تعداد نشریات | 32 |
تعداد شمارهها | 732 |
تعداد مقالات | 7,041 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,574,300 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,931,315 |
بررسی پیامدهای اقتصادی و تولیدی بحران کاهش آب دریاچۀ ارومیه در پهنۀ شرقی از دیدگاه روستاییان | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 2، دوره 22، شماره 74، فروردین 1403، صفحه 25-46 اصل مقاله (889.1 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2023.44310.3478 | ||
نویسندگان | ||
ولی نوری میران1؛ خلیل کلانتری* 2؛ علی اسدی3؛ علی اکبر براتی4 | ||
1دانشآموخته گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران ،ایران | ||
2استادگروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
3استاد گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران ،ایران | ||
4دانشیار گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران ،ایران | ||
چکیده | ||
در سالهای اخیر، بحران کاهش آب دریاچۀ ارومیه تبدیل به یک مخاطرۀ محیطی مهم برای جامعۀ محلی و فرامحلی شده است. این بحران پیامدهای زیانبار مختلفی ازجمله اقتصای، اجتماعی، زیستمحیطی و تولیدی را برای ساکنان این منطقه، ازجمله روستاییان، بههمراه داشته است. بههمیندلیل، پژوهش حاضر با هدف بررسی پیامدهای اقتصادی و تولیدی این بحران از دیدگاه روستاییان انجام گرفت. جامعۀ آماری این پژوهش شامل 87049 از خانوارهای روستایی ساکن در پهنۀ شرقی دریاچه بود که از بین آنها 230 خانوار به روش نمونهگیری طبقهای با انتساب متناسب انتخاب و مطالعه شدند. حجم نمونه براساس فرمول کوکران تعیین شد. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه و روش آن مصاحبۀ حضوری بود. روایی و پایایی ابزار تحقیق بهترتیب با استفاده از نظر متخصصان و محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار آماری SPSS استفاده شد. براساس نتایج، پیامدهایی چون کاهش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، کاهش منابع آبی و افزایش هزینههای مربوط به تأمین آب کشاورزی و کاهش کیفیت آبهای سطحی و زیرزمینی، ازجمله مهمترین پیامدهای مورد توافق روستاییان بودند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نیز نشان داد که پیامدهای اقتصادی-تولیدی مختلف کاهش آب این دریاچه در ذیل چهار گروه «کاهش کمّی و کیفی تولید و درآمد کشاورزی»، «افت کمّیت و کیفیت منابع آبی»، «افزایش هزینهها و تهدید امنیت شغلی و درآمدی» و «کاهش فعالیتهای غیرکشاورزی» قابلدستهبندی است. این چهار عامل درمجموع حدود 69 درصد از واریانس کل پیامدها را تبیین کردند. حمایت از تولید و معرفی ارقام زراعی و باغی سازگار با پهنۀ شرقی دریاچۀ ارومیه و حمایت از توسعۀ روشهای نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی آببر در این منطقه ازجمله پیشنهادهای این پژوهش برای کاهش این پیامدهای کاهش آب این دریاچه است. | ||
کلیدواژهها | ||
دریاچۀ ارومیه؛ پیامدهای اقتصادی و تولیدی؛ بحران آب؛ توسعۀ کشاورزی | ||
مراجع | ||
اصغری سراسکانرود، صیاد؛ طاهره جلالی؛ بتول زینالی (1392). تحلیل تغییرپذیری وضعیت گردشگری شهرهای واقع در اطراف دریاچه ارومیه، برنامهریزی منطقهای. دوره 3. شماره 11. صفحات 113-99.
امینی، مهدی؛ حسین کوهستانی؛ فاطمه کاظمیه، فاطمه (1399). کاهش تراز آب دریاچه ارومیه و تاثیر آن بر وضعیت مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان دول، شهرستان ارومیه)، فصلنامه علوم محیطی. دوره 18. شماره 2. صفحات 186-165.
بارانیپسیان، وحید؛ محمد پور اکرمی؛ باقر فتوحیمهربانی؛ سعید پور اکرمی (1396). تحلیل روند خشک شدن دریاچه ارومیه و مهم ترین تاثیرات آن بر سکونتگاه های پیرامونی، پژوهشهای روستایی. دوره 8. شماره 3. صفحات 453-441.
