامهریزی توسعه کالبدی، سال سوم، شماره هفتم، صص 133-111.
نصیری لاکه، محمد؛ مولایی هشجین، نصراله؛ پوررمضان، عیسی، (1398)، تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی- فضای روستایی، مطالعه موردی: ناحیه مرکزی استان گیلان، نگرشهای نو در جغرافیایی انسانی، سال 11، شماره سوم، صص 244-223.
نوروزی، اصغر، (1398)، سنجش میزان تابآوری سکونتگاههای روستایی در برابر مخاطرات محیطی، مطالعه موردی: بخش بلداجی، برنامهریزی توسعه کالبدی، سال چهارم، شماره سوم، صص 88-73.
نوروزی، اصغر؛ غلامیان، حیدرعلی، (1398)، علل ناکارآمدی مدیریت روستایی از دیدگاه مردم محلی شهرستان سامان، جغرافیا، سال 17، شماره 63، صص 215-196.
ولایی، محمد؛ عبدالهی، عبداله؛ اسکندراده، آیناز؛ حسینزاده، اکبر؛ ضربی، هادی، (1399)، تحلیل نقش مدیریت روستایی در افزایش تابآوری روستائیان در برابر خشکسالی، مطالعه موردی: شهرستان میاندوآب، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، دوره 15، شماره سوم، صص 872-857.
ویسی، فرزاد؛ صدیق قربانی، محمد؛ اسدی، سیوان، (1397)، بررسی اثرات اجرای طرح هادی بر تابآوری کالبدی سکونتگاههای روستایی شهرستان مریوان، مکسن و محیط روستا، شماره 164، صص 26-13.
Ainuddin, A., Routray, J. K.(2012), Community Resilience Framework For An Earthquake Prone Area In Baluchistan, International Journal Of Disaster Risk Reduction, Volume 2, Pp: 25-36. Amaratunga. D & Haigh R. (2011), Post-Disaster Reconstruction of hhe Built Environment - Building for Resilience, Wiley-Blackwell, U.K. Caldwell, K., Boyd. (2009), Coping and Resilience in Farming Families Affected by Drought, Rural and Remote Health 9: 1088, Available at: science.naturalnews.com, (September 2012). Fang, Y., Zhu, F., Qiu, X., Zhao, Sh. (2018), Effects of Natural Disasters On Livelihood Resilience Of Rural Residents In Sichuan, Habitat International, Volume 76, Pp 19–28. Keshavarz, M., Soltani Moqadas, R. (2020), Assessing rural households’ resilience and adaptation strategies to climate variability and change, Journal of Arid Environments, vol 184, pp1-8. Rutter, M., Anita, T., Daniel, S., Pine, J., Leckman, F., Stephen, S., Margaret, J., Eric T. (2015), Resilience: concepts, findings, and clinical implications, Rutter's Child and Adolescent Psychiatry, no 29, pp 341-351. Schouten, M., Van Der, H. M., Heijman, W. (2009), Resilience Of Social-Ecological Systems In European Rural Areas: Theory And Prospects, 113th Eaae Seminar “The Role Of Knowledge, Innovation And Human Capital In Multifunctional Agriculture And Territorial Rural Development”, Belgrade, Republic Of Serbia, December 9-11. Tonts, M. P. Plummer, and N. Argent. (2014), Path dependence, resilience and the evolution of new rural economies: Perspectives from rural Western Australia. Journal of Rural Studies, 36: 362-375. Folke, C. S.Carpenter, T. Elmqvist, L.Gunderson, C. S. Holling, and B. Walker. (2002), Resilience and sustainable development: building adaptive capacity in a world of transformations. AMBIO: A Journal of the Human Environment, 31(5): 437-440. Dogulu, C., A. N. Karanci, and G, Ikizer.(2016), How do survivors perceive community resilience? The case of the 2011earthquakes in Van, Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 16: 108-114. Pinquart. M. (2009), Moderating effects of dispositional resilience on associations between hassles and psychological distress. Journal of Applied Developmental Psychology, no30, pp 53-60. Mayunga, Joseph S. (2007), Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach, the summer academy for social vulnerability and resilience building, 22 – 28 July 2007, Munich, Germany, 1-16. Pisano, U. (2012), Resilience and sustainable development: Theory of resilience, systems thinking, and adaptive governance, European Sustainable Development Network (ESDN) Quarterly Report, pp: 26- 50. Mitchell, T. & Harris, K. (2012), Resilience: a risk management approach, background note, ODI. World, B(2013), Building Urban Resilience: Principles, tools, and practice. Washington, D.C: World Bank. Assche, K.V., Duineveld, M., Beunen, R .(2014), Power and Contingency in Planning Environment and Planning A,Vol. 46, No.10,pp. 2385 – 2400. Guzman, P.C., Pereira Roders, A.R., and Colenbrander, B.J.F. (2017), Measuring links between cultural heritage management and sustainable urban development: An overview of global monitoring tools, 60:192-120. Wezel. A Brives. H, Casagrande. M., Clement. C, Dufour. A and P. Vandenbroucke. (2016), Agroecology territories: places for sustainable agricultural and food systems and biodiversity conservation, Agrroecolyand Sustainable Food Systems, Volume 40, issue 2, PP: 132- 14. Wilson, G.A., Hu, Z.P., Rahman, S.(2018), Community resilience in rural China: the case of a hu village, Sichuan province. J. Rural Stud. 60, 130–140. Wang, R.Y., Xue, D.S., Liu, Y., Chen, H.S., Qiu, Y.Z. (2018), The relationship between urbanization and depression in China: the mediating role of neighborhood social capital. Int. J. Equity Health 17, 105–114. Yang, B., Feldman, M. W., Li, Sh.(2020), The status of perceived community resilience in transitional rural society: An empirical study from central China, Journal of Rural Studies, no 80, pp 427–438. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 576 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 444 |