اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 29 |
| تعداد شماره‌ها | 643 |
| تعداد مقالات | 6,317 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,873,520 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,468,645 |
سنجش یکپارچه آسیبپذیری و تصمیمگیری برای تابآوری مؤثر در برابر سوانح طبیعی «زلزله» (نمونۀ موردی: کلانشهر تبریز) | ||
| جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای | ||
| دوره 13، شماره 48، شهریور 1402، صفحه 225-252 اصل مقاله (2.49 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2023.45487.3115 | ||
| نویسندگان | ||
| خدیجه موسوی1؛ رضا ولی‌زاده* 2؛ حسن احمد زاده2 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
| 2استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از مهمترین مخاطراتی که همواره شهرها را تهدید می‌نماید، خطر وقوع زلزله است. این مخاطره با قدرت بالای تخریب ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری، خسارات بسیاری را در ابعاد مالی و جانی به شهرها متحمل می‌کند. از این‌رو، به‌منظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله، افزایش تابآوری شهری اخیراً به یک اولویت اساسی برای اکثر دولت‌ها تبدیل شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف سنجش یکپارچه آسیبپذیری مناطق دهگانه کلانشهر تبریز بر اساس ویژگیهای تابآوری و شاخص‌های فیزیکی مرتبط و تصمیمگیری برای تابآوری مؤثر در برابر زلزله نگارش شده است. در این راستا، روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد. به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از تکنیک‌های AHP در نرم‌فزار Expert Choice، PROMETHEE و تحلیل GAIA و GAIA Web و نظرات 25 نفر از خبرگان استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مناطق 9، 6 و 2 به ترتیب با امتیاز 445/0، 374/0 و 293/0 از تابآوری زیاد، مناطق 5 و 7 به ترتیب با کسب امتیاز 196/0 و 142/0 از تابآوری متوسط، مناطق 4، 8 و 3 به ترتیب با امتیاز 090/0-، 130/0- و 236/0- از تابآوری کم و مناطق 10 و 1 با کسب امتیاز 468/0- و 526/0- از تابآوری خیلی‌کم در برابر زلزله برخوردار می‌باشند. همچنین حدود 11 درصد از بافت کلانشهر تبریز در پهنه آسیبپذیری خیلی‌زیاد و حدود 5/13 درصد در پهنه آسیبپذیری زیاد قرار دارند. بنابراین سیاست‌گذاری مناسب در راستای مدیریت بحران زلزله به‌ویژه در استحکام‌سازی ساختمان‌ها و برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهر ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آسیبپذیری؛ تابآوری؛ زلزله؛ کلانشهر تبریز | ||
| مراجع | ||
|
پاشازاده، اصغر (1398). سنجش تابآوری شهر اردبیل در برابر مخاطرات محیطی و ارائه الگوی شهر تاب‌آور با رویکرد آینده‌پژوهی. رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، استاد راهنما: محمدحسن یزدانی.https://repository.uma.ac.ir/
رضایی، محمدرضا (1389). تبیین تابآوری اجتماعات شهری به‌منظور کاهش اثرات سوانح طبیعی (زلزله)؛ مطالعه موردی: کلانشهر تهران. رساله دکتریجغرافیا و برنامه‌ریزیشهری،دانشکده علومانسانی،دانشگاه تربیتمدرس،اساتیدراهنما: مجتبیرفعیانوعلی عسگری.https://elmnet.ir/article/10543191-78451/
زارع، مهدی (1380). خطر زمین‌لرزه و ساخت‌وساز در حریم گسل شمال تبریز و حریم گسلش گسل‌های زمین‌لرزه‌ای ایران. پژوهشنامه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، شماره 2 و 3، صص 46-57.https://www.sid.ir/paper/443764/fa
سروشان، غلامرضا، هندیانی، عبداله، زیویار پرده‌ای، پروانه، توکلان، علی (1401). بررسی تأثیر حکمروایی شهری بر تابآوری شهرها (مورد مطالعه: شهر تهران). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، دوره 22، شماره 67، صص 437-413.http://jgs.khu.ac.ir/article-1-4012-fa.html
طرح توسعه و عمران «جامع» تبریز (1395). مهندسان مشاور نقش محیط، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی، مصوب 24/81395.https://www.shahrnegar.com/product/master-plan-tabriz-city
عابدینی، موسی، سرمستی، نادر (1395). ارزیابی ضریب آسیبپذیری کلانشهر تبریز در برابر خطر زلزله و برآورد تلفات انسانی. جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان ، دوره 9، شماره 32، صص 56-35.https://www.sid.ir/paper/502814/fa
فرزادبهتاش، محمدرضا، کینژاد، محمدعلی، پیربابایی، محمدتقی، عسگری، علی (1392). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفههای تابآوری کلانشهر تبریز. هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، دوره 18، شماره 3، صص 42-34.https://jfaup.ut.ac.ir/article_51316.html
قنبری، ابوالفضل، سالکی ملکی، محمدعلی، قاسمی، معصومه (1392). پهنه‌بندی آسیبپذیری شهرها در مقابل خطر زمین‌لرزه (نمونه موردی: شهر تبریز). جغرافیا و مخاطرات محیطی، دانشگاه فردوسی مشهد، دوره 2، شماره 5، صص 35-31.https://geoeh.um.ac.ir/article_26172.html?lang=fa