بختیاری، تقی؛ وحید بارانیپسیان؛ سیدعلی عبادینژاد؛ ابوالفضل فرزامی (1400). تأثیر بحران آبی دریاچه ارومیه بر امنیت عمومی استان آذربایجان شرقی، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی. دوره 1400. شماره 34. صفحات 154-123.
دهقانی، امین؛ میرنجف موسوی؛ مرتضی خداقلی (1397). شناسایی چالشهای زیست محیطی در سکونتگاههای روستایی و ارزیابی عملکرد نهادهای متولی در مدیریت آنها (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان روانسر)، فصلنامه برنامهریزی منطقهای. سال هفتم. شماره پیاپی 32. صفحات 68-51.
حقی، صالح؛ سیداحمد خاتونآبادی؛ محمدصادق ابراهیمی (1395). تاثیر روند خشک شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی مناطق روستایی اطراف از دیدگاه خانوارهای روستایی در دهستان بکشلوچای، شهرستان ارومیه، راهبردهای توسعه روستایی. دوره 3. شماره 3. صفحات 302-287.
سازمان حفاظت محیط زیست (1389). برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه. تهران، سازمان حفاظت محیط زیست
کلانتری، خلیل (1395). پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اقتصادی- اجتماعی با استفاده از نرم افزار SPSS. فرهنگ صبا.
فنی، زهره؛ ایوب معروفی (1396). بررسی اثرات خشکی دریاچه ارومیه بر آسیب پذیری محیط زیست طبیعی و انسانی ناحیه پیرامون، مجله محیط زیست و توسعه فرابخشی. سال دوم. شماره پیاپی 58. صفحات 16-1.
https://www.envjournal.ir/article_60421.html
قنبری، یوسف (1392). بررسی و شناسایی اثرات خشکسالی بر خانوارهای روستایی شهرستان سمیرم: مطالعه موردی روستای سیور، فصلنامه روستا و توسعه. دوره 16. شماره 4. صفحات 76-55.
فراهانی، حسین؛ رسول صفیاری (1393). بحران کم شدن سطح آب دریاچه ارومیه و تاثیر آن در توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی: بخش گوگان، شهرستان اذرشهر. همایش ملی آب. انسان و زمین. اصفهان.
لطیفی، محمدفرید؛ آرش ملکیان؛ علیرضا مقدمنیا؛ حسین آذرنیوند؛ سید یحیی رحیمصفوی (1401). الگوی کاهش مخاطرات کمآبی حوضۀ هیدرولوژیک دریاچۀ ارومیه از طریق سازگاری و مدیریت راهبردی، مدیریت مخاطرات محیطی. دوره 9. شماره 2. صفحات 204-189.
محمدییگانه، بهروز؛ محمد ولایی؛ مهدی چراغی (1392). اثرات کاهش سطح آب دریاچه ارومیه در اقتصاد کشاورزی روستاهای پیرامون، نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی. دوره 2. شماره 1. صفحات 72-55.
معتمدی، جواد؛ مرتضی مفیدیچلان؛ مرتضی خداقلی (۱۳۹۸). ارزیابی اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی اقدامات احیائی دریاچه ارومیه از دیدگاه جوامع محلی، نشریه طبیعت ایران. سال چهارم. شماره پیاپی 18. صفحات 27-19.
موسیزاده، مریم (1390). بررسی عوامل موثر در ایجاد بحران اقلیمی در دریاچه ارومیه، همایش ملی تغییر اقلیم و تاثیر آن بر کشاورزی و محیط زیست. ارومیه.
