
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 760 |
تعداد مقالات | 7,366 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,179,208 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,319,679 |
سنجش و تحلیل وضعیت دسترسی به داراییهای معیشتی در نواحی روستایی شهرستان مریوان در راستای تأمین معیشت روستاییان | ||
جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
مقاله 1، دوره 14، شماره 51، خرداد 1403، صفحه 1-34 اصل مقاله (1.71 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2023.42418.3033 | ||
نویسندگان | ||
فرزاد ویسی* 1؛ سعدی محمدی2؛ کاوه ابراهیمیان3 | ||
1دانشیار گروه ژئومورفولوژی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
2استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
3کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
در پژوهش حاضر، وضعیت دسترسی داراییهای معیشتی در میان روستاهای شهرستان مریوان مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت. ماهیت این پژوهش توصیفی-تحلیلی، کمّی-کیفی و روش گردآوری، مبتنی بر روش پیمایشی است. در بخش کمّی، نحوۀ دسترسی به داراییهای معیشتی و در بخش کیفی، راهبردهای موجود روستاییان در ارتباط با دسترسی به داراییها و تأمین معیشت، مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. جامعۀ آماری در بخش کمّی مشتمل بر سرپرستان خانوار روستایی شهرستان بود که با بهرهگیری از فرمول کوکران و روش توزیع طبقهای، 320 پرسشنامه بهصورت تصادفی ساده در میان سرپرستان خانوار، دربرگیرندۀ 56 متغیر قابلاندازهگیری، پنج بُعد اصلی (انسانی، مالی، طبیعی، فیزیکی و اجتماعی) داراییهای معیشتی، توزیع شد. در بخش کیفی، مصاحبههای عمیق با افراد گوناگونی انجام شد که بهصورت هدفمند و با روش گلولهبرفی شناسایی شدند. تجزیهوتحلیل یافتهها در بخش کمّی با آزمون تی تکنمونهای و در بخش کیفی با روش تئوری بنیادی نشان دادند که سطح دسترسی روستاییان شهرستان مریوان با توجه به میانگین نامناسب محاسبهشده برابر با 2.64 در سطح معنیداری 0.05، در وضعیت رضایتبخشی قرار ندارد. تنها در بُعد داراییهای طبیعی بود که بهصورت شکننده و نسبی، وضعیت دسترسی تا حدی رضایتبخش ارزیابی شد. همچنین 63 ضعف در قالب مؤلفههای ضعف برنامهریزی، سیاستگذاری و مدیریتی توسعهای؛ نامناسببودن محیط کسبوکار منطقه؛ مدیریت امنیتی مرز؛ ضعف قوانین و حمایتها؛ ضعف در زیرساختهای کالبدی مورد نیاز توسعۀ اقتصادی؛ کمبود سرمایۀ مردم محلی و ضعفهای اجتماعی-فرهنگی، مهمترین علل و عوامل و کاستیهایی بودند که وضعیت نامناسب موجود دسترسی روستاییان شهرستان مریوان به داراییهای معیشتی را موجب شدهاند. فروش داراییها، افزایش فشار بر منابع آب و زمین، مهاجرت، کاهش مصرف، افزایش مصرف پساندازهای مالی، قرضگرفتن، وامگرفتن، رویآوردن به مشاغل کاذب و قاچاق کالا (کولبری و واسطهگری) افزایش ساعات کار و اجارهدادن زمینها؛ مهمترین، راهبردهای اتخاذی روستاییان است. | ||
کلیدواژهها | ||
معیشت پایدار؛ داراییهای معیشتی؛ معیشت خانوار روستایی؛ شهرستان مریوان | ||
مراجع | ||
احمدی، عبدالمجید، و منوچهری، سوران. (1399). تحلیلی بر تاثیرات مخاطرات محیطی (خشکسالی) بر پایداری معیشت روستاییان مطالعه موردی: روستاهای شهرستان قائنات. جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، 18(58 )، 175-202.https://sid.ir/paper/358461/fa
اصغری سراسکانرود، صالح، جلالیان، حمید، عزیزپور، فرهاد، و اصغری سراسکانرود، صیاد. (1395). انتخاب استراتژی بهینه معیشت پایدار در مواجهه با خشکسالی با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-TOPSIS (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود). فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اهر، 16(55)، 313-339.https://sid.ir/paper/504027/fa
