اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 27 |
| تعداد شماره‌ها | 612 |
| تعداد مقالات | 6,232 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,353,198 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,105,042 |
ارزیابی و تحلیل مؤلفههای مؤثر بر کیفیت محیطی محلات شهری نوبنیاد (نمونۀ موردی: محله‌های منظریه و برم‌پهنۀ شهرکرد) | ||
| جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای | ||
| دوره 13، شماره 47، تیر 1402، صفحه 1-30 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2023.41685.3001 | ||
| نویسندگان | ||
| معصومه نظری1؛ رسول قربانی* 2؛ حسن محمودزاده3 | ||
| 1دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 2استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 3دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| توسعۀ بی‌رویۀ شهرها در سال‌های اخیر موجب عدم‌توجه به کیفیت محیط انسانی و طراحی برای جوامع انسانی شده که پیامد آن، رشد پراکندۀ شهری و شکل‌گیری محلات جدید در بسیاری از شهرهای جهان سوم است. پژوهش حاضر دارای ماهیتی توسعه‌‌ای-کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی است و با هدف ارزیابی مؤلفههای مؤثر بر کیفیت محیطی محلات نوبنیاد منظریه و برم‌پهنۀ شهر شهرکرد انجام شده است. در این پژوهش داده‌‌های مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه‌‌ای و بررسی میدانی در سطح خانوار جمع‌آوری شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران معادل 315 خانوار برآورد شد. با بهره‌‌گیری از روش‌‌های کمّی و آماری ازجمله رگرسیون چندگانه در محیط نرم‌افزار SPSS، معادلات ساختاری در محیط نرم‌افزار LISREL و تحلیل چندمتغیرۀ فازی در محیط GIS، به بررسی میزان کیفیت محیطی و اولویتبندی مؤلفههای مؤثر در محلات مدنظر پرداخته شده است. 54 شاخص کیفیت محیط شهری در قالب 4 شاخص کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. در نرم‌افزار LISREL شاخصهای آشکار براساس درجۀ اهمیت و تأثیرگذاری، اولویتبندی و خلاصه‌سازی شدند و برای تهیۀ نقشۀ شاخصهای مؤثر از مدل منطق فازی در قالب GIS استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌‌دهد که محلۀ منظریه دارای کیفیت محیطی پایین و محلۀ برم‌پهنه دارای کیفیت محیطی بالایی است؛ از لحاظ برخورداری از شاخصهای کیفیت محیطی نیز به‌ترتیب اولویت در محلۀ منظریه، شاخصهای کالبدی-محیطی، زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی با 511/0، 456/0، 287/0 و 266/0 درصد و در محلۀ برم‌پهنه به ترتیب اولویت، شاخص کالبدی-محیطی، اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی با 548/0، 306/0، 294/0 و 278/0 درصد بیشترین نقش را در کیفیت محیطی شهرکرد دارند که نشان‌گر مهم‌بودن بُعد کالبدی نسبت‌به بقیۀ ابعاد است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کیفیت محیط شهری؛ معادلات ساختاری؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ محلات نوبنیاد؛ شهرکرد | ||
| مراجع | ||
|
ارژنگی، حجت؛ محمدی، علیرضا. (1399). ارزیابی کیفیت محیط شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ چهار شهر اردبیل)، فصلنامۀ توسعۀ پایدار محیط جغرافیایی، دانشگاه شهید بهشتی، دورۀ 2، شمارۀ 3، صص 18-1.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=499435
احدنژاد روشتی، محسن؛ یاری قلی، وحید؛ اوجاقلو، روح‌الله. (1393). نقش سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ پایدار محلی )موردمطالعه: محلۀ نارمک تهران). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دورۀ 4، شمارۀ 12، صص 50-25. https://www.sid.ir/paper/210436/fa
امانپور، سعید؛ زادولی خواجه، شاهرخ؛ زارعی، جواد. (1395). سنجش شاخصهای رویکرد انسان‌گرا در برنامه‌ریزی محلات نوبنیاد تبریز (مطالعۀ موردی: محلۀ یاغچیان)، دوفصلنامۀ علمی جغرافیای اجتماعی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورۀ 3، شمارۀ 4، صص 21-1.https://jusg.uk.ac.ir/article_1769.html
بخشی، مینا؛ پیری، سعید؛ استعلاجی، علیرضا. (1401). بازآفرینی محور فرهنگی با تأکید بر ارتقای کیفیت محیط، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، دورۀ 22، شمارۀ 67، صص 257-241.https://jgs.khu.ac.ir/article-1-3581-fa.html
بیات ترک، سامان؛ اتحادی، علی. (1399). تحلیل تأثیر وضعیت سکونتی بر کیفیت زندگی ساکنان محلی (نمونۀ موردی: میدان هروی تهران)، فصلنامۀ پژوهشی شهرسازی و معماری هویت محیط، دکتر پرویز اکبری، دورۀ 1، شمارۀ 4، صص 58-39.https://www.ei-journal.ir/article_130826.html
پاک‌نژاد، نوید؛ لطیفی، غلامرضا. (1397). تبیین و ارزیابی تأثیرات مؤلفههای محیطی بر شکل‌گیری الگوهای رفتاری در فضاهای شهری (از نظریه تاعمل: مطالعۀمیدانتجریش)، نشریۀ باغ نظر، پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر، دورۀ 15، شمارۀ 69، صص 66-51. http://www.bagh-sj.com/article_82313.html
