تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 712 |
تعداد مقالات | 6,935 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,408,787 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,787,255 |
شناسایی و تحلیل پیشرانهای مؤثر بر توسعۀ پایدار روستایی با تأکید بر کاربرد آیندهپژوهی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان مریوان) | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 3، دوره 21، شماره 70، فروردین 1402، صفحه 52-93 اصل مقاله (1.79 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2023.7403 | ||
نویسندگان | ||
سعدی محمدی* 1؛ سوران منوچهری2؛ مهری ویسی3 | ||
1دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران | ||
2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
3کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه پیام نور و دبیر آموزش و پرورش استان کردستان، مریوان، ایران | ||
چکیده | ||
هستۀ اصلی پارادایم پایداری بهعنوان وجه وصفی توسعه و آرمان برنامهریزان در جهان، بر تغییر و تحولات مستمر و درنتیجه آمادگی و واکنش در برابر آنها استوار است. در هر منطقهای؛ روندها، اتفاقات و عوامل کلیدی که از آنها بهعنوان پیشران یاد میشود، وجود دارند که در شکلگیری وضع موجود پایداری توسعه، اثرگذار بوده و میتوانند بر وضعیت آیندۀ شرایط پایداری توسعۀ منطقه نیز اثرگذار باشند. برایناساس، شناسایی و عکسالعمل در برابر این پیشرانها نیازمند اتخاذ روش مطالعه مبتنی بر آیندهپژوهشی است که بتواند پیچیدگیها و نحوۀ عملکرد آنها را شناسایی، درک و تحلیل کند. در این راستا نیز، پژوهش کاربردی حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکرد اکتشافی آیندهنگرانه در پی شناسایی مهمترین پیشرانهایی است که بر توسعۀ پایدار روستایی شهرستان مریوان استان کردستان، اثرگذار خواهند بود. بدینمنظور، در ابتدا با بهرهگیری از تکنیک دلفی و با حضور 22 نفر از متخصصان، کارشناسان و مسئولان که بهصورت هدفمند انتخاب شدند؛ عوامل اصلی شناسایی و سپس با بهرهگیری از نرمافزار MicMac، روابط و نحوۀ اثرگذاری و اثرپذیری آنها، پیشرانهای مؤثر مشخص شد که درنهایت؛ نتایج نشان داد که از میان 44 عامل اصلی شناختهشده از مقیاس ملی تا محلی؛ 14 عامل اصلی در ناحیۀ 1 یا اثرگذار، 12 عامل در ناحیۀ 2 یا دووجهی، 4 عامل در ناحیۀ تنظیمی، 5 عامل در ناحیۀ مستقل و 9 عامل نیز، در ناحیۀ خروجی صفحۀ پراکنش ماتریس تأثیرات، قرار گرفتند تا با این شیوۀ پیچیدۀ توزیع، بتوان به وضعیت توسعۀ آیندۀ منطقه در مسیر توسعۀ ناپایدار و مبهم، پیبرد. در شکلگیری و تداوم این وضعیت نیز بهترتیب؛ پیشرانهای تجمعیافته در شاخصهای مدیریتی-نهادی و اقتصادی، با بیشترین اثرگذاری عمل خواهند کرد. عوامل ناپایدارکنندۀ تجمعیافته در شاخص مدیریتی-نهادی که به لحاظ کمّی نیز، بیشترین مقدار از پیشرانهای مؤثر بر ناپایداری توسعۀ روستاهای منطقه را دربرمیگرفتند؛ به لحاظ کیفی نیز بیشترین نقش را در وضعیت مبهم توسعۀ منطقه دارا خواهند بود. | ||
کلیدواژهها | ||
توسعه پایدار؛ آینده پژوهشی؛ پیشرانها؛ نواحی روستایی شهرستان مریوان | ||
مراجع | ||
ازغندی، علیرضا (1389). آیندهپژوهشی؛ رهیافتی نو در مدیریت جامع حملونقل شهری، فصلنامۀ مطالعات مدیریت ترافیک. سال پنجم. شماره16 . صفحات 99-77. http://ensani.ir/file/download/article/20120327155114-4014-35.pdf ایزدی، فرناز؛ عاطفه احمدی؛ فرزین چارهجو (1400). آیندهپژوهشی استان کردستان، مسائل و چالشهای پیشِروی آن، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دوره 21. شماره 2. صفحات 279-261. https://www.sid.ir/paper/962369/fa بهشتی، محمدباقر؛ نادر زالی(1389). شناسایی عوامل کلیدی توسعۀ منطقهای با رویکرد برنامهریزی منطقهای بر پایۀ سناریو: مطالعۀ موردی استان آذربایجان شرقی، فصلنامۀ برنامهریزی و آمایش فضا. دوره 15. شماره 1. صفحات 55-41. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5418-fa.html برومند، احمد؛ حامد داوری؛ امیر ناصر اخوان (1394). آیندهپژوهی خدمات فرهنگی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی، فصلنامۀ آیندهپژوهشی مدیریت. دوره 26. شماره 4. پیاپی 105. صفحات 45-30. https://jmfr.srbiau.ac.ir/article_10425.html تقیلو، علیاکبر(1393). سناریوهای آیندۀ سکونتگاههای روستایی ایران، مجلۀ پژوهش و برنامهریزی روستایی. دوره 3. شماره5. صفحات 96-83. https://elmnet.ir/Article/1105753-3102/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB% تقیلو، علیاکبر؛ ناصر سلطانی؛ احمد آفتاب (1395). پیشرانهای توسعۀ روستایی ایران. فصلنامۀ برنامهریزی و آمایش فضا. دوره 20. شماره 4. صفحات 28-1. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5316-fa.html تولایی، روحالله (1393). آیندهپژوهشی روند خدمات مجازی در ایران در فرایند تکنولوژیک جهانیشدن با روش دلفی، فصلنامۀ راهبردی مطالعات جهانیشدن. دوره 5. شماره 14. صفحات 122-94. https://www.sid.ir/paper/229919/fa ریگی، مسعود؛ حسین بارانی؛ عادل سپهری؛ احمد سروستانی؛ مصیب پهلوانی(1398).شناسایی عدمقطعیتها، پیشرانها و راهبردهای پایداری معیشت وابسته به مرتعداری در جوامع روستایی (مطالعۀ موردی: مراتع تورانی سیستان و بلوچستان)، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه. دورۀ 17. شمارۀ 56. صفحات 118-91. https://www.sid.ir/paper/366409/fa روستایی، شهریور؛ اسماعیل علیاکبری؛ رباب حسینزاده (1395). بررسی عوامل تأثیرگذار بر رشد شهرهای بزرگ (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)، دوره 7. شماره 26. صفحات 74-53. https://www.sid.ir/paper/220132/fa زارعیان، آرمین؛ مریم ستارزاده (1390). رهیافتی در باب چگونگی و ماهیت آیندهپژوهشی، مجلۀ دانشکدۀ پرستاری ارتش جمهوری اسلامی ایران. سال یازدهم. شماره 1. صفحات 10-1. http://eprints.ajaums.ac.ir/1681/1/Journal سند راهبردی آمایش سرزمین استان کردستان (1399). تهیهشده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان. https://www.mporg.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=98f91093-a574-4d68-816f-817d954b943b شکیب، فاطمه؛ ملیحه عرفانی؛ الهام یوسفی روبیات (1399). تبیین ساختاری پیشرانهای مؤثر بر مدیریت محیطزیست استان خراسان جنوبی، فصلنامۀ آمایش و برنامهریزی فضا. دورۀ 24. شمارۀ 1. صفحات 125-110. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-36397-fa.html صدیقی، الهام؛ عبدالرسول ماهینی؛ حامد میرکریمی؛ حسن دلیری؛ برایان فث (1398). شناسایی و تحلیل پیشرانهای کلیدی آمایش منطقهای براساس آیندهپژوهشی در شهرستان گرگان، فصلنامۀ آمایش سرزمین. دورۀ 11. شمارۀ 2. صفحات 223-205. https://jtcp.ut.ac.ir/article_74138.html طرح توسعۀ اقتصادی و اشتغالزایی روستایی شهرستان مریوان (1399). تهیهشده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان. https://www.mporg.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=98f91093-a574-4d68-816f-817d954b943b ظاهری، محمد؛ علی مجنونی توتخانه؛ کیومرث خداپناه (1399). تدوین پیشرانهای محلی توسعۀ روستایی با استفاده از روش آیندهپژوهشی (مطالعۀ موردی: سکونتگاههای روستایی شهرستان بناب)، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه. دورۀ 18. شمارۀ 59. صفحات 66-41. https://gdij.usb.ac.ir/article_5460.html فرهنگ آبادیهای شهرستان مریوان (1395). منتشرشده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان، 1397. گزارش سیمای بیکاری استان کردستان (1399). تهیهشده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان. https://www.mporg.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=98f91093-a574-4d68-816f-817d954b943b گوهریفر، مصطفی؛ عادل آذر؛ اصغر مشبکی (1394). آیندهپژوهی: ارائۀ تصویر آیندۀ سازمان با استفاده از رویکرد برنامهریزی سناریو (مورد مطالعه: مرکز آمار ایران)، فصلنامۀ مدیریت ایران. دوره 10. شماره 38. صفحات 65-36. http://journal.iams.ir/article_208.html مرادیمسیحی، واراز؛ مانی طالبی (1396). تحلیل ساختاری شاخصهای توسعۀ پایدار روستایی در شهرستان صومعهسرا، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی. دوره6. شماره 21. صفحات180-165. https://serd.khu.ac.ir/article-1-2903-fa.html مظفری، علی (1389). آیندهپژوهشی، بستر عبور از مرزهای دانش، فصلنامۀ نظم و امنیت انتظامی. دوره 