تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 700 |
تعداد مقالات | 6,843 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,201,440 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,514,407 |
تحلیل پیامدهای خزش شهری و الحاق روستاها به شهر(نمونۀ موردی: روستاهای پیراشهری کرمان) | ||
جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
دوره 13، شماره 47، تیر 1402، صفحه 147-182 اصل مقاله (1.21 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2023.44812.3095 | ||
نویسندگان | ||
سید هادی طیب نیا* 1؛ محمد اکبرپور2؛ صدیقه برمیانی3 | ||
1دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
2استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی ،دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
3دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. | ||
چکیده | ||
در چند دهۀ اخیر، خزش شهرها و توسعۀ فیزیکیِ بدون برنامۀ شهرها، پیامدهای مثبت و منفی متعددی را بر سکونتگاههای پیراشهری تحمیل کرده است. در همین رابطه، پژوهش حاضر با هدف تحلیل پیامدهای اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی-فضایی خزش شهری و الحاق روستاها به شهر در سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر کرمان است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، در زمرۀ تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به دو روش کتابخانهای و میدانی صورت گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش شامل خانوارهای ساکن در سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر کرمان است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 372 خانوار بهدست آمد و نمونهها با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. دادههای گردآوریشده با استفاده از آمونهای تی تکنمونهای، فریدمن و تکنیک ماباک در محیط نرمافزارهای SPSS و Excel تجزیهوتحلیل شدند. نتایج آزمون تی تکنمونهای نشان میدهد که پیامدهای منفی اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی-فضایی خزش و الحاق روستاها به شهر در منطقۀ مورد مطالعه با میانگین 67/3 از پیامدهای مثبت با میانگین 26/3 بیشتر است. نتایج آزمون فریدمن نشان میدهد که از میان پیامدهای مثبت، شاخص آگاهیهای محیطی با میانگین رتبهای 30/12 و شاخص بهبود زیرساختها با میانگین رتبهای 08/10، رتبۀ بالاتری نسبتبه سایر شاخصها دارند. همچنین از میان پیامدهای منفی نیز شاخص آلودگیهای محیطی با میانگین رتبهای 8/5، تغییر کاربری اراضی با میانگین رتبهای 54/5 و تعارضات فرهنگی با میانگین رتبهای 38/5، رتبۀ بالاتری نسبتبه سایر شاخصها دارند. بهطورکلی نتایج آزمون فریدمن نشان میدهد روستاهای پیرامونی شهر کرمان تحتتأثیر خزش شهری و الحاق روستاها به شهر کرمان قرار گرفتهاند. درنهایت نتایج مدل ماباک نیز نشان میدهد که در میان روستاهای پیرامون شهر کرمان، روستای قائمآباد با مقدار Si 221/0 رتبۀ اول و روستای سعادتآباد با مقدار Si 103/0 در رتبۀ ششم قرار گرفتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
خزش شهری؛ الحاق روستا به شهر؛ سکونتگاههای روستایی پیراشهری؛ شهر کرمان | ||
مراجع | ||
اجاق، عقیل؛ رحمانی فضلی، عبدالرضا؛ منشیزاده، رحمتالله. (1400). نقش پیوندهای روستایی-شهری در تحولات اقتصادی و کاهش فقر نواحی روستایی ایران (مطالعۀ موردی: ناحیۀ سنقر)، پژوهشهای دانش زمین، دانشگاه شهید بهشتی، دورۀ یازدهم، شمارۀ 45، صص 186-201. https://esrj.sbu.ac.ir/article_100793.html
افراخته، حسن؛ حجیپور، محمد. (1392). خزش شهری و پیامدهای آن در توسعۀ پایدار روستایی (مورد: روستاهای پیرامونی شهر بیرجند)، جغرافیا (فصلنامۀ بینالمللی انجمن جغرافیای ایران)، انجمن جغرافیایی ایران، دورۀ یازدهم، شمارۀ 39، صص 185-158. https://www.sid.ir/paper/495458/fa