پیران هریس، مینا؛ عبدالله‌زاده طرف، اکبر. (1400). تدوین اصول طراحی محلۀ دوستدار کودک با رویکرد تقویت حس اجتماعی کودکان (نمونۀ موردی: محلۀ رشدیۀ تبریز)، نشریۀ علمی و پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، دورۀ 25، شمارۀ 75، صص 89-77.https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_12709.html
حکیمی، هادی؛ زادولی، فاطمه؛ زادولی خواجه، شاهرخ. (1394). سنجش مؤلفههای سرمایۀ اجتماعی شهروندی در محلات نوبنیاد شهری (مطالعۀ موردی: محلۀ یاغچیان کلان‌شهر تبریز)، فصلنامۀ علمی پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی، دانشگاه اصفهان، دورۀ 5، شمارۀ 3، صص 126-105. http://ensani.ir/fa/article/362141
حسین‌زاده دلیر، کریم؛ رسول‌زاده، زهرا؛ محمد خانلی، هادی. (1399). سنجش میزان رضایتمندی از کیفیت محیط شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعۀ موردی: منطقۀ 5 شهرداری کلان‌شهر تبریز)، فصلنامۀ چشم‌انداز مطالعات شهری و روستایی، دانشگاه زنجان، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 15-1.http://ensani.ir/fa/article/444702
حقی، محمدرضا؛ پورعلیخانی، مسعود. (1398). ارزیابی سطح رضایت شهروندان از کیفیت محیط شهری (نمونۀ مورد مطالعه: نواحی دوازده‌گانۀ شهر همدان)، نشریۀ محیط شناسی، دانشگاه تهران، دورۀ 45، شمارۀ 2، صص 300-287.https://jes.ut.ac.ir/article_72075.html
خادمی، امیرحسین؛ جوکار سرهنگی، عیسی. (1393). سنجش شاخصهای کیفیت زندگی شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعۀ موردی: شهر آمل)، فصلنامۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دانشگاه اصفهان، دورۀ 6، شمارۀ 23، صص 180-163.https://urs.ui.ac.ir/article_20110.html
سرائی، محمدحسین؛ حج فروش، شهاب‌الدین. (1398). ظرفیت‌های محله‌ای زمینه‌ساز توسعۀ پایدار شهری: همبودگی معرف‌های فقر و فضای جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شهر یزد)، فصلنامۀ برنامه‌ریزی توسعۀ کالبدی، دانشگاه پیام‌نور، دورۀ 4، شمارۀ 2، صص 50-35.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=526858
سلطانی‌فرد، هادی؛ عبدالمالکی، مونا و سادات موسوی، مریم. (1399). ارزیابی مؤلفههای کیفیت سکونتی در محلات تاریخی شهر سبزوار (مطالعۀ موری: محلۀ تاریخی سرده)، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ 54، شمارۀ 1، صص 43-21.https://jhgr.ut.ac.ir/article_76283.html
سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره. (1395). تحلیل و تبیین نقش کیفیت محیطی در جذب گردشگر به مقاصد گردشگری روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای گردشگری دهستان لواسان کوچک)، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، پژوهشکدۀ امیرکبیر، دورۀ 31، شمارۀ 2، صص 49-32.https://georesearch.ir/article-1-53-fa.html
صادقیان دهکردی، نسیم. (1396). سنجش کیفیت زندگی در بافت قدیم و جدید شهرکرد، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مهندسی شهرسازی، گرایش برنامه‌ریزی شهری، مؤسسۀ آموزش عالی دانش‌پژوهان.https://www.daneshpajoohan.ac.ir
طهری، فضیلت؛ نسترن، مهین؛ پرویز اجلالی، حسین. (1400). ارزیابی کیفیت محیط شهر رشت از دیدگاه برنامه‌ریزی شهری تنوع‌گرا (با تأکید بر چهار گروه اجتماعی زنان، توان‌خواهان، سالمندان و کودکان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، دورۀ 9، شمارۀ 3، صص 833-801. https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_83059.html
طاهر طلوع‌دل، محمدصادق؛ مهدی‌نژاد، جمال‌الدین؛ سادات، سیده اشرف. (1399). تأثیر مؤلفههای معنایی، رفتاری و کالبدی حس مکان در رضایتمندی سکونتی، فصلنامۀ معماری و شهرسازی پایدار، دانشگاه تربیت‌دبیر شهید رجایی، دورۀ 8، شمارۀ 1، صص 182-165. https://jsaud.sru.ac.ir/article_1381.html /
علی‌بیگی، جواد؛ قاسمی، یار‌‌محمد. (1394). تأثیر گردشگری مذهبی بر کیفیت زندگی و سرمایۀ اجتماعی خانوارهای روستایی (مطالعۀ موردی: روستای بردی؛ شهرستان دهلران)، دوفصلنامۀ مطالعات اجتماعی گردشگری، دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ 3، شمارۀ 6، صص 116-87. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=277521
قالیباف، محمدباقر؛ روستایی، مجتبی؛ رمضان‌زاده لسبویی، مهدی؛ طاهری، محمدرضا. (1390). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعۀ موردی: محله یافت‌آباد)، فصلنامۀ علمی-پژوهشی جغرافیا، انجمن جغرافیایی ایران، دورۀ 9، شمارۀ 31، صص 54-33.http://mag.iga.ir/article_253528.html
قربانی، رامین؛ فرهادی، ابراهیم؛ زیاری، کرامت‌الله. (1400). تحلیل نیروهای پیشران کلیدی تاب‌آوری اقتصادی با رویکر سناریویی در شهر تبریز، مجلۀ اقتصاد شهری، دانشگاه اصفهان، دورۀ 6، شمارۀ 2، صص 20-1.https://ue.ui.ac.ir/article_26849.html