2. شماره 4. صفحات 46-25. https://www.sid.ir/paper/188863/fa مفضلی، اردشیر؛ علیرضا اسدی (1394). بررسی ساختارهای فکری و مفاهیم کلیدی در آیندهپژوهی و ارائۀ چارچوب اجرای مطالعات آیندهپژوهی. دوره 26. شماره 1. صفحات 26-15.https://jmfr.srbiau.ac.ir/article_8602.html ملکزاده، ندا؛ مهدی بزازاده؛ مجتبی رفیعیان (1395). شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهری با رویکرد آیندهنگاری(مطالعۀ موردی: کلانشهر کرج)،فصلنامۀ جغرافیا و توسعۀ شهری. دوره 3. شماره 2. صفحات 52-35. https://jgusd.um.ac.ir/article_25756.html موسوی، روحالله؛ پروین موسوی؛ فریبا برومندان(1393). آیندهپژوهی دانشی کاربردی در توسعۀ روستایی، سومین همایش ملی آیندهپژوهی. تهران. https://www.sid.ir/paper/821836/fa نعیمی، کیومرث؛ محمدرضا پورمحمدی (1395). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری سنندج با تاکید بر کاربرد آینده پژوهشی، فصلنامه مطالعات شهری. دوره 5. شماره 20. صفحات 62-52. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_40902.html
References
Abreu, Isabel, Mesias, Francisco.J (2020). The assessment of rural development: Identification of an applicable set of indicators through a Delphi approach, Journal of Rural Studies, 79(21), 1-12. https://pubag.nal.usda.gov/catalog/7162181 Adegbile, A., Sarpong, D. & Meissner, D. (2017). Strategic Foresight for Innovation Management: A Review and Research Agenda. International Journal of Innovation and Technology Management (IJITM), 14 (4), 1-34. file:///C:/Users/rayanehkomak/Downloads/ijitm.pdf Ambrosio Albalá, M,. & Lozano, M. (2015). Prospective Structural Analysis: An application to Rural Development Strategies. The 83rd Annual Conference of the Agricultural Economics Society, Dublin. file:///C:/Users/rayanehkomak/Downloads/s4f.pdf Amer, M. Tugrul U.D. & Antonie J. (2013). A review of scenario planning. Futures (46), 23-40. https://iranianfuturist.com/wp-content/uploads/2014/08/www.iranianfuturist.com_.pdf Asan,U., seda, S., & Asan, S (2007). Qualitative cross-impact analysis with time consideration, Technological Forecasting and Social Change, 24(5), 627-644.https://www.academia.edu/18078454/Qualitative_cross_impact_analysis_with_time_consideration Bañuls, V.A., & Turoff ,M.(2011). Scenario construction via Delphi and cross-impact analysis, Technol. Forecast. Soc. Change.78(9), 1579-1602. https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&es Baudment, F. G (2011). Designing a foresight exercise for the future of rural communities in Romania, journal of Futures. 43(9), 996-1008. Borona, Valeria, Payánb, Esteban, MacMillana, Douglas, Tzanopoulos, Joseph (2016). Achieving sustainable development in rural areas in Colombia: Futurescenarios for biodiversity conservation under land use change, Land Use Policy,59(7), 27-37. https://pubag.nal.usda.gov/catalog/5496000 Bowler, I.R (2012). Promoting sustainable agriculture and rural development AREA STUDIES - EUROPE (Regional Sustainable Development Review), Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS), at: https://www.un.org/esa/dsd/agenda21/res_agenda21_14.shtml Fouracre, P., Limited, TRL (2001).Transport and sustainable rural livelihoods, rural transport knowledge base, Rural Travel and Transport Program, at: https://www.ssatp.org/sites/ssatp /files/publications /HTML/rural_transport /knowledge_base /English/Module %205/5_3a %20 Sustainable% 20Livelihoods.pdf. Gavigan, J (2001). Foresight for Regional Development Network A Practical Guide to Regional Foresight. European Commission-Joint Research Centre – Institute for Prospective Technological Studies. The University of Manchester. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/e4e7728e-fd41-4d12-a030-0cbd851707d0 Godet,M (2008). La Prospective Use and Misuse of Scenario Building, Circle of Future Entrepreneurs. Retrieved from: http://www.laprospective.fr/dyn/francais/actualites/SR10vEng.pdf Havas, A (2006). Socio-economic and Developmental Needs: Focus of Foresight Programmes. Institute of Economics Hungarian Academy of Sciences, Budapest: Hungary. file:///C:/Users/rayanehkomak/Downloads/SSRN-id1634074.pdf Krusemana, Gideo, Abdul Mottaleba, Khondoker, Tesfayeb, Kindie, Bairagic, Subir, Robertsond, Richard, Mandiayee, Diagne, Aleneg, Arega (2020). Rfural transformation and the future of cereal-based agri-food systems, Global FoodSecurity, Vol.26, No.3 , 2-15. https://repo.mel.cgiar.org/handle/20.500.11766/11905?show=full Macmillan, P (2003). Scenario Planning The link between future and strategy. New York :Lindgren and Hans Bandhold publishing. https://www.amazon.com/Scenario-Planning-Between-Future-Strategy/dp/0333993179 Marthaler, F,. Willi Gesk, J., Siebe, A., Albers, A (2020). An explorative approach to deriving future scenarios: A first comparison of the consistency matrix-based and the catalog-based approach to generating future scenarios, Procedia CIRP, 91(8), 883-892. file:///C:/Users/rayanehkomak/Downloads/An_explorative_approach_to_deriving_future_scenari.pdf Nagimov, Artjom Rafaelevich, Akhmetshin, Elvir Munirovich, Slanov, Valeriy Pavlovich, Nikolaevna Shpakova, Raisa, Prokopievich Solomonov, Mikhail, yaschenko, Dmitry (2018). Foresight Technologies in the Formation of a Sustainable Regional Development Strategy, European Research Studies Journal, Vol.XXI, No.2, 741-752. Omran, A. ,Khorish,M., Saleh, M (2014). StructuralAnalysis withKnowledge-based MICMAC Approach, International Journal of Computer Applications.86(5), 31-42. file:///C:/Users/rayanehkomak/Downloads/StructuralAnalysiswithKnowledge-basedMICMAC.pdf Plieninger, T., Draux,H.,Fagerhlom, N,. Bieling,C (2016). The driving forces of landscape change in Europe: A systematic reviewof the evidence, journal of Land Use Policy. 57(8), 204-214. https://www.semanticscholar.org/paper/The-driving-forces Reed, M.S.Kenter,J., Bonn,A., Broad,K,. Burt,T,. Fazey, R., Fraser,D, Hubacek,, K. Nainggolan, D., Quinn,H., Stringer,L.,C., Ravera, F (2013). Participatory scenario development for environmental management: A methodological framework illustrated with experience from the UK uplands. Journal of Environmental Management,128(4), 345-362. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301479713003447 Sirius, A., Cnam, G., & Cnam, M (2003). Structural analysis with the MICMAC method & Actors' strategy with MACTOR method, American Council for the United Nations University: The Millennium Project (2003). Small, B (2017). Digital Technology and Agriculture: Foresight for Rural Enterprises and Rural Lives in New Zealand, Journal of Agriculture and Environmental Sciences. 6(2), 54-77. http://jaesnet.com/journals/jaes/Vol_6_No_2_December_2017/7.pdf Soner, M., & Kocar, G (2010). From potential forecast to foresight of Turkey’s renewable energy with Delphi approach,journal of Energy. 35(5), 1973-1980. Von Braun, J., & Virchow, D (2001). Villages for the Future: Crops, Jobs and Livelihood. Springer Publishing. https://books.google.am/books?id=jYbqnQEACAAJ&hl=hy&source=gbs_book_other_versions_r&cad=4 World Future Society (2005).The Art of Foresight Preparing for a Changing World, A Special Report from the World Future Society. Retrieved from: | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 765 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 563 |