امیرانتخابی، شهرام؛ جوان، فرهاد؛ حسنیمقدّم، حسن. (1397). تحلیل اثرات خزش شهری در ناپایداری سکونتگاههای روستایی (مورد مطالعه: شهرستان رضوانشهر). مهندسی جغرافیایی سرزمین، انجمن جغرافیایی ایران، دورۀ دوم، شمارۀ 3، صص 59-71.https://www.jget.ir/article_69783.html
امینی، آزاده؛ رفیعی، معصومه. (1397). موانع شکلگیری پیوندهای روستایی-شهری در کلانشهر تهران (مورد: بخش مرکزی شهرستان شهریار)، مجلۀ توسعۀ فضاهای پیراشهری، انجمن جغرافیا و برنامهریزی روستایی ایران، دورۀ نخست، شمارۀ 1، صص 60-45.https://www.jpusd.ir/article_113868.html
ایزدی، حسن. (1397). سنتزپژوهی علل و پیامدهای الحاق روستا به شهر در ایران، دومین همایش ملی چشمانداز توسعۀ پایدار روستایی ایران، تهران.https://civilica.com/doc/923167/
بیات، ناصر؛ پورغلامی سروندانی، محمدرضا؛ فدایی، هادی؛ اصانلو، علی. (1400). بررسی نگرش شهروندان به اثرات خزش شهری (مورد مطالعه: شهر دماوند). پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ پنجاهوسوم، شمارۀ 2، صص 695-673.https://jhgr.ut.ac.ir/article_75776.html
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ ابراهیمی، محمدامیر. (1381). نظریههای توسعۀ روستایی، انتشارات سمت.
جمشیدزهی شهبخش، امید؛ قنبری، سیروس. (1399). خزش شهری و تحولات کالبدی-فضایی سکونتگاههای پیراشهر زاهدان، مجلۀ توسعۀ فضاهای پیراشهری، انجمن جغرافیا و برنامهریزی روستایی ایران، دورۀ دوم، شمارۀ 1، صص 104-85.https://www.jpusd.ir/article_114037.html
جوزاک، علیرضا، لطفی، صدیقه، نیکپور، عامر (1401). تحلیل اثرات و پیامدهای الحاق روستا به شهر (مورد: روستاهای الحاقی به شهر آمل). توسعه فضاهای پیراشهری، انجمن جغرافیا و برنامهریزی روستایی ایران، دورۀ 4، شمارۀ 1، صص 25-46.https://www.jpusd.ir/article_145975.html
حاتمینژاد، حسین؛ دارابخانی، رسول. (1385). تحلیلی بر نظریۀ مکان مرکزی کریستالر. فصلنامۀ اطلاعات جغرافیایی، سازمان جغرافیایی، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 60، زمستان 1385، ص 69-65.https://www.sepehr.org/article_27874.html
خسروی، فرشاد؛ شمس، مجید؛ ملک حسینی، عباس. (1399). تحلیل فضایی اثرات گسترش فیزیکی کلانشهرها بر روستاهای پیرامون (مطالعۀ موردی: کرمانشاه). فصلنامۀ جغرافیا و مطالعات محیطی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، دورۀ نهم، شمارۀ 36، صص 39-52.https://journals.iau.ir/article_679252.html
سجاسی قیداری، حمدالله؛ صدرالسادات، آیدا. (1394). شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری کلانشهر مشهد، پژوهشهای روستایی، دانشگاه تهران، دورۀ ششم، شمارۀ 4، صص 851-825.https://jrur.ut.ac.ir/article_57360.html
ریاحی، وحید؛ معصومی، مهدی. (1399). چالشهای مدیریت روستایی و نقش آن در توسعهنیافتگی روستاهای پیراشهری مورد: شیراز. توسعۀ فضاهای پیراشهری، انجمن جغرافیا و برنامهریزی روستایی ایران، دورۀ دوم، شمارۀ 1، صص 65-84.https://www.jpusd.ir/article_114069.html
سعیدی، عباس. (1391). پویش ساختاری-کارکردی: رویکردی بدیل در برنامهریزی فضایی، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دانشگاه خوارزمی، دورۀ نخست، شمارۀ 1، صص 18-1.http://serd.khu.ac.ir/article-1-1558-fa.html
سعیدی، عباس؛ تقیزاده، فاطمه. (1384). پیوندهای روستایی-شهری و توسعۀ منطقهای بررسی تطبیقی شهرستانهای باغملک و اردکان، فصلنامه جغرافیا، انجمن جغرافیایی ایران، دورۀ سوم، شمارۀ 6 و 7، صص 47-33.https://www.magiran.com/paper/755366
سعیدی، عباس؛ حسینی حاصل، صدیقه. (1386). ادغام کلانشهری سکونتگاههای روستایی با نگاهی به کلانشهر تهران و پیرامون، فصلنامه جغرافیا، انجمن جغرافیایی ایران، دورۀ پنجم، شمارۀ 12 و 13، صص 7-18.https://www.magiran.com/paper/756107