کریمی‌زرکانی، علیرضا، شیخ‌الاسلامی، علیرضا، پریزادی، طاهر (1398). نقش مدیریت شهری در تابآوری شهرها در برابر سوانح طبیعی (مورد مطالعه: شهر باقرشهر). نگرش‌های نودرجغرافیایانسانی، دانشگاهآزاداسلامیواحدگرمسار، دوره 12، شماره 45، صص 456-441.https://geography.garmsar.iau.ir/article_670393.html
گاسپارینی، پائولو، مانفردی، گانتو، آسپرونه، دومینکو (1395). تابآوری و پایداری در مقابل بلایای طبیعی (چالشی برای شهرهای آینده). ترجمه حسین حاتمی‌نژاد و مرتضی نصرتیهشی، تهران: انتشارات آراد کتاب.https://www.gisoom.com/book/11298385/
نامجو، فروغ، صمدزاده، رسول، معصومی، محمدتقی (1399). سنجش تابآوری شهری در برابر خطر زمین‌لرزه (مورد مطالعه: کلانشهر تبریز). جغرافیا و مخاطرات محیطی، دانشگاه فردوسی مشهد، دوره 9، شماره 36، صص 219-201.https://geoeh.um.ac.ir/article_39423.html?lang=fa
Babic. Z., & Plazibat. N. (1998). Ranking of enterprises based on multicriterial analysis. International Journal of Production Economics, 56(57), 29-35.https://doi.org/10.1016/S0925-5273 (97)00133-3
Behzadian, M., & Pirdashti, M. (2009). Selection of the Best Module Design for Ultrafiltration (UF) Membrane in Dairy Industry: An Application of AHP and PROMETHEE. International Journal of Engineering, 3(4), 126-142. https://www.researchgate.net/publication/41845962
Berke, P., Newman, G., Lee, J., Combs, T., Kolosna, C., & Salvesen, D. (2015). Evaluation of networks of plans and vulnerability to hazards and climate change: a resilience scorecard. Journal of the American Planning Association, 81 (4), 287–302. https://doi.org/10.1080/01944363.2015.1093954
Berkes. F. (2007). Understanding uncertainty and reducing vulnerability: lessons from esilience thinking. Natural Hazards, 41, 283-295.https://doi.org/10.1007/s11069-006-9036-7
Brans. J.P. (1996). The space of freedom of the decision maker modeling the human brain. European Journal Operational Research, 92, 593-602.https://ideas.repec.org/a/eee/ejores/v92y1996i3p593-602.html
Brans. J.P., & Mareschal, B. (1994). The PROMCALE- GAIA decision support system for multicriteria decision aid. Decision Support Systems, 12(5), 297- 310.https://doi.org/10.1016/0167-9236(94)90048-5
Bulkeley, H., & Tuts, R. (2013). Understanding urban vulnerability, adaptation and resilience in the context of climate change. Local Environment, 18(6), 646–662.https://doi.org/10.1080/13549839.2013.788479
Chen, T.L., & Lin, Z.H. (2021). Impact of land use types on the spatial heterogeneity of extreme heat environments in a metropolitan area. Sustainable Cities and Society, 72, 1-11.https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103005
Dong, L., & Shan. J. (2013). A Comprehensive Review of Earthquake Induced Building Damage Detection with Remote Sensing Techniques. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 84, 85-99.https://doi.org/10.1016/j.isprsjprs.2013.06.011
Eraydin, A., & Taşan-Kok, T. (2013). Introduction: Resilience thinking in urban planning. In A. Eraydin, & T. Taşan-Kok (Eds.). Resilience thinking in urban planning (pp. 1–16). Dordrecht: Springer.https://doi.org/10.1007/978-94-007-5476-8
Farahmand, H., Dong, S., Mostafavi, A., Berke, P.R., Woodruff, S.C., Hannibal, B., et al. (2020). Institutional congruence for resilience management in interdependent infrastructure systems. International Journal of Disaster Risk Reduction, 46, 1-13.https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101515
Godschalk, D.R. (2003). Urban hazard mitigation: creating resilient cities. Natural Hazards Review, 4(3), 136–143.https://doi.org/10.1061/(ASCE)1527-6988(2003)4:3(136)
Hegger, D. L. T., Driessen, P. P. J., Wiering, M., van Rijswick, H. F. M. W., Kundzewicz, Z. W., & Matczak, P. (2016). Toward more flood resilience: Is a diversification of flood risk management strategies the way forward. Ecology and Society, 21(4), 52.https://doi.org/10.5751/ES-08854-210452
Heilig, G.K. (2011). World Urbanization Prospects: The 2011 Revision. United Nations, Department of Economic and Social Affairs (DESA), Population Division, Population Estimates and Projections Section: New York, NY, USA.https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/urbanization/WUP2011_Report.pdf
Heinzlef, C., Robert, B., H´emond, Y., & Serre, D. (2020). Operating urban resilience strategies to face climate change and associated risks: Some advances from theory to application in Canada and France. Cities, 104, 1-15.https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102762
