
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 772 |
تعداد مقالات | 7,486 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,490,737 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,482,307 |
تبیین نقش کیفیت محیط محلّههای مسکونی در بهزیستی روانشناختی ساکنان (نمونۀ موردی: محلّه غیررسمی سایان شهر زنجان) | ||
جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
مقاله 8، دوره 14، شماره 51، خرداد 1403، صفحه 219-222 اصل مقاله (1.05 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2024.47723.3174 | ||
نویسندگان | ||
شهرام محمدی* 1؛ مهین نسترن2؛ همایون نورائی3 | ||
1دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
2دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
3استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
با رواج رویکرد تعامل فرد با محیط در مطالعات کیفیت محیطی، وضعیت محیط زندگی شهروندان بهویژه در سکونتگاههای غیررسمی، مورد تردید و سوال میباشد. زیرا این سکونتگاهها میتوانند آثار جبرانناپذیری بر وضعیت روحی و روانی ساکنان برجای گذاشته و در کیفیت زندگی آنان مؤثر باشند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تبیین نقش کیفیت محیط کالبدی و عملکردی محلة غیررسمی سایان شهر زنجان، در بهزیستی روانشناختی ساکنان است. پژوهش حاضر، در زمرة پژوهشهای اکتشافی - تحلیلی قرار میگیرد. رویکرد پژوهش کمّی بوده و از نظر کاربست نتایج، میتوان آنرا در زمرة پژوهشهای کاربردی بهشمار آورد. گردآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز ازطریق مطالعات کتابخانهای و روشهای میدانی انجام گردیده است. گردآوری و ارزیابی دادههای مرتبط با کیفیت محیط، ازطریق پرسشنامه محقق ساخته بوده و جهت ارزیابی وضعیت بهزیستی روانشناختی ساکنان از پرسشنامة 54 سوالی «ریف» استفاده شده است. نمونه آماری مورد مطالعه شامل 134 پلاک مسکونی است که بهصورت سیستماتیک و با مراجعه به درب منازل مورد پرسشگری قرارگرفتهاند. جهت تجزیه و تحلیل شاخصهای اثرمحور و بررسی روابط آن با وضعیت بهزیستی روانشناختی ساکنان، از مدلسازی معادلات ساختاری و از نرمافزار «Smart PLS» سوده برده شده است. دادههای مشاهدة کارشناسی نیز با استفاده از روش تحلیل کیفی مورد ارزیابی قرارگرفتهاند. براساس نتایج بهدست آمده؛ سازة بهزیستی روانشناختی در محله غیررسمی سایان بهمیزان 266/0 توسط کیفیت محیط کالبدی و عملکردی تببین میگردد. این مهمّ بیش از همه ازطریق کیفیت محیط کالبدی با ضریب معناداری 186/3 و ازطریق 3 مولفة بهداشت محیطی، خوانایی و اصالت محیط بر وضعیت بهزیستی روانشناختی ساکنان محله غیررسمی سایان، مؤثر واقعمیگردد و نشاندهندة نقش معنادار کیفیت محیط کالبدی و عملکردی بر بهزیستی روانشناختی ساکنان است | ||
کلیدواژهها | ||
کیفیت محیط؛ سلامت و بهزیستی روانشناختی؛ شهر زنجان | ||
مراجع | ||
آبرون، علیاصغر؛ قرایی، فریبا و طباطبائیان، مریم (1397)، واکاوی ابعاد کیفیت محیط شهری مؤثر بر سطح سلامت روانی شهروندان، مورد مطالعاتی: محلههای بهار و انقلاب اسلامی شهر سبزه وار، نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر، دانشگاه علم و صنعت ایران، دوره 11، شماره 25: 263-251.https://www.armanshahrjournal.com/article_85113.html
برزگر، صادق؛ حیدری، محمد تقی و احدنژاد روشتی، محسن (1400)، تحلیل سکونتگاههای غیررسمی با رویکرد زیستپذیری (مورد مطالعه: محلات غیررسمی شهر زنجان)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دوره 2، شماره 33، شماره پیاپی 33: 152-137.DOR: 20.1001.1.22516735.1398.9.33.10.3 https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_3429.html
پاکزاد، جهانشاه (1389)، سیر اندیشهها در شهرسازی (2) از کمیّت تا کیفیت، چاپ اول، تهران: انتشارات آرمانشهر.
پاکزاد، جهانشاه و بزرگ، حمیده (1394)، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، چاپ سوم، تهران: آرمانشهر.
