
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 772 |
تعداد مقالات | 7,486 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,490,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,482,326 |
تحلیل طنز در «البخلاء» اثر جاحظ بر اساس نظریة عمومی طنز کلامی | ||
پژوهشنامه ادب غنایی | ||
دوره 23، شماره 44، فروردین 1404، صفحه 191-206 اصل مقاله (828.16 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jllr.2024.48284.3243 | ||
نویسنده | ||
عبدالباسط عرب یوسف آبادی* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل، زابل، ایران. | ||
چکیده | ||
در طنز کلامی، زبان علاوهبر اینکه وسیلهای برای رساندن معانی طنزآمیز است، بهعنوان ابزاری برای طنزآفرینی نیز درنظر گرفته میشود. در نظریۀ عمومی طنز کلامی علاوهبر تحلیل سطح معنا، سطوح زبانی، شناختی و جامعهشناختی طنز نیز مورد تحلیل قرار میگیرد. «البخلاء» اثر مشهور «جاحظ» است که در آن حالات گوناگون مشاهیر، علماء و ادبای بخیل در قالب داستانهایی کوتاه توصیف میشود. نثر البخلاء به علت ماهیت جذاب و نقادانه، نقشی مؤثر در ایجاد، تثبیت و عادیسازی انگارههای ذهنی جاحظ در قالب طنز دارد. وجود این ویژگی نشان میدهد که این اثر قابلیت انطباق با نظریة عمومی طنز کلامی را دارا است؛ بنابراین در این پژوهش تلاش میشود با تکیهبر روش توصیفی-تحلیلی، متغیرهای ششگانة نظریة عمومی طنز کلامی در داستانهای البخلاء بررسی شود. پرسش اصلی این است که عناصر کلامی جاحظ در طنز «البخلاء» چگونه است؟ نتایج نشان میدهد تقابل انگاره در این اثر به صورت واقعی/غیرواقعی، منتظره/غیرمنتظره و ممکن/غیرممکن و با استفاده از سطوح ساختواژی، واژگانی، نحوی و معنایی جلوه یافتهاست. همچنین طنز داستان زمانی به اوج میرسد که تقابلهای فوق از طریق قرارگرفتن دو شخص متضاد و یا دو موضوع مخالف ارائه میگردد. | ||
کلیدواژهها | ||
طنز؛ طنز عمومی کلامی؛ البخلاء؛ جاحظ | ||
مراجع | ||
بطیش، سیمون. (1983م). الفکاهة والسخریة فی أدب مارون عبود. ط1. بیروت: دار مارون عبود.
تجبر، نیما. (1390). نظریة طنز بر بنیاد متون برجستة طنز فارسی. چ1. تهران: مهرویستا.
الجاحظ، أبوعثمان. (1990م). البخلاء. تحقیق: طه الحاجری. ط5. القاهرة: دارالمعارف.
دهقانیان، جواد. (1385). بررسی محتوا و ساختار طنز در نثر مشروطه. دانشگاه شیراز: پایاننامة دکترای زبان و ادبیات فارسی.
رئیسی مبارکه، نفیسه. (1400). طنز نظامی گنجهای، مرغِ تلخآواز: نگاهی به گفتمان طنزآمیز و انتقادی نظامی گنجوی براساس خمسۀ او. پژوهشنامۀ ادب غنایی. دورة نوزدهم. شمارة 37. صص 83-112.
رشوان، محمد مهران. (2006م). أسس التفکیر المنطقی. ط1. القاهرة: الدار المصریة السعودیة.
شریفی، شهلا؛ کرامتی یزدی، سریرا. (1388). بررسی طنز منثور در برخی از مطبوعات رسمی طنز کشور براساس نظریة عمومی طنز کلامی. دانشگاه علامه طباطبایی: متنپژوهی ادبی، دورة سیزدهم. شمارة 42. صص 109-131.
صدر، محمد باقر (1382). مبانی منطقی استقراء. ترجمۀ محمدعلی قدسپور. چ1. تهران: یمین.
صفایی، علی؛ ادهمی، حسین. (1394). نگاهی به مؤلفهها و الگوهای طنز در آثار هوشنگ مرادی کرمانی. پژوهشنامۀ ادب غنایی. دورة سیزدهم. شمارة 24. صص 211-232.
صفوی، کوروش. (1384). پیشدرآمدی بر طنز از منظر زبانشناسی. آزما. دورة نهم. شمارة 36. صص 16-17.
طاولی، وحید؛ مدرس خیابانی، شهرام؛ مدرسی، بهرام؛ محسنی هنجنی، فریده. (1400). طنز در دورة بحران: طنزهای مربوط به بیماری کووید 19 از منظر نظریة عمومی طنز کلامی. علم زبان. دورة هشتم. ویژهنامه، صص 31-56.
عبدالمطلب، محمد. (1995م). بناء الأسلوب فی شعر الحداثة: التکوین البدیعی. ط2. القاهرة: دار المعارف.
عبدالکریم، زینب. (2014م). بخیل الجاحظ، رؤیة تحلیلیة فی مؤلفه البخلاء: البُخل، الشح، التقتیر. مجلة کلیة التربیة الأساسیة. السنة رابع. العدد 17. صص 75-86.
فتوحی، محمود. (1394). سبکشناسی: نظریهها، رویکردها و روشها. چ2. تهران: سخن.
Attardo, S. (1994). Linguistic Theories of Humor. Berlin–NewYork: Mouton de Gruyter.
Attardo, S. (2001). Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis. Berlin: Mouton de Gruyter. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 218 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 45 |