دانشگاه سیستان و بلوچستان

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات29
تعداد شماره‌ها629
تعداد مقالات6,359
تعداد مشاهده مقاله9,726,629
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,359,204
کاردگر, یحیی. (1401). عجز، مضمونی انسجام‌‌بخش در غزل بیدل. نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 14(43), 173-188. doi: 10.22111/jsr.2021.32419.2010
یحیی کاردگر. "عجز، مضمونی انسجام‌‌بخش در غزل بیدل". نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 14, 43, 1401, 173-188. doi: 10.22111/jsr.2021.32419.2010
کاردگر, یحیی. (1401). 'عجز، مضمونی انسجام‌‌بخش در غزل بیدل', نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 14(43), pp. 173-188. doi: 10.22111/jsr.2021.32419.2010
کاردگر, یحیی. عجز، مضمونی انسجام‌‌بخش در غزل بیدل. نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 1401; 14(43): 173-188. doi: 10.22111/jsr.2021.32419.2010

عجز، مضمونی انسجام‌‌بخش در غزل بیدل

مطالعات شبه قاره
دوره 14، شماره 43، مهر 1401، صفحه 173-188    اصل مقاله (543.82 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2021.32419.2010
نویسنده
یحیی کاردگر*
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، ایران
چکیده
بحث انسجام و اثبات و نفی آن به‌‌ویژه در قالب غزل فارسی همواره مورد توجه پژوهشگران بوده‌‌است. این موضوع دربارۀ غزل شعبۀ هندی سبک هندی و غزلیات بیدل بحث‌‌ها برانگیخته و سرانجام به عدم‌انسجام و پاشان‌بودن غزل این شعبه و غزل بیدل حکم شده‌‌است. پژوهش حاضر با بهره‌‌گیری از شیوه‌‌ای توصیفی-تحلیلی و به‌کارگیری راه‌‌های بررسی انسجام متون و نظریۀ انسجام هلیدی و حسن به بررسی انسجام در غزل بیدل در آیینۀ غزل اول دیوان او پرداخته و کوشیده‌‌است به این پرسش پاسخ گوید که حکم پاشان‌بودن غزل بیدل چرا و چگونه صادر شده‌‌است؟ نتیجه این بررسی آن است که از نظر محتوایی، مفهوم عجز یکی از مفاهیم انسجام‌‌بخش غزلیات اوست؛ اما انسجام غزل بیدل در ‌هاله‌‌ای از صورخیال بکر، زبان خاص و ابهام و پیچیدگی غزل او پنهان است؛ ازاین‌رو برای اثبات انسجام آن درنگ در ویژگی‌‌های دستوری به‌‌ویژه مرجع ضمایر، دقت در روابط واژگانی و ترکیب‌‌های شعری، توجه به تکرار، هم‌‌معنایی، تضاد و پیوند جز و کلی که بین اجزای شعر به‌‌ویژه کلمات و ترکیب‌‌های آن برقرار است؛ ضروری است. با چنین نگاهی می‌‌توان هریک از غزلیات او را در حداقل جمله‌‌ها خلاصه کرد و با کشف یک‌‌دستی فکری و معنایی غزل، لذت هنری نابی را تجربه کرد.
کلیدواژه‌ها
سبک هندی؛ غزل بیدل؛ انسجام؛ پاشان‌بودن
مراجع
  1. امیری فیروزکوهی، کریم. (1371). صائب و سبک هندی، سبک اصفهانی، سبک صائب، سبک صفوی در رد تسمیۀ سبک هندی، به کوشش محمدرسول دریاگشت، 471-478، تهران: قطره.
  2. بیدل دهلوی، عبدالقادر. (1384). دیوان تصحیح خلیل‌الله خلیلی، تهران: سیمای دانش.
  3. بیدل دهلوی، عبدالقادر. (1385). رباعیات، تصحیح اکبر بهداروند، تهران: نگاه.
  4. بیدل، عبدالقادر. (1386). آوازهای بیدل، نثر ادبی، تصحیح اکبر بهداروند، تهران: نگاه.
  5. بیدل، میرزا عبدالقادر. (1344). کلیات، جلد چهارم (چهار عنصر، رقعات، نکات)، تصحیح خال محمد خسته؛ خلیل‌الله خلیلی، کابل: دپوهنی مطبعه.
  6. پورنامداریان، تقی؛ ایشانی، طاهره. (1389). تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبان‌‌شناسی نقش‌گرا، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، 18(67)، 7-43.
  7. حسن‌پور آلاشتی، حسین. (1384). طرز تازه، تهران: سخن.
  8. حسن‌لی، کاووس. (1387). بازخوانی فرمالیستی غزلی از بیدل، نقد ادبی، 1(2)، 29-38.
  9. دزفولیان راد، کاظم؛ علی‌‌مددی، منا؛ طالبی، معصومه. (1389). نگاهی جامعه‌‌شناختی به انسجام‌‌گریزی غزل سبک هندی (بررسی ارتباط جهان‌‌نگری شاعران سبک هندی با ساختار غزل این سبک براساس نظریۀ ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن)، فصلنامۀ تحقیقات زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، 2(3)، 55-78.
  10. رادمرد، عبدالله؛ رحمانی، هما. (1392). التفات مشخصه‌ای سبکی در غزل هندی، فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 6(1).
  11. سارلی، ناصرقلی؛ ایشانی، طاهره. (1390). نظریۀ انسجام و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان کمینه فارسی (قصۀ نردبان)، فصلنامۀ زبان‌‌پژوهی، 2(4)، 51-77.
  12. سعدی، مصلح بن عبدالله. (1389). گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
  13. شاملو، اکبر؛ صارمی، محمود. (1395). تحلیل استعاری-ساختاری غزلی از بیدل دهلوی (بر پایۀ معنی‌شناسی شناختی)، فصلنامۀ پژوهش‌‌های ادبی و بلاغی، 4(15)، 57-70.
  14. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
  15. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385). شاعری در هجوم منتقدان، تهران: آگاه.
  16. شمیسا، سیروس. (1373الف). سبک‌شناسی (2)، تهران، دانشگاه پیام نور.
  17. شمیسا، سیروس. (1373ب). سیر غزل در شعر فارسی، تهران: فردوس.
  18. فتوحی، محمود. (1385). نقد ادبی در سبک هندی، تهران: سخن.
  19. کاردگر، یحیی. (1396). مکتوب انتظار، تهران: صدای معاصر.
  20. ولی، شاه‌بهره. (1395). گنج بقا، تهران: آرون.
  21. هلیدی، مایکل؛ حسن، رقیه. (1395). زبان، بافت و متن، ترجمۀ مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی، تهران: نشر علمی.
  22. یاحقی، محمدجعفر؛ فلاحی، محمدهادی. (1389). انسجام متنی در غزلیات سعدی و بیدل دهلوی، نشریۀ ادب و زبان دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 27، 327-346.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 157
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 124


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب