اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 700 |
| تعداد مقالات | 6,843 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,201,555 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,514,498 |
ارزیابی و تحلیل پیامدهای تغییر اقلیم بر وضعیت تاب‌آوری فضایی- زیستی کلانشهر اهواز | ||
| نشریه جغرافیا و توسعه | ||
| مقاله 6، دوره 21، شماره 70، فروردین 1402، صفحه 150-180 اصل مقاله (1.69 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2023.7425 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید ملکی* 1؛ نازنین حاجی پور2 | ||
| 1استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| چکیده | ||
| سرعت خشکسالی در جهان، طی ۱۰ سال اخیر روندی افزایشی داشته، اما تأثیرات آن در ایران و استان خوزستان به‌مراتب شدیدتر از حد معمول بوده است. از طرفی تشدید بارش و وقوع سیل، بهره‌برداری از منابع آبی و وقوع فرونشست‌های فراگیر و پدیدۀ گردوخاک طولانی‌مدت به‌عنوان پیامدهای تغییر اقلیم شدیداً بر الگوی سکونت و فعالیت در کلانشهر اهواز تأثیرات منفی گذاشته و ساختار و کارکرد این کلانشهر را در آینده تغییر خواهد داد. بر این مبنا لزوم توجه و کاربست رویکرد تاب‌آوری و همگام‌سازی آن با پیامدهای تغییر اقلیم و مشکلات آینده تا حد بسیار زیادی خواهد توانست شهروندان و بافت شهر را در رابطه با بلایای طبیعی مصون و در بلندمدت با شرایط موجود سازگار سازد. هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل پیامدهای تغییر اقلیم بر وضعیت تاب‌آوری فضایی-زیستی کلانشهر اهواز است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، از نوع کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی و بررسیهای میدانی و در چارچوب الگوی تحلیلی-موردی انجام گرفته است. جامعۀ مورد بررسی شامل بلوک آماری و لایۀ کاربری اراضی وضع موجود شهر، اسناد فرادست شامل طرح جامع و تفصیلی، کـسب شـده اسـت. برای دستیابی به اهداف تحقیق، ابعاد فضایی-زیستی در 14 شاخص استخراج شد. برای ارزیابی و تحلیل پیامدهای مؤثر بر تاب‌آوری، از الگوریتم رقابت استعماری در محیط نرم‌افزار Matlab a2018 استفاده شد. برای فضایی‌سازی شاخص‌های مورد مطالعه در سطح بافت شهر اهواز از روش Tracking Analyst Toolsدر فرایند تحلیل شبکه (Network Analyst Tools) استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که در شاخص درجۀ تمرکز یا تفرق جمعیت، بیش از 50 درصد الگوی توزیع جمعیت در سطح محدوده‌ای برابر با 1585801.6 مترمربع سکونت داشته‌اند. این در حالی است که الگوی توزیع کاربری‌های عمده و به صنعتی عمدتاً خوشه‌ای و پهنه‌ای بوده است. در ارتباط با شاخص توزیع کاربری‌های صنعتی نیز 41.7 از سطوح کاربری‌ها در محدودۀ تاب‌آوری زیستی پایین با بالاترین میزان انتشار آلودگی زیستی توزیع شده‌اند. در ارتباط با اثر کیفیت آب و دسترسی به آب آشامیدنی بالاترین درصد یعنی 61/33 درصد در بازه نامناسب توزیع شده‌اند. همچنین در ارتباط با اثر عوامل زیستی نیز شیب و شبکۀ زهکشی بالاترین درصد یعنی 47.00 درصد در شیب متوسط 0.16 توزیع شده‌اند که خود عامل عدم تاب‌آوری بهینۀ شهر در برابر مخاطرات زیستی به‌ویژه عدم دفع است. جمع‌بندی معیارهای تاب‌آوری نشان می‌دهد که مناطق دو و سه به‌ترتیب دارای بیشترین مقدار تاب‌آوری در میان مناطق شهری اهواز است و مناطق پنج و چهار در وضعیت نیمه‌تاب‌آور و مناطق یک و شش در وضعیت ضعیف تاب‌آوری و درنهایت مناطق هشت و هفت در وضعیت بسیار ضعیف به لحاظ شرایط توزیع معیارهای تاب‌آوری قرار گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تغییر اقلیم؛ تاب‌آوری؛ عوامل فضایی ـ زیستی؛ مخاطرات طبیعی؛ الگوریتم بهینه‌سازی؛ کلانشهر اهواز | ||
| مراجع | ||
|
آشنا، ملیحه؛ سعید حسین آبادی (1399). ارزیابی عوامل مؤثر بر تغییرات انتشار دی‌اکسید کربن در ایران با تأکید بر نقش شهرنشینی؛ روش تحلیل تجزیه، جغرافیا و مخاطرات محیطی. دوره 9. شماره 2. صفحات 163-145.
