تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 700 |
تعداد مقالات | 6,843 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,201,551 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,514,496 |
آستانه های هیدرولوژیک حوضۀ آبی ارومیه | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 3، دوره 21، شماره 73، دی 1402، صفحه 47-69 اصل مقاله (2.36 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2023.45406.3514 | ||
نویسندگان | ||
غلامحسن جعفری* 1؛ سمیرا امانی2 | ||
1دانشیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
2کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه زنجان، زنجان،ایران | ||
چکیده | ||
فضا، قلمرو چندبُعدی و بیحدومرزی است که موقعیت نسبی پدیدهها در آن منعکس میشود. در طی چند دهۀ اخیر سطح آب دریاچۀ ارومیه بهعنوان یک دستگاه جغرافیایی و سیستم پیچیده متأثر از برخی از عوامل طبیعی و انسانی، بهشدت کاهش پیدا کرده است. درجهت بررسی آستانۀ ذخیرۀ آب سدها در کاهش تراز آب دریاچۀ ارومیه، ابتدا بانک دادههای مورد نظر تهیه شد: (DEM حوضه، دادههای ایستگاههای کلیماتولوژی، دبی ایستگاههای هیدرومتری و اطلاعات سدها). روابط خطی بین ارتفاع و دما و بارش و ارتفاع در نرمافزار SPSS برآورد شد، با درنظرگرفتن ایستگاههای کلیماتولوژی و سدها بهعنوان نقطۀ خروجی، زیرحوضههای متعددی استخراج شد و حجم ورودی آب به داخل حوضههای فاقد ایستگاه هیدرومتری، با استفاده از روش جاستین برآورد شد. همچنین درصد دبی سالانه نسبتبه بارش سالانه و تغییرات حجم ذخیرۀ آب سدها تجزیهوتحلیل شد. نتایج دال بر این است که حجم مخزن 46 سد در 12 زیرحوضه (68/1628 میلیون مترمکعب) حدود 21 درصد از حجم کل رواناب حوضه را به خود اختصاص دادهاند، این عدد تا سال 1996 سدها 13 درصد بوده و در سال 2013 به 8/21 درصد رسیده است. در سال 1970 با ساخت سد مهاباد با حجم مخزن 8/197 میلیون مترمکعب، حجم مخزن سدها از آستانۀ محیطی گذشته و کاهش تراز آب دریاچه، غیرقابلبازگشت به گذشته شده است. بررسی حجم مخزن سد باتوجه به حجم آبگیری و حجم بارش حوضهای سدها بیانکنندۀ این است که از مجموع 41 سد، مخزن 28 سد متناسب با پتانسیل بارشی حوضه ساخته شده است. نسبت حجم مخزن به حجم بارش 33 سد، شرایط خیلی مطلوب و 6 سد، شرایط مطلوب دارند. | ||
کلیدواژهها | ||
کاتاستروف؛ سد؛ حوضه آبریز؛ بارش؛ ارومیه | ||
مراجع | ||
آوجی، مینا (1395). برآورد خط تعادل آب و خشکی چالههای داخلی ایران، پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه زنجان.
رحیمی بالکانلو، خدیجه؛ فاطمه پناهی؛ محمد جعفری؛ آرش ملکیان (1400). بررسی پویایی تأمین خدمات اکوسیستم حوضۀ دریاچۀ ارومیه در شرایط تغییر کاربری و پوشش سطح زمین، نشریۀ علمی-پژوهشی مهندسی آبیاری و آب ایران. سال 12. شماره 46. صفحات 448- 430.
قاجارنیا، نوید؛ عبدالمجید لیاقت؛ پیمان دانشکار آراسته (1393). صحتسنجی دادههای بارندگی ایستگاههای غیرثبات سازمان هواشناسی و تماب در حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه، نشریۀ حفاظت منابع آب و خاک. (علمی- پژوهشی). سال 4. شماره اول. صفحات 109-91.
قادرپور، محسن؛ هیراد عبقری؛ حسین طبری (1395). ارزیابی روند مکانی بارش در حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه، پژوهشهای جغرافیای طبیعی. سال 48. شماره 4. صفحات 643- 627.