نادرصفت، محمد حسین (1390). ویژگیهای ژئومورفولوژی دریاچه ارومیه و تاثیر آن در اکوسیستم این منطقه، دانشنامهشماره 82. (جغرافیا). صفحات 32-23.
https://daneshnameh.srbiau.ac.ir/article_3966.html
Addinsall, C., Glencross, K., Scherrer, P., Weiler, B., and Nichols, D (2015). Agroecology and sustainable rural livelihoods: a conceptual framework to guide development projects in the Pacific Islands. Agroecology and Sustainable Food Systems, 39(6), 691-723. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/21683565.2015.1017785 Cavallo, E., Galiani, S., Noy, I., & Pantano, J (2013). Catastrophic natural disasters and economic growth. Review of Economics and Statistics, 95(5), 1549-1561. https://www.econstor.eu/bitstream/10419/89155/1/IDB-WP-183.pdf Feizizadeh, B., Lakes, T., Omarzadeh, D., Sharifi, A., Blaschke, T., & Karimzadeh, S (2022). Scenario-based analysis of the impacts of lake drying on food production in the Lake Urmia Basin of Northern Iran. Scientific Reports, 12(1), 6237. https://doi.org/10.1038/s41598-022-10159-2 Feizizadeh, B., Lakes, T., Omarzadeh, D., & Pourmoradian, S (2023). Health effects of shrinking hyper-saline lakes: spatiotemporal modeling of the Lake Urmia drought on the local population, case study of the Shabestar County. Scientific Reports, 13(1), 1622. https://doi.org/10.1038/s41598-023-28332-6 Mohammadi hamidi, S., Nazmfar, H., Fürst, C., Yazdani, M. H., & Rezayan, A (2022). Water level decline at Iran's Lake Urmia: changing population dynamics. Environmental Hazards, 21(3), 254-273. https://doi:10.1080/17477891.2021.1949958 Garcia, C., Frigerio, S., Daehne, A., Corsini, A., & Sterlacchini, S (2014). The Relevance of Early-Warning Systems and Evacuations Plans for Risk Management. In Mountain Risks: From Prediction to Management and Governance ( 341-364). Springer, Dordrecht https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-007-6769-0_13 Kassa, Y. A., Teshome, T. T (2015). The Impact of Wetland Degradation and Conversion on Socioeconomic Values: The Case of Amhara National Regional State Tekuma Wetland, Lake Tana Sub-Basin, Ethiopia. International Journal of Agriculture System, 3(1), 1-14. http://pasca.unhas.ac.id/ojs/index.php/ijas/article/view/44 Kong, T., Tudryn, A., Gibert-Brunet, E., Tucholka, P., Motavalli-Anbaran, S.-H., Ahmady-Birgani, H., Dufaure, O (2022). 30,000 Years of the southwestern Lake Urmia (Iran) paleoenvironmental evolution inferred from mineralogical indicators from lake and watershed sediments. Journal of Asian Earth Sciences, 239, 105387. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2022.105387 Naboureh, A., Li, A., Ebrahimy, H., Bian, J., Azadbakht, M., Amani, M., . . . Nan, X (2021). Assessing the effects of irrigated agricultural expansions on Lake Urmia using multi-decadal Landsat imagery and a sample migration technique within Google Earth Engine. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 105, 102607. https://doi.org/10.1016/j.jag.2021.102607 Jeihouni, M., Toomanian, A., Alavipanah, S. K., Hamzeh, S., & Pilesjö, P (2018). Long term groundwater balance and water quality monitoring in the eastern plains of Urmia Lake, Iran: A novel GIS based low cost approach. Journal of African Earth Sciences, 147, 11-19. https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2018.06.017 Rentier, E. S., & Cammeraat, L. H (2022). The environmental impacts of river sand mining. Science of The Total Environment, 838, 155877. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.155877 Udmale, P., Ichikawa, Y., Manandhar, S., Ishidaira, H., d Kime, A (2014). Farmers’ perception of drought impacts, local adaptation and administrative mitigation measures in maharashtar state, India. International Journal of Disaster Risk Reduction. (10), 250-269. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420914000818 Wisner, B., Blaikie, P., Blaikie, P. M., Cannon, T., & Davis, I (2004). At risk: natural hazards, people's vulnerability and disasters. Psychology Press. https://www.preventionweb.net/files/670_72351.pdf Zinhiva, H., Chikodzi, D., Mutowo, G., Ndlovu, S., & Mazambara, P (2014). The Implications for Loss and Degradation of Wetland Ecosystems on Sustainable Rural Livelihoods. Case of Chingombe Community, Zimbabwe. Greener Journal of Environmental Management and Public Safety, 3(2), 43-52. https://zenodo.org/record/3456981
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 439 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 443 |