اعظمی، موسی؛ شانازی، کاروان. (1397). تحلیل اثرات تالاب زریوار مریوان بر داراییهای معیشتی خانوارهای روستایی حاشیۀ آن، جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دورۀ شانزدهم، شمارۀ 51، صص 42-25.https://www.iaeej.ir/article_59610.html
ایمانی، بهرام؛ محمدی، علی. (1397). تحلیل رابطۀ مابین سرمایههای معیشتی و تابآوری مناطق روستایی در مقابل خشکسالی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان اردبیل)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ هفتم، شمارۀ 28، صص 163-147.https://geoeh.um.ac.ir/article_32961.html
آریون، سمیه؛ صحنه، بهمن؛ خواجه شاهکوهی، علیرضا. (1401). نقش توسعة زراعت گلخانهای در معیشت پایدار خانوارهای روستایی مطالعة موردی: دهستان دلند، شهرستان رامیان، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ پنجاهوچهارم، شمارۀ 1، صص 155-172.https://jhgr.ut.ac.ir/article_78791.html
بادکو، بهروز؛ قاسمی، محمد؛ رنجبرکی، علی؛ شکیبا، احمد. (1399). سنجش سرمایههای معیشتی روستاهای مناطق کوهستانی با رویکرد معیشت پایدار (موردی: دهستان کوهشاه، هرمزگان)، مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، دانشگاه لرستان، دورۀ اول، شمارۀ 3، صص 65-53.https://gsma.lu.ac.ir/article-1-73-fa.html
جمعهپور، محمود؛ کیومرث، نرجس. (1391). بررسی اثرات گردشگری بر داراییهای معیشتی مردم در چارچوب معیشت پایدار گردشگری (مطالعۀموردی: روستایزیارت)، مطالعات مدیریتگردشگری، دانشگاه علامهطباطبایی، دورۀ دوم، شمارۀ 7، صص 119-87.https://journals.atu.ac.ir/article_5099.html
حاجیحسینی، سمیرا؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ دربان آستانه، علیرضا. (1398). تحلیل فضایی داراییهای معیشتی خانوارهای روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان بوئینزهرا)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دورۀ پنجاهویکم، شمارۀ 3، صص 714-693.https://jhgr.ut.ac.ir/article_70900.html?lang=fa
خراسانی، محمدامین، و رضوانی، محمدرضا. (1392). سنجش و ارزیابی مولفه های زیست پذیری در سکونتگاه های روستایی پیرامون شهری (بررسی موردی: شهرستان ورامین). توسعه محلی روستایی - شهری (توسعه روستایی)،دانشگاه تهران، 5(1)، 89-110.https://sid.ir/paper/471031/fa
داستوار، عدنان. (1396). تحلیلی بر تأثیرات بازارچههای مرزی بر معیشت پایدار روستاییان مرزی (مورد مطالعه: بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان)، پایاننامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی روستایی، به راهنمایی دکتر فرزاد ویسی، دانشگاه پیام نور.
رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ موسوی، محمد؛ پورطاهری، مهدی. (1393). تحلیل نقش تنوع معیشتی در تابآوری خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی (مطالعۀ موردی: مناطق در معرض خشکسالی استان اصفهان)، پژوهشهای روستایی، دانشگاه تهران، دورۀ پنجم، شمارۀ 3، صص 639-662.https://jrur.ut.ac.ir/article_53186.html
صادق لو، طاهره، و سجاسی قیداری، حمداله. (1393). بررسی رابطه ی زیست پذیری سکونتگاه های روستایی بر تاب آوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه تپه و پالیزان. مدیریت بحران، 3(2 (6))، 37-44. https://sid.ir/paper/518264/fa
سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره؛ تشکوریفرد، اسماعیل. (1395). سنجش سطح داراییهای معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان تایباد)، فصلنامۀ پژوهش و برنامهریزی روستاییف دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ اول، شمارۀ 1، صص 261-197.https://jrrp.um.ac.ir/article_27531.html
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.(1395) سالنامه آماری 1395 استان کردستان، سنندج.