Huang, G., Li, D., Zhu, X., & Zhu, J. (2021). Influencing factors and their influencing mechanisms on urban resilience in China. Sustainable Cities and Society, 74, 1-11.https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103210
Huang, W., & Ling, M. (2018). System resilience assessment method of urban lifeline system for GIS. Computers, Environment and Urban Systems, 71, 67–80.https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2018.04.003
Janssen M A., & Ostrom E. (2019). Resilience, Vulnerability, and Adaptation: A Cross Cutting Theme of the International Human Dimensions Programme on Global Environmental Change. Editorial, Global Environmental Change, 16, 237-239.https://www.sciencedirect.com/journal/global-environmental-change/vol/16/issue/3
Jha, K.‚ Miner‚ W., & Geddes.‚ S. (2012). Building Urban Resilience: Principles, Tools, and Practice. The World Bank.www.worldbank.org
Kapucu, N., Ge, Y., Martín, Y., & Williamson, Z. (2022). Urban resilience for building a sustainable and safe environment. Urban Governance, 1, 10–16.https://doi.org/10.1016/j.ugj.2021.09.001
Leeneer, I., & Pastijn, H. (2002). Selecting land mine detection strategies by means of outranking MCDM techniques. European Journal Operational Reasearch, 139, 327-338.https://doi.org/10.1016/S0377-2217(01)00372-1
Leon, J., & March‚ A. (2014). Urban Morphology as a Tool for Supporting Tsunami Rapid Resilience: A Case Study of Talcahuano, Chile. Habitat International. 43, 250–262.https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.04.006
Li, Q., Dong, S., & Mostafavi, A. (2019). Modeling of inter-organizational coordination dynamics in resilience planning of infrastructure systems: a multilayer network simulation framework. PLoS One, 14 (11).https://doi.org/10.1371/journal.pone.0224522
McEvoy, D., Fünfgeld, H., & Bosomworth, K. (2013). Resilience and climate change adaptation: The importance of framing. Planning Practice & Research, 28(3), 280–293.https://doi.org/10.1080/02697459.2013.787710
Meerow, S., Newell, J. P., & Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning, 147, 38–49.https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.11.011
Normandin J.M., Therrien M.C., & Tanguay G.A. (2011). City strength in times of turbulence: strategic resilience indicators. Urban Affairs Association41st Conference, New Orleans.https://www.academia.edu/23271416/
O’Hare, P., & White, I. (2013). Deconstructing resilience: Lessons from planning practice. Planning Practice & Research, 28(3), 275–279.https://doi.org/10.1080/02697459.2013.787721
Seeliger, L., & Turok, I. (2013). Towards sustainable cities: extending resilience with insights from vulnerability and transition theory. Sustainbility, 5, 2108–2128. https://doi.org/10.3390/su5052108
Sharifi, A., & Yamagata, Y. (2019). Resilient urban planning: Major principles and criteria. Energy Procedia, 61, 1491-1495.https://doi.org/10.1016/j.egypro.2014.12.154
United Nations (UN). (2018). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, Custom Data Acquired via Website.https://desapublications.un.org/publications/2018-revision-world-urbanization-prospects.
Wardekker, J. A., de Jong, A., Knoop, J. M., & van der Sluijs, J. P. (2010). Operationalising a resilience approach to adapting an urban delta to uncertain climate changes. Technological Forecasting and Social Change, 77(6), 987–998.https://doi.org/10.1016/j.techfore.2009.11.005
Wu, X., Zhang, J., Geng, X., Wang, T., Wang, K., & Liu, S. (2020). Increasing green infrastructure-based ecological resilience in urban systems: A perspective from locating ecological and disturbance sources in a resource-based city. Sustainable Cities and Society, 61, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102354
Yates, D., & Paquette, S. (2011). Emergency knowledge management social media technologies: A case study of the 2010 Haitian earthquake. International Journal of Information Management, 31(1), 6-13.https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2010.10.001 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 26 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5 |
||