سعیدی، عباس؛ رحمانی فضلی، عبدالرضا؛ احمدی، منیژه. (1393). الحاق شهری سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر زنجان؛ مورد: روستاهای سایان و گاوازنگ، مسکن و محیط روستا، پژوهشکده سوانح طبیعی، دورۀ سیوسوم، شمارۀ 145، صص 16-3.http://jhre.ir/article-1-351-fa.html
سعیدی، عباس؛ طالشی، مصطفی؛ رابط، علیرضا. (1392). نوسازی مسکن و دگرگونی ساختاری-کارکردی خانههای روستایی (مورد: روستاهای شهرستان ایجرود (استان زنجان)، فصلنامه جغرافیا، انجمن جغرافیایی ایران، دورۀ یازدهم، شمارۀ 38، صص 5-31.https://mag.iga.ir/article_705200.html
شفیعیثابت، ناصر؛ ایوبی، ملیحه؛ فدایی باشی، ابوالفضل. (1398). واکاوی پیامدهای خزش شهری در سکونتگاههای روستایی پیرامون (موردمطالعه: روستاهای جنوب کلانشهر تهران)، سنجش از دور و GIS ایران، انجمن سنجش از دور ایران، دورۀ یازدهم، شمارۀ 2، صص 20-1.https://gisj.sbu.ac.ir/article_96729.html
شفیعی ثابت، ناصر؛ خاکسار، سوگند. (1396). پیامدهای محیطی-اکولوژیک خزش شهری در سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر همدان، فصلنامۀ علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 3، صص 74-55.https://envs.sbu.ac.ir/article_97869.html
شیخ بیگلو، رعنا؛ اکبریان رونیزی، سعیدرضا. (1397). خزش شهری، الحاق روستا به شهر و تحلیل اثرات و پیامدها از دیدگاه ساکنان (مطالعۀ موردی: روستاهای الحاقی به کلانشهر شیراز)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ پنجاهم، شمارۀ 3، صص 608-591.https://jhgr.ut.ac.ir/article_65074.html
قاسمی سیانی، محمد؛ نجفی، اسداله. (1399) تحلیل اثرات اقتصادی- اجتماعی کلانشهرها بر روستاهای پیرامون شهری از دیدگاه جوامع محلی (مطالعه موردی: روستای مهرآباد- شهرستان دماوند)، مسکن و محیط روستا، پژوهشکده سوانح طبیعی، دورۀ سیونهم، شمارۀ 172، صص 46-33. https://jhre.ir/article-1-2036-fa.html
کامران دستجردی، حسن؛ بدیعی ازنداهی، مرجان؛ ذکی، یاشار؛ احمدی، عباس؛ حسینی نصرآبادی، نرجس السادات. (1397). مطالعۀ شهر در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک با تأکید بر نظریۀ گاتمن و کاکس، فصلنامه جغرافیا، انجمن جغرافیای ایران، دورۀ شانزدهم، شمارۀ 56، صص 192-207.https://www.magiran.com/paper/1857653
کریمزاده، حسین؛ سعدی، سیما. (1399). واکاوی فرایند خزش شهری و تأثیر آن در پسکرانههای روستایی پیرامون شهر مریوان، فصلنامۀ علمی برنامهریزی منطقهای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت و با همکاری انجمن علمی اقتصاد توسعه منطقهای ایران، دورۀ دهم، شمارۀ 39، صص 156-141.https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_4127.html
کریمی دهکردی، قربانعلی؛ منشیزاده، رحمتالله؛ رحمانی، بیژن. (1399). سنجش و ارزیابی پیامدهای جغرافیایی-زیستمحیطی خزش شهری در شهرکرد، نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 3، صص 657-676.https://geography.garmsar.iau.ir/article_675274.html
کیایی، مریم؛ درویشی، یوسف. (1398). تحلیل پایداری اقتصادی-اجتماعی نواحی روستایی پیراشهری (مورد: شهرستان گمیشان). فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دانشگاه خوارزمی، دورۀ هشتم، شمارۀ 3، صص 250-227.https://www.sid.ir/paper/524215/fa
محمدی، سعدی؛ امیریان، سهراب؛ حسینی، شرمین. (1400). تحلیلی بر پیامدهای خزش شهری در توسعۀ سکونتگاههای روستایی پیرامون (موردشناسی: روستاهای پیرامون شهر مریوان)، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دورۀ یازدهم، شمارۀ 38، صص 30-1.https://journals.usb.ac.ir/article_6030.html
محمدی، سعدی؛ مرادی، اسکندر؛ حسینی، شرمین. (1399). شناسایی و تحلیل اثرات خزش شهری بر وضعیت توسعۀ نواحی روستایی پیرامون (مطالعۀ موردی: روستاهای پیرامون شهر مریوان). نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، دورۀ بیستم، شمارۀ 56، صص 74-55.https://jgs.khu.ac.ir/article-1-3005-fa.html
مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن به تفکیک تقسیمات کشوری.