صادقلو، طاهره، شایان، حمید، سجاسی قیداری، حمداله، و سجاسی قیداری، مجید. (1394). ارزیابی و اولویت بندی مناطق روستایی بر اساس شاخص های روستای سالم (مطالعه موردی: دهستان قراولان شهرستان مینودشت). جغرافیا و توسعه ناحیه ای، دانشگاه فردوسی مشهد، 13(1 (پیاپی 24))، 45-70.https://sid.ir/paper/502918/fa
سعیدیراد، مجید؛ رازانی، اسد؛ رضویان، محمدتقی. (1399). سنجش سرمایههای معیشتی مناطق روستایی (موردشناسی: شهرستان قصرقند)، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری و منطقهایف دانشگاه آزاد مرودشت، دورۀ دهم، شمارۀ 37، صص 186-167.https://gaij.usb.ac.ir/article_5961.html
صرافی، مظفر؛ شمسایی، مصطفی. (1393). چارچوب معیشت پایدار: راهبردی برای بقا و ارتقای خانوار در سکونتگاههای غیررسمی، فصلنامۀ صفه، دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ 85، صص 63-78.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=290856
صحنه، رضا؛ صحنه، بهمن؛ خواجه شاهکوهی. (1401). نقش واحدهای دامی کوچک در معیشت پایدار خانوارهای روستایی مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان آققلا، جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارۀ 76، صص 142-167.https://gdij.usb.ac.ir/article_6913_99f94642b2b7b7b0a6206df530f15b4c.pdf
عبداللهزاده، غلامحسین؛ صالحی، خدیجه؛ شریفزاده، محمدشریف؛ خواجه شاهکویی، علیرضا. (1394). تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان، فصلنامۀ برنامهریزی و توسعۀ گردشگری، دانشگاه مازندران، دورۀ چهارم، شمارۀ 15، صص 169-148.http://tourismpd.journals.umz.ac.ir/article_1191.html
محمدی، سعدی؛ منوچهری، سوران. (1397). تحلیل بر ارتباط زیستپذیری بر تابآوری جوامع روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان مریوان)، برنامهریزی فضایی، دانشگاه اصفهان، دورۀ هشتم، شمارۀ 4، صص 110-89.https://sppl.ui.ac.ir/article_23297.html
نادری مهدیی، کریم؛ سپهوند، فاطمه؛ غلامرضایی، سعید. (1398). بررسی داراییهای معیشتی بر مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع آب کشاورزی (مورد مطالعه: تشکلهای آب بران استان لرستان)، فصلنامۀ توسعۀ محلی، دانشگاه تهران، دورۀ یازدهم، شمارۀ 1، صص 1125-146.https://journals.ut.ac.ir/article_74457.html
Ayuttacorn, Arratee, 2019, Social Networks and the resilient livelihood strategies of Dara-ang women inChiang Mai, Thailand, Geoforum, 10(2),pp:28-37.https://www.researchgate.net/publication/332788459_Social_networks_and_the_resilient_livelihood_strategies_of_Dara-ang_women_in_Chiang_Mai_Thailand
Belcher, B., Bastide, F., Castella, J.C.,& Boissiere, M,2013,Development of a village-level livelihood monitoring tool: a case-study in Viengkham District. Lao PDR. International Forestry Review .15(1). pp 48-59.https://www.jstor.org/stable/42609422.
Carter, M.R., Maluccio, J.A., 2003. Social capital and coping with economic shocks: an analysis of stunting of south African children. World Dev. 31, 1147–1163.https://econpapers.repec.org/article/eeewdevel/v_3a31_3ay_3a2003_3ai_3a7_3ap_3a1147-1163.htm
Chatterjee, Ranit, Okazaki, Kenji, 2018, Household Livelihood Recovery after 2015 Nepal Earthquake in Informal Economy: Case Study of Shop Owners in Bungamati,Procedia Engineering, 212(31),pp: 543–550.https://isiarticles.com/bundles/Article/pre/pdf/135231.pdf
Chambers, Robert. And Conway, Gordon., 1991, Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century. Sussex: Institute of Development Studies. PP 1-33.
Chen, Jia Yin, Sha, Gebhardt, Hans, Yang, Xinjun, 2018, Farmers’livelihood adaptation to environmental change in an arid region: Acase study of the Minqin Oasis, northwestern China, Ecological Indicators, 93(11),pp:411-423.https://ur.booksc.me/book/70376820/522f2b
Christensen, I., & Pozarny, P, 2008, Soci -Economic and Livelihood Analysis in Investment Planning, FAO Policy Learning Programme. Socio-Economic & Livelihood Module 3: Investment and Resource Mobilization. http://www.fao.org/docs/up/easypol/581/3-7-social%20analysis %20session_167en.pdf
Deng, Qingqing, Li, Erling, Zhang, Pengyan, 2020, Livelihood sustainability and dynamic mechanisms of rural households out of poverty: An empirical analysis of Hua County, Henan Province, China, Habitat International, 99(16), 3-13.https://www.mdpi.com/2071-1050/9/4/612
Erenstein, Olaf, Hellin, Jon, Chandna, Parvesh, 2010, Poverty mapping based on livelihood assets: A meso-level application inthe Indo-Gangetic Plains, India,Applied Geography, 30(6),pp: 112–125.https://www.researchgate.net/publication/223282524_Poverty_mapping_based_on_livelihood_assets_A_meso-level_application_in_the_Indo-Gangetic_Plains_India
