اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 33 |
| تعداد شماره‌ها | 764 |
| تعداد مقالات | 7,395 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,232,916 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,348,580 |
هستی‌شناسی انسان در شاهنامه و مهابهاراتا بر بنیاد نیکی و بدی اسطوره | ||
| مطالعات شبه قاره | ||
| مقاله 9، دوره 17، شماره 48، فروردین 1404، صفحه 161-180 اصل مقاله (755.2 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2023.46512.2375 | ||
| نویسندگان | ||
| آرتمیز صیاد چمنی1؛ فاطمه مدرسی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه،ارومیه،ایران | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه، ارومیه،ایران(نویسنده مسئول) | ||
| چکیده | ||
| یکی از موارد مهم در هستی‌شناسی انسان در اسطوره، بنیاد نیکی و بدی است. همواره نیروهای بدی و نیکی در جدال با هم هستند و سرانجام نیروی نیکی بر بدی پیروز شده است. بر این اساس، آفرینش انسان، زندگی انسان در جهان، ارتباط او با هستی و فرجامش قابل‌تفسیر است. در این مقاله، بخش اساطیری شاهنامۀ فردوسی با مهابهاراتا در این موضوع به‌شیوه توصیفی-تحلیلی، بررسی تطبیقی شده است. نتایج بررسی، مشابهت را نشان می‌دهد؛ چنانکه در هردو اثر، بنیاد نیکی و بدی، بر هستی‌پذیری و آفرینش انسان، اهداف آفرینش انسان، روابط انسان درون خانواده و سطح ملی تأثیر گذاشته است. نیروهای بدی به‌صورت دیو، اهریمن یا شخصیت‌های اهریمن‌صفت، پیوسته در جدال با نیروهای نیکی قرار گرفته‌اند؛ سرانجام باتوجه‌به اهداف آفرینش انسان در اسطوره، نیروهای نیکی پیروز می‌شوند. جدال کیومرث با اهریمن، فریدون با ضحاک و نیز تورانیان و ایرانیان در شاهنامه، درمقابل جدال کوران و پاندوان در مهابهاراتا، نمونۀ مشخص و مشابهی بوده که به‌واسطۀ مطالعۀ آن، ساختار هستی‌شناسی انسان بر بنیاد نیکی و بدی، نمایان می‌شود. در این تشابه، پاندوان و ایرانیان با ذات نیک آفریده شده‌اند و هدف از آفرینش آن‌ها مبارزه با نیروی بدی است و اگرچه مدتی بدی چیره شده؛ سرانجام هردو پیروز می‌شوند و دورۀ نیکی آغاز می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسطوره؛ انسان؛ شاهنامه؛ مهابهاراتا؛ نیکی؛ بدی | ||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله. (1374). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
آیدنلو، سجاد. (1382). نشانه‌های سرشت اساطیری افراسیاب در شاهنامه، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، 2: 7-32
اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1377). اسطوره بیان نمادین، تهران: سروش.
بهار، مهرداد. (1375). پژوهشی در اساطیر ایران، ج2، تهران: آگه.
بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
پورداود، ابراهیم. (1380). یسنا، تهران: اساطیر.
پورداود، ابراهیم. (1389). گات‌ها، تهران: اساطیر.
تریپاتهی، راما شنکر. (1400). تاریخ هند قدیم، ترجمۀ سید ابوالفضل علیزاده طباطبایی، تهران: آواهیا.
جهان‌‌پور، فاطمه؛ حق‌‌پرست، لیلا. (1391). بازآفرینی اسطورۀ بندهشی و مزدایی آفرینش در داستان ضحاک، جستارهای ادبی، 177: 62-83.
دارمستر، م.ژ. (1354). وجوه مشترک میان مهابهارات و شاهنامه، ترجمۀ جلال ستاری هنر و مردم، 153-154: 17-33.
دبیرسیاقی، سید محمد. (1383). زندگینامۀ فردوسی و سرگذشت شاهنامه، تهران: قطره.
دهقان‌‌زاده، سجاد. (1394). هستی‌شناسی قدسی در اساطیر، پژوهش‌های ادیانی، 3(5): 99-114.
ریگ‌‌ودا. (1372). گزیدۀ سرودهای ریگ‌‌ودا (قدیمی‌‌ترین سند زندۀ مذهب و جامعۀ هندو) به تحقیق و ترجمه و مقدمۀ سید محمدرضا جلالی نائینی، تهران: نقره.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین. (1364). تاریخ مردم ایران، تهران: امیرکبیر.
ستاری، جلال. (1388). جهان اسطوره‌شناسی، اسطوره‌های ایرانی، چاپ دوم، تهران: مرکز.
سرکاراتی، بهمن. (1357). بنیان اساطیری حماسۀ ملی ایران، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز، 125: 1-61.
سن، ک.م. (1375). هندویسیم، ترجمۀ ع. پاشایی، تهران: فکر روز.
علائی، مهدی. (1386). بررسی زبانی و مفهومی بهگودگیتا (همراه با مباحث تطبیقی در هرفان ایران)، رسالۀ دکتری، به راهنمایی محمدتقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فردوسی، ابوالقاسم. (1390). شاهنامه، ج1، برپایۀ چاپ مسکو، تهران: هرمس.
فرنبغ‌‌دادگی. (1380). بندهش، گزارنده: مهرداد بهار، تهران: توس.
قائمی، فرزاد. (1394). تحلیل تطبیقی اسطورۀ ضحاک مادردوش، پژوهشنامۀ ادب حماسی، 19: 27-65.
کریستین‌‌سن، آرتور. (1393). نمونه‌‌های نخستین انسان و نخستین شهریار، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه، چاپ سوم.
لوی استروس، کلود. (1389). اسطوره و معنا، ترجمۀ شهرام خسروی، تهران: مرکز.
مظفری، نسرین. (1389). نقد تطبیقی جایگاه انسان در شاهنامه و مهابهاراتا، تهران: شلاک.
مهابهاراتا. (1358). مهابهاراتا (بزرگ‌ترین منظومۀ کهنۀ موجود جهان به زبان سانسکریت)، ترجمۀ میرغیاث‌‌الدین علی قزوینی مشهور به نقیب خان، به تحقیق و تصحیح و تحشیۀ سید محمّدرضا جلالی نائینی و ن.س. شوکلا، تهران: طهوری.
وارنر، رکس. (1389). دانشنامۀ اساطیر جهان، برگردان ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: اسطوره.
واشقانی فراهانی، ابراهیم. (1399). داستان آرش، بازماندۀ اسطورۀ «ایزد روشنایی کماندار» در اقوام هندواروپایی باستان، مطالعات شبه‌قاره، 12(39): 263-282.
ون نوتن، بی. ای. (1398). مهابهارات حماسۀ ملی و اساطیری هند، بازنویسی ویلیام باک، ترجمۀ فرنوش اولاد، تهران: چشمه (کتاب الکترونیک).
هینلز، جان راسل. (1393). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
Eliade, M. (1959). The Sacred and The Profane: The Nature of Religion. Translated by Willard R. Trask. New York: Harcourt. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 393 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 65 |
||