یوسفی، علی؛ ارغان، عباس؛ کامیابی، سعید. (1399). عوامل و پیامدهای خزش شهری در نواحی پیراشهری مورد: شاهد شهر شهریار. فصلنامۀ جغرافیا و برنامهریزی منطقهای، موسسه آموزش عالی قشم، دورۀ دهم، شمارۀ 2، صص 654-635.https://www.jgeoqeshm.ir/article_109462.html
Abedini, A., Khalili, A., & Asadi, N. (2020). Urban Sprawl Evaluation Using Landscape Metrics and Black-and-White Hypothesis (Case Study: Urmia City), Journal of the Indian Society of Remote Sensing, volume 48, pages 1021–1034.10.1007/s12524-020-01132-5
Banai, R., & DePriest, T. (2014). Urban sprawl: Definitions, data, methods of measurement, and environmental consequences. Journal of Sustainability Education, 7(2), 1-15.http://www.susted.com/wordpress/content/urban-sprawl-definitions-data-methods-of-measurement-and-environmental-consequences_2014_12/
Deep, S., & Saklani, A. (2014). Urban sprawl modeling using cellular automata. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 17(2), 179-187.https://doi.org/10.1016/j.ejrs.2014.07.001
Farrell, C. R. (2008). Bifurcation, fragmentation or integration? The racial and geographical structure of US metropolitan segregation, 1990—2000. Urban Studies, 45(3), 467-499.https://doi.org/10.1177/0042098007087332
Kew, B., & Lee, D. (2013). Measuring sprawl across the Urban Rural continuum using an amalgamated sprawl index. Journal of Sustainability. 5(5), 1806-1828.https://doi.org/10.3390/su5051806
Krieger, D. J. (1999). Saving open spaces: Public support for farmland protection. American Farmland Trust, Center for Agriculture in the Environment. National Conference Proceedings: The Ohio State University, Columbus, Ohio. https://www.ahajournals.org/journal/atvb
Li, S, & nadolniyak, d. (2013). Agricultural land development in lee county florida; impacts of economic and natural risk factors in a coastal area, (No. 1373-2016-109152), southern agricultural economics association. annal meeting, p.p 1- 20. https://ageconsearch.umn.edu/record/143087/
Lungo, M. (2001). Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America, Land Lines, Volume 13(2): 28-39.https://www.lincolninst.edu/sites/default/files/pubfiles/lla010303.pdf
Ostrom, E. (1990). Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. Cambridge university press.
Shao, Z., Sumari, N. S., Portnov, A., Ujoh, F., Musakwa, W., & Mandela, P. J. (2021). Urban sprawl and its impact on sustainable urban development: a combination of remote sensing and social media data. Geo-spatial Information Science, 24(2), 241-255. https://doi.org/10.1080/10095020.2020.1787800
Vaz, E., & Nijkamp, P. (2015). Gravitational forces in the spatial impacts of urban sprawl: An investigation of the region of Veneto, Italy. Habitat International, 45, 99-105. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.06.024 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 449 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 348 |