https://geoeh.um.ac.ir/article_34295.html
احمدی، قادر؛ محمدحسین پورحسن‌زاده، امیر سلیمان‌نژاد (1399). تحلیلی بر تاب‌آوری اجتماعات شهری در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: شهرهای اردبیل، تبریز و ارومیه)، آمایش محیط. دوره 13. شماره 49. صفحات 134-109.
اکبری، مهری؛ وحیده صیاد (1400). تحلیل مطالعات تغییر اقلیم در ایران. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی. دوره 53. شماره 1. صفحات 74-37.
امانپور، سعید؛ نازنین حاجی‌پور (1399). تحلیل تطبیقی شاخص‌های کالبدی شهر ایمن در کلانشهر اهواز با استفاده از (Geoda وGIS ) مطالعۀ موردی: محله‌های کیانپارس، گلستان و سپیدار، شهر ایمن، دوره 3. شماره 9. صفحات 18-1.
امیری‌فهلیانی، محمدرضا؛ مسعود صفایی‌پور، ناهید سجادیان (1399). تحلیل تأثیر جهانی‌شدن در تدوین اکولوژی اجتماعی شهرهای ایران مورد مطالعه: کلانشهر اهواز، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. دوره 10. شماره 36. صفحات 305-282.
بدری، سیدعلی؛ مهدی رمضان‌زاده لسبوئی؛ علی عسگری؛ مجتبی قدیری‌معصوم؛ محمد سلمانی (1392). نقش مدیریت محلی در ارتقای تاب‌آوری مکانی در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب، مدیریت بحران. دوره 2. شماره 1. صفحات 50-39.
بارزمان سپیده؛ عبدلله فرجی؛ علی‌اکبر شمسی‌پور (1400). تاب‌آوری شهری با تأکید بر جنبه‌های اقلیمی در شهر ورامین، مسکن و محیط روستا. دوره ۴۰. شماره ۱۷۴. صفحات 135-114.
قلی‌نژاد، مبینا؛ احمد پوراحمد؛ حسین حاتمی‌نژاد؛ طاهر صفرراد (1401). تحلیل و ارتقای تاب‌آوری شهرهای ساحلی در برابر مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم (مطالعۀ موردی: شهر بابلسر)، پژوهش‌های دانش زمین. دوره 13.شماره 1.صفحات134-117.
گودرزی، مجید؛ نازنین حاجی‌پور (1397). تحلیل تطبیقی توزیع شاخص‌های منتخب سلامت شهری در کلانشهر اهواز، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. دوره 6. شماره 4. صفحات 790-769.
غلامی، عباس؛ کاکا شاهدی؛ محمود حبیب‌نژاد روشن؛ مهدی وفاخواه؛ کریم سلیمانی (1396). پیشبینی و مقایسة تغییرات اقلیمی آینده با استفاده از مدلهای گردش عمومی جو تحت سناریوهای مختلف در حوزة آبخیز تالار استان مازندران، نشریه علمی- پژوهشی مرتع و آبخیزداری. دوره 70. شماره 1. صفحات 196-181.
https://jrwm.ut.ac.ir/article_61975.html
ربانی، طاها؛ ابوالفضل مشکینی؛ عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری؛ مجتبی رفیعیان (1398). تبیین مسائل حکمروایی شهری در سناریوهای آینده کلانشهر تهران مبتنی بر رویکرد تبدیل سناریوهای کیفی به کمی، فصلنامه شهر پایدار. دوره 2. شماره 1. صفحات 62-45.
http://www.jscity.ir/article_92798.html
رهنما، محمدرحیم؛ محمد قنبری؛ سمیه محمدی حمیدی؛ سیدمصطفی حسینی (1398). ارزیابی و سنجش زیست‌پذیری شهری در کلانشهر اهواز، فصلنامۀ شهر پایدار. دوره 2. شماره 2. صفحات 17-1.