محمدی، جمال؛ علی‌زاده، جابر. (1399). تحلیلی بر وضعیت محلات شهری اردبیل از نگاه ساکنان با تأکید بر محلۀ مطلوب در شهر ایرانی-اسلامی، نشریۀ مطالعات ساختار و کارکردی شهری، دانشگاه مازندران، دورۀ 7، شمارۀ 22، صص 35-7.http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_2529.html
مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395.https://www.amar.org.ir
مودودی ارخودی، مهدی؛ محمدی، زهرا. (1399). تبیین کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر (مطالعۀ موردی: شهر قاین)، فصلنامۀ شهر پایدار، انجمن علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری ایران، دورۀ 3، شمارۀ 2، صص 45-31.http://www.jscity.ir/article_113196.html?lang=fa
Biagi, B., Ladu, M. G., & Meleddu, M. (2018). Urban quality of life and capabilities: An experimental study. Ecological Economics, 150, 137-152. https:// DOI: 10.1016/j.ecolecon.2018.04.011 l
Caron, J., Cargo, M., Daniel, M., & Liu, A. (2019). Predictors of quality of life in Montreal, Canada: a longitudinal study. Community mental health journal, 55(2), 189-201.https://doi.org/10.1007/s10597-018-0340-y
Chen, H., Liu, L., Wang, L., Zhang, X., Du, Y., & Liu, J. (2022). Key indicators of high-quality urbanization affecting eco-environmental quality in emerging urban agglomerations: Accounting for the importance variation and spatiotemporal heterogeneity. Journal of Cleaner Production, 376, 134087. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.134087
Chiarazzo, V., Coppola, P., Dell’Olio, L., Ibeas, A., & Ottomanelli, M. (2014). The effects of environmental quality on residential choice location. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 162, 178-187.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042814062995
Del Mar Martínez-Bravo, M., Martínez-del-Río, J., & Antolín-López, R. (2019). Trade-offs among urban sustainability, pollution and livability in European cities. Journal of Cleaner Production, 224, 651-660. https:// 10.1016/j.jclepro.2019.03.110
Fang, X., Shi, X., & Gao, W. (2021). Measuring urban sustainability from the quality of the built environment and pressure on the natural environment in China: A case study of the Shandong Peninsula region. Journal of Cleaner Production, 289, 125145.https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.125145
Mouratidis, K. (2020). Neighborhood characteristics, neighborhood satisfaction, and well-being: The links with neighborhood deprivation. Land Use Policy, 99, 104886. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104886
Mittal, S., Chadchan. J., & Mishra, S.K. (2019). Review of Concepts, Tools and Indices for the Assessment of Urban Quality of Life, Social Indicators Research, 8. https://doi.org/10.1007/s11205-019-02232-7
Marans, R. W. (2015). Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities. Habitat International, 45, 47-52. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.06.019
Moroke, T., Schoeman, C., & Schoeman, I. (2020). Neighbourhood sustainability assessment model for developing countries: A comprehensive approach to urban quality of life. International Journal of Sustainable Development and Planning, 15(1), 107-123. http://www.witpress.com/journals DOI: 10.2495/SDP-V15-N1-107-123
Quan, S. J. (2019). Smart design for sustainable neighborhood development. Energy Procedia, 158, 6515-6520. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2019.01.108
Talmage, C. A., & Frederick, C. (2019). Quality of life, multimodality, and the demise of the autocentric metropolis: A multivariate analysis of 148 mid-size US cities. Social Indicators Research, 141(1), 365-390. ttps://doi.org/10.1007/s11205-017-1829-4
World Bank. (2018). Urban Development. Retrieved 29 May 2018, from www.worldbank.org/ en/ topic/urbandevelopment/overview.https://scholar.google.com/scholar?q=World+Bank.+(2018).+Urban+Development&hl=fa&as_sdt=0&as_vis=1&oi=scholartم
Wann-Ming, W. (2019). Sustainable Urban Transportation Planning Strategies for Improving Quality of Life under Growth Management Principles. Sustainable Cities and Society, 44. https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.10.015 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 150 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 130 |
||