پور احمد، احمد؛ فرهادی، ابراهیم؛ قربانی، رامین و درودینیا، عباس (1397)، تأثیر چشماندازهای شهری بر سلامت روان شهروندان (مطالعه موردی: منطقه 2 و 9 شهر تهران)، فصلنامه شهر پایدار، انجمن جغرافیا و برنامهریزی شهری ایران، دوره 1، شماره 3: 33-17. Doi: 10.22034/JSC.2018.88476https://www.jscity.ir/article_88476.html
حکمتی، امیرحسین؛ جودکی، حمیدرضا و زیاری، یوسفعلی (1401)، ارزیابی و رتبهبندی شاخصهای پایداری محیط شهری منطقه 22 کلانشهر تهران در راستای حفظ اکوسیستم طبیعی، فصلنامه اکوسیستمهای طبیعی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، سال سیزدهم، شماره چهارم، پیاپی 50: 54-39.https://sanad.iau.ir/Journal/nei/Article/983341
حکیمیان، پانته آ و مظهری، مهرنوش (1398)، تدوین چارچوب مفهومی تبیین کننده کیفیتهای طراحی شهری مرتبط با سلامت روان ساکنان محلات شهری، نشریه گفتمان طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دوره اول، شماره 1: 17-11.https://udd.modares.ac.ir/article-40-34548-fa.html
دهقان، فاطمه؛ گلکار، کورش و حکیمیان، پانته آ (1401)، نقش طراحی شهری بر سلامت روان: تبیین چارچوب مفهومی رابطه کیفیتهای محیط شهری و سلامت روان ساکنان شهر با تأکید بر افسردگی، نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر، دانشگاه علم و صنعت ایران، دوره 15، شماره پیاپی 38، 215-199. Doi: 10.22034/AAUD.2022.261740.2372 https://www.armanshahrjournal.com/article_152332.html
رفیعیان، مجتبی و مولودی، جمشید (1390)، رویکردها و روشهای سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، چاپ اول، تهران: آذرخش.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری زاده، زهرا و فرزاد، مهناز (1392)، مطلوبیت سنجی محیط های شهری (نگرشی تحلیلی در سنجش کیفیت محیط شهری، رویکردها، شاخصها و روشها)، چاپ اول، تهران: موسسه نشر شهر.
سادات حسینی، حکیمه و عبدی زرین، سهراب (1399)، مقدمات بهزیستی روانشناختی، تهران: انتشارات آزمون یار پویا.
سروستان، نرگس (1398)، بازکاوی مفاهیم بهزیستی روانشناختی، مجله پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، الهام قیاسی، سال دوم، شماره 14: 96-80.https://ensani.ir/file/download/article/1612092180-10146-16-68.pdf
طباطبائیان، مریم و تمنایی، مینا (1392)، نقش محیطهای ساخته شده در سلامت روان، نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر، دانشگاه علم و صنعت ایران، 6 (11)، 101-109.https://www.armanshahrjournal.com/article_33468.html
عبدالهزاده فرد، علیرضا و شمسالدینی، علی (1399)، نقش کیفیت محیطی محله در سلامت روحی و روانی ساکنان (مطالعه موردی محله سنگ سیاه، کلانشهر شیراز)، نشریه دانش شهرسازی، دانشگاه گیلان، دوره 4، شماره 2: 114-95. Doi: 10.22124/UPK.2020.14650.1307 https://upk.guilan.ac.ir/article_4003.html
عظیمی، المیرا؛ ستارزاده، داریوش؛ بلبلیان، لیدا؛ عبدالهزاده طرف، اکبر و فرامرزی اصل، مهسا (1399)، ارزیابی تاثیر عوامل کالبدی-محیطی فضاهای عمومی بر سلامت روان شهروندان(مطالعه مورد: شهر اردبیل، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی)، دانشگاه خوارزمی تهران، دوره 20، شماره 59، 319-307.https://jgs.khu.ac.ir/article-1-3755-fa.html
قاسمی سیانی, محمد و فرتاش مهر, نسیم (1402)، بررسی نقش فضاهای عمومی در سلامت روان شهروندان مطالعه موردی: منطقه 2 شهرداری کرمانشاه، نشریه جغرافیا و روابط انسانی، آئیژ عزمی، 6(2): 628-642.. doi: 10.22034/gahr.2023.421120.1968 https://www.gahr.ir/article_185140.html
قضاوی، زهرا؛ ضیغمی، رضا؛ ساریچلو، محمدابراهیم و شهسواری، سعید (1398)، تأثیر آموزش راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان بر بهزیستیروانشناختیپرستارانشاغل در بخشهایروانپزشکی،نشریهروانپرستاری، انجمنعلمیپرستاریایران، دوره7، شمار4: 73-65.https://ijpn.ir/article-1-1406-fa.html
کریمی، فیروزه؛ چارهجو، فرزین و کتاب اللهی، کسری (1401)، ارزیابی تأثیر کیفیتهای طراحی شهری بر سلامت روانی و شادمانی شهروندان (نمونۀ موردی: محلههای چهارباغ و سوران در شهر سنندج)، نشریه جغرافیا و برنامهریزی محیطی، دانشگاه اصفهان، دوره 33، شماره 4، شماره پیاپی 88، 48-27. Doi: 10.22108/GEP.2022.131505.1468 https://gep.ui.ac.ir/article_26860.html
لشکری، الهام و خلج، مهرشاد (1393)، سنجش کیفیت محیط شهری با رویکرد مکان محور، تهران: گنج هنر.