رضایی، محمدرضا؛ مجتبی رفیعیان؛، سید مصطفی حسینی (1394). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی اجتماع‌های شهری در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: محله‌های شهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره 47. شماره 4. صفحات 623-609.
تیموری، سارا (1400). تشدید پیامدهای منفی سیل ناشی از تغییر در چرخۀ هیدرولوژیکی طبیعی حوضۀ کرخه (تغییر کاربری اراضی در تالاب هورالعظیم)، ایران طبیعت. دوره 5. شمار 6. صفحات 20-13.
جمشیدی علیرضا؛ علی‌اکبر عنابستانی (1399). الگوی ساختاری ـ تفسیری عوامل تأثیرگذار بر توسعۀ تاب‌آوری روستاییان غرب دریاچۀ ارومیه در برابر تغییر اقلیم (با تأکید بر خشکسالی)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. دوره ۱۱. شماره 42. صفحات 22-1.
منافلویان، ساناز؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی؛ مصطفی بهزادفر (1399). شناسایی و بررسی وضعیت موجود تغییرات اقلیمی و چالش‌های آن در تاب‌آوری بوم شناسانه، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای). دوره 10. شماره 3-1.صفحات462-447.
http://www.jgeoqeshm.ir/article_117760.html
نیک‌پور، عامر؛ صدیقه لطفی؛ منصوره یاراحمدی (1400). ارزیابی میزان تاب‌آوری شهر نورآباد ممسنی در برابر سوانح طبیعی (زلزله 1)، مدیریت بحران. دوره 10. شماره 1. صفحات 71-57.
References Aslam، A.Q.; Ahmad، S.R.; Ahmad، I.; Hussain، Y.; Hussain، M.S (2017). Vulnerability and impact assessment of extreme climatic event: A case study of southern Punjab، Pakistan. Sci. Total Environ. 2017، 580، 468-481. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969716326183 Atashpaz-Gargari, E., & Lucas, C. (2007, September). Imperialist competitive algorithm: an algorithm for optimization inspired by imperialistic competition. In 2007 IEEE congress on evolutionary computation (pp. 4661-4667). Ieee. https://ieeexplore.ieee.org/document/4425083 Banica، A.، Rosu، L.، Muntele، I.، & Grozavu، A. (2017). Towards urban resilience: A multi-criteria analysis of seismic vulnerability in Iasi City (Romania). Sustainability، 9(2)، 270. https://www.mdpi.com/2071-1050/9/2/270 Broto، V (2014). Planning for climate change in the African city. Int. Dev. Plan. Rev. 36 (3)، 257-264. https://www.liverpooluniversitypress.co.uk/journals/article/45704 Cobbinah، P.B.، Addaney، M. (Eds.) (2019). The Geography of Climate Change Adaptation in Urban Africa. Springer International Publishing. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-04873-0?noAccess=true Connolly, C. (2020). From resilience to multi-species flourishing:(Re) imagining urban-environmental governance in Penang, Malaysia. Urban Studies, 57(7), 1485-1501. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0042098018807573 Desouza، K. C.، & Flanery، T. H. (2013). Designing، planning، and managing resilient cities: A conceptual framework. Cities، 35، 89-99. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264275113000875 Dore، E.، Fancello، D.، Rigonat، N.، Medas، D، Cidu، R.، Da Pelo، S.،...& De Giudici، G. (2020). Natural attenuation can lead to environmental resilience in mine environment. Applied Geochemistry، 117، 104597. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0883292720300822 https://weltrisikobericht.de/weltrisikobericht-2021-e/) https://jwsd.um.ac.ir/article_41484.html Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Climate Change (2013). The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change; Cambridge University Press: Cambridge، UK; New York، NY، USA، 2013; 1535. https://cir.nii.ac.jp/crid/1574231874770091776 IPCC (2018). Global warming of 1.5±C. An IPCC special report on the impacts of global warming of 1.5±C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways، in the context of strengthening the global response to the threat of climate change، sustainable development، and efforts to eradicate poverty. Intergovernmental Panel on Climate Change. IPCC. Climate Change (2014). Synthesis Report; Cambridge University Press: Cambridge، UK; New York، NY، USA، 2014. Jabareen, Y (2013). Planning the resilient city: Concepts and strategies for coping with climate change and environmental risk. Cities، 31، 220-229. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264275112000832 Junqueira، J. R.، Serrao-Neumann، S.، & White، I (2021). Managing urban climate change risks: Prospects for using green infrastructure to increase urban resilience to floods. In The Impacts of Climate Change (pp. 379-396). Elsevier. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128223734000136 Johnson, J., Panagioti, M., Bass, J., Ramsey, L., & Harrison, R. (2017). Resilience to emotional distress in response to failure, error or mistakes: A systematic review. Clinical psychology review, 52, 19-42. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27918887/ Kelejian, H. H., & Prucha, I. R. (2007). HAC estimation in a spatial framework. Journal of Econometrics, 140(1), 131-154. http://econweb.umd.edu/~prucha/Papers/JE140(2007b).pdf Lancia، M.; Zheng، C.; He، X.; Lerner، D.N.; Andrews، C.; Tian، Y (2020). Hydrogeological constraints and opportunities for “Sponge City” development: Shenzhen، Southern China. J. Hydrol. Reg. Stud. 2020، 28، 100679. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214581819303222 Liu، L.، Lei، Y.، Zhuang، M.، & Ding، S (2022). The impact of climate change on urban resilience in the Beijing-Tianjin-Hebei region. Science of the Total Environment، 827، 154157. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969722012499 Maxwell، S.L.; Butt، N.; Maron، M.; McAlpine، C.A.; Chapman، S.; Ullmann، A.; Segan، D.B.; Watson، J.E (2019). Conservation implications of ecological responses to extreme weather and climate events. Divers. Distrib. 2019، 25، 613-625. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/ddi.12878 Mavhura, E., Manyangadze, T., & Aryal, K. R. (2021). A composite inherent resilience index for Zimbabwe: An adaptation of the disaster resilience of place model. International journal of disaster risk reduction, 57, 102152. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420921001187 Moghim, S., & Garna, R. K. (2019). Countries' classification by environmental resilience. Journal of environmental management, 230, 345-354. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30293019/ Piras، M.; Mascaro، G.; Deidda، R.; Vivoni، E.R (2016). Impacts of climate change on precipitation and discharge extremes through the use of statistical downscaling approaches in a Mediterranean basin. Sci. Total Environ. 2016، 543، 952-964. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969715302849 Ranganathan، M.، & Bratman، E (2021). From urban resilience to abolitionist climate justice in Washington، DC. Antipode، 53(1)، 115-137. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/anti.12555 Shao، W.، Su، X.، Lu، J.، Liu، J.، Yang، Z.، Mei، C.، ... & Lu، J. (2021). Urban Resilience of Shenzhen City under Climate Change. Atmosphere، 12(5)، 537. https://www.mdpi.com/2073-4433/12/5/537 United Nations (2019). Climate Change. Accessible here: https://www.un.org/en/ sections/issues-depth/climate-change/. https://www.un.org/en/%20sections/issues-depth/climate-chang Xiong, Q., Xiao, Y., Liang, P., Li, L., Zhang, L., Li, T., ... & Liu, C. (2021). Trends in climate change and human interventions indicate grassland productivity on the Qinghai–Tibetan Plateau from 1980 to 2015. Ecological Indicators, 129, 108010. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1470160X21006750 Xu, L., Marinova, D., & Guo, X. (2015). Resilience thinking: a renewed system approach for sustainability science. Sustainability Science, 10, 123-138. https://www.scirp.org/(S(czeh2tfqyw2orz553k1w0r45))/reference/ReferencesPapers.aspx?ReferenceID=170315 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 750 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 662 |
||