علیزاده، امین (1400). اصول هیدرولوژی کاربردی، نوبت چاپ 45. مشهد. آستان قدس رضوی.
نورانی، وحید؛ آزاد، قاسمزاده؛ الناز شرقی (1395). بررسی تأثیر پارامترهای هیدروکلیماتولوژیکی آجی چای بر تغییرات تراز آب دریاچۀ ارومیه با استفاده از مدل ترکیبی موجک- من کندال، هیدروژئومورفولوژی. سال 3. شماره 7. صفحات 159-141.
https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_5288_5b08144d19364b30e397163089816c16.pdf
AghaKouchak, A., Norouzi, H., Madani, K., Mirchi, A., Azarderakhsh, M., Nazemi, A.,... & Hasanzadeh, E (2015). Aral Sea syndrome desiccates Lake Urmia: call for action. Journal of Great Lakes Research, 41(1), 307-311. https://doi.org/10.1016/j.jglr.2014.12.007 Alipour, S (2006). Hydrogeochemistry of seasonal variation of Urmia salt lake, Iran. Saline systems, 2, 1-19. https://doi.org/10.1186/1746-1448-2-9 https://link.springer.com/article/10.1186/1746-1448-2-9 Alizadeh‐Choobari, O., Ahmadi‐Givi, F., Mirzaei, N., & Owlad, E (2016). Climate change and anthropogenic impacts on the rapid shrinkage of Lake Urmia. International Journal of Climatology, 36(13), 4276-4286. https://doi.org/10.1002/joc.4630 https://rmets.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/joc.4630 Aslı, U. L. K. E., & Hezerani, A. B (2019). Analysis of Basin drought for URMIA Lake in Iran with Standardized Precipitation Index method SPI. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(2), 167-176. https://doi.org/10.7212/zkufbd.v9i2.1224 https://dergipark.org.tr/en/pub/karaelmasfen/article/805572 Bakhshianlamouki, E., Masia, S., Karimi, P., van der Zaag, P., & Sušnik, J (2020). A system dynamics model to quantify the impacts of restoration measures on the water-energy-food nexus in the Urmia lake Basin, Iran. Science of the Total Environment, 708, 134874. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.134874 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969719348661 Birsan, M. V., Molnar, P., Burlando, P., & Pfaundler, M (2005). Streamflow trends in Switzerland. Journal of hydrology, 314(1-4), 312-329. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2005.06.008 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022169405002970 Xua,b, Diandian, W. Lyonb, Steve , Maoa, Jingqiao , Daia, Huichao , Jarsjö Jerker (2020). Impacts of multi-purpose reservoir construction, land-use change and climate change on runoff characteristics in the Poyang Lake basin, China.Journal of Hydrology,29. 1-16 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214581820301683?via%3Dihub Faramarzi N (2012). Agricultural water use in Lake Urmia basin, Iran: an approach to adaptive policies and transition to sustainable irrigation water use. Department of Earth Sciences [master thesis]. [Uppsala (Sweden)]: Uppsala University. No. https://www.ulrp.ir/en/agricultural-water-use-in-urmia-lake-basin-iran/ Guo, H., Hu, Q., Zhang, Q., & Feng, S (2012). Effects of the three gorges dam on Yangtze river flow and river interaction with Poyang Lake, China: 2003–2008. Journal of Hydrology, 416, 19-27. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022169411008122 Graf, W. L (2006). Downstream hydrologic and geomorphic effects of large dams on American rivers. Geomorphology, 79(3-4), 336-360. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2006.06.022 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169555X06002571 Hassanzadeh, E., Zarghami, M., & Hassanzadeh, Y (2012). Determining the main factors in declining the Urmia Lake level by using system dynamics modeling. Water Resources Management, 26, 129-145. https://doi.org/10.1007/s11269-011-9909-8 https://link.springer.com/article/10.1007/s11269-011-9909-8 Hesami, A., & Amini, A (2016). Changes in irrigated land and agricultural water use in the Lake Urmia basin. Lake and Reservoir Management, 32(3), 288-296. https://doi.org/10.1080/10402381.2016.1211202 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10402381.2016.1211202 http://daminfo.wrm.ir/fa/dam/stats Jalili, S., Hamidi, S. A., & Namdar Ghanbari, R (2016). Climate variability and anthropogenic effects on Lake Urmia water level fluctuations, northwestern Iran. Hydrological sciences journal, 61(10), 1759-1769. https://doi.org/10.1080/02626667.2015.1036757 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02626667.2015.1036757 Kadioglu, M., Sen, Z., and Batur, M (1997). The great test soda-water lake in the world and how it is influenced by climatic change, Ann Geophysicae 15, 1489-1497, Springer Verlag. https://doi.org/10.1007/s00585-997-1489-9 https://angeo.copernicus.org/articles/15/1489/1997/ Kamran, K. V., & Khorrami, B (2018). Change detection and prediction of Urmia Lake and its surrounding environment during the past 60 years applying geobased remote sensing analysis. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 42(3/W4), 519-525. https://doi.org/10.5194/isprs-archives-XLII-3-W4-519-2018 https://www.int-arch-photogramm-remote-sens-spatial-inf-sci.net/XLII-3-W4/519/2018/ Khazaei, B., Khatami, S., Alemohammad, S. H., Rashidi, L., Wu, C., Madani, K.,...& Aghakouchak, A (2019). Climatic or regionally induced by humans? Tracing hydro-climatic and land-use changes to better understand the Lake Urmia tragedy. Journal of hydrology, 569, 203-217. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2018.12.004 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S002216941830934X Lorenzo-Lacruz, J., Vicente-Serrano, S. M., López-Moreno, J. I., Beguería, S., García-Ruiz, J. M., & Cuadrat, J. M (2010). The impact of droughts and water management on various hydrological systems in the headwaters of the Tagus River (central Spain). Journal of Hydrology, 386(1-4), 13-26. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2010.01.001 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022169410000028 Mardi, A. H., Khaghani, A., MacDonald, A. B., Nguyen, P., Karimi, N., Heidary, P., ... & Sorooshian, A. (2018). The Lake Urmia environmental disaster in Iran: A look at aerosol pollution. Science of the Total Environment, 633, 42-49. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.03.148 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969718309082 20.1001.1.23833254.1395.3.7.8.4 https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_5288_00.html?lang=en Mehrian, M. R., Hernandez, R. P., Yavari, A. R., Faryadi, S., & Salehi, E (2016). Investigating the causality of changes in the landscape pattern of Lake Urmia basin, Iran using remote sensing and time series analysis. Environmental monitoring and assessment, 188, 1-13. https://doi.org/10.1007/s10661-016-5456-3 https://link.springer.com/article/10.1007/s10661-016-5456-3 Salimi, J., Maknoon, R., & Meijerink, S (2019). Designing institutions for watershed management: A case study of the Urmia Lake Restoration National Committee. Water Alternatives 12(2): 609-635 https://www.water-alternatives.org/index.php/alldoc/articles/volume-12/v12issue2/495-a12-2-2/file Emami , S, Choopan, Y, Parsa J (2019). Dam Seepage Prediction Using RBF and GFF Models of Artificial Neural Network; Case Study: Boukan Shahid Kazemi's Dam, Journal of Rehabilitation in Civil Engineering, 7(3), 15-32. magiran.com/p2061195. https://civiljournal.semnan.ac.ir/article_3016.html Vahed, S. Z., Forouhandeh, H., Hassanzadeh, S., Klenk, H. P., Hejazi, M. A., & Hejazi, M. S (2011). Isolation and characterization of halophilic bacteria from Urmia Lake in Iran. Microbiology-New York, 80(6), 834. DOI: 10.1134/S0026261711060191 Yan, Y., Yang, Z., Liu, Q., & Sun, T (2010). Assessing effects of dam operation on flow regimes in the lower Yellow River. Procedia Environmental Sciences, 2, 507-516. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2010.10.055 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878029610000885 Yu, G., & Shen, H (2010). Lake water changes in response to climate change in northern China: Simulations and uncertainty analysis. Quaternary International, 212(1), 44-56. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2009.07.020 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1040618209002377 Zeinoddini , M, Tofighi , MA, Vafaee, F (2009). Journal of Great Lakes Research, 35 , 13-22 https://www.ulrp.ir/wp-content/uploads/2019/04/node_1397.pdf | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 294 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 273 |