Fang, Yi-ping,(2014), Sensitivity of livelihood strategy to livelihood capital in mountain areas: Empirical analysis based on different settlements in the upper reaches of the Minjiang River, China, Ecological Indicators , 38(8),pp:225–235.http://english.imde.cas.cn/research/repr/201812/P020181211658502917714.pdf https://www.researchgate.net/publication/310751226_Assessment_of_livelihood_vulnerability_of_land-lost_farmers_in_urban_fringes_A_case_study_of_Xi'an_China
Kemkes, Robin,2015,The role of natural capital in sustaining livelihoods in remote mountainous regions: The case of Upper Svaneti, Republic of Georgia, Ecological Economics, 117(37),22-31. https://ideas.repec.org/a/eee/ecolec/v117y2015icp22-31.html
Kuanga, Foyuan, Jina, Jianjun, Hea, Rui, Wana, Xinyu, Ning, Jing.2019,Influence of livelihood capital on adaptation strategies: Evidence from rural households in Wushen Banner, China,Land Use Policy, Land Use Policy, 89(17),3-18.https://ideas.repec.org/a/eee/lauspo/v89y2019ics0264837719301164.html
Li, M. P., Huo, X. X., Peng, C. H., Qiu, H. G., Shangguan, Z. P., et al,2017, Complementary livelihood capital as a means to enhance adaptive capacity: A case of the Loess Plateau, China. Global Environmental Change, 47(13), 143–152.https://www.semanticscholar.org/paper/Complementary-livelihood-capital-as-a-means-to-A-of-Li-Huo/ac08e0db161bb293b0e96ab51fe7b1a194cf69d2
McDonagh, John.; Bunning, Silvia. and Rioux, John D., 2009, Methodological Approach, Planning and Analysis, Field Manual for Local Level Land Degradation Assessment in Dry lands, United Nations University (UNU). PP 1-76.
Malherbe ,Willem, Warwick Sauer ,Aswani, Shankar,2020,Social capital reduces vulnerability in rural coastal communities of Solomon Islands, Ocean and Coastal Management, 191(31),,pp:1-12.https://www0.sun.ac.za/cst/wp-content/uploads/2020/07/Malherbe-et-al-Social-Capital.pdf
Maluccio, J., Haddad, L., May, J., 2000. Social capital and household welfare in South Africa, 1993–98. J. Dev. Stud. 36(4),pp 54–81.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00220380008422654
Mbibaa, Monicah, Collinsond, Mark, Hunterc, Lori, Twine, Wayne,2018,Social capital is subordinate to natural capital in buffering rural livelihoods from negative shocks: Insights from rural South Africa, Journal of Rural Studies. 65(4),pp 54–81.https://www.semanticscholar.org/paper/Social-capital-is-subordinate-to-natural-capital-in-Mbiba-Collinson/263b73066a84500ff6d5674aefffbaa12c21dd18
Morse,S., & Nora, M.N.(2013). The Theory Behind the Sustainable Livelihood Approach. In: Sustainable Livelihood Approach. Springer, Dordrecht Publisher: Springer Netherlands.https://www.reading.ac.uk/web/files/geographyandenvironmentalscience/GP189.pdf
Paul, Sudipta, Kumar Das, Tarun, Pharung, Ramsem, Ray, Sanjay,2020, Development of an indicator based composite measure to assess livelihood sustainability of shifting cultivation dependent ethnic minorities in the disadvantageous Northeastern region of India ,Ecological Indicators, 110(25),pp:2-15.https://www.researchgate.net/publication/337621741_Development_of_an_indicator_based_composite_measure_to_assess_livelihood_sustainability_of_shifting_cultivation_dependent_ethnic_minorities_in_the_disadvantageous_Northeastern_region_of_India
Tibesigwa, B., Visser, M., Collinson, M., Twine, W., 2015. Investigating the sensitivity of household food security to agriculture-related shocks and the implication of social and natural capital. 11(3), pp: 193–214.https://www.researchgate.net/publication/283006203_Investigating_the_sensitivity_of_household_food_security_to_agriculture-related_shocks_and_the_implication_of_social_and_natural_capital
Udmale, P., Ichikawa, Y., Manandhar, S., Ishidaira, H., Kiem, A. S, Shaowei, N., & Panda, S.N.(2015). ow did the 2012 drought affect rural livelihoods in vulnerable areas? Empirical evidence from India. International Journal of Disaster Risk Reduction, 13(3) ,pp 454–469.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420915300492
Serrat,Oliver(2008). 'The Sustainable Livelihoods Approach, Manila: ADB.https://www.adb.org/sites/default/files/publication/27638/sustainable-livelihoods-approach.pdf | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 280 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 257 |