مرکز آمار ایران (1395)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی.
مهدیزاده، جواد (1386)، برنامهریزی راهبردی شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.
مهندسین مشاور آرمانشهر (1385)، طرح بازنگری تفصیلی شهر زنجان، جلد دوم، مطالعات کلی در مقیاس طرح جامع، سازمان مسکن و شهرسازی استان زنجان.
هاتفنیا، فاطمه؛ درتاج، فریبرز، درتاج؛ علی پور، احمد و فرخی، نورعلی (1398)، تأثیر اهمال کاری تحصیلی بر بهزیستی روانشناختی: نقشهای واسطهای شناور بودن، عواطف مثبت- منفی و رضایت از زندگی، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، انجمن روان شناسی ایران، دوره2، شماره33: 76-53.https://www.socialpsychology.ir/article_91536.html
هاشم پور, امیررضا و عزتی مهر, محمدرضا (1400)، تاثیر فضاهای سبز (پارک محلهای) بر سلامت روانی (شادمانی) ساکنین، نمونه موردی محلههای میرداماد و مقصودیه در شهر تبریز. مهندسی و مدیریت ساخت, دکتر روح اله طاهرخانی، 6(2): 22-28.https://www.jecm.ir/article_156250.html
Chang, P; Tsou, C and Li, Y-S., (2020), Urban-greenway factors influence on older adults psychological well-being: A case study of Taichung, Taiwan, Urban Foresty& Urban Greening, 49, 126606.https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126606
Dong, H and Qin, B., (2017), Exploring the link between neighborhood environment and mental wellbeing: A case study in Beijing, China. Landscape and Urban Planning. 164: 71-80.https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2017.04.005
Forsyth, A., (2020), What is a healthy place? Models for cities and neighbourhoods, Journal of Urban Design, 25(2): 186-202, DOI: 10.1080/13574809.2019.1662718
Hasted, Holy. William and Burchell, Brendan (2022), Does public space have to be green to improve well-being? An analysis of public space across Greater London and its association to subjective well-being, Journal of Cities, 125 :103569: 1-11, https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103569
Hong, S.-K.; Lee, S.-W.; Jo, H.-K and Yoo, M., (2019), Impact of Frequency of Visits and Time Spent in Urban Green Space on Subjective Well-Being. Sustainability, 11, 4189. https://doi.org/10.1093/jurban/jti001.
Lecic-Tosevski, D., (2019), Is urban living good for mental health?, Current Opinion in Psychiatry: 32 (3): 204-209. doi: 10.1097/YCO.0000000000000489.
Ma, Shuang; Wang, Biyan; Liu, Wei; Zhou, Hanxiao; Wang, Yuqian and Li, Shuangjin., (2024),Assessment of street space quality and subjective well-being mismatch and its impact, using multi-source big data, Cities, 147: 104797.https://doi.org/10.1016/j.cities.2024.104797.
Mishra, A and Yu, R., (2020), Urban planning & mental health: How can we design healthier cities for our aging population to improve mental health outcomes?, University of Western Ontario Medical Journal, 88(2): 6-33.https://doi.org/10.5206/uwomj.v88i2.7307
Roslan, S.; Ahmad, N.; Nabilla, N. and Ghiami, Z., (2017), Psychological Well-being among Postgraduate Students, Acta Medica Bulgarica, (44)1: 35-41. https://doi.org/10.1515/amb-2017-0006.
Rugel, EJ; Carpiano, RM; Henderson, SB and Brauer, M., (2019), Exposure to natural space, sense of community belonging, and adverse mental health outcomes across an urban region. Environ Res, 171:365-377.doi:10.1016/j.envres.2019.01.034.
Ryff, C. D (1989), Happiness is everything, or is it? Exploration on the meaning of psychological wellbeing, Journal of Personality and Social Psychology, 57(6): 1069-1081.https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
Vujčić, M; Tomićević, J; Zivojinovic, I and Tosković, O., (2019), Connection between urban green areas and visitors' physical and mental well-being, Urban Forestry & Urban Greening. 40: 299–307.https://doi.org/10.1016/j.ufug.2018.01.028 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 411 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 292 |