تعداد نشریات | 30 |
تعداد شمارهها | 690 |
تعداد مقالات | 6,766 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,001,815 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,412,060 |
شناسایی و تحلیل تابآوری نواحی ساحلی در برابر مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: بندر ماهشهر) | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 مرداد 1403 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2024.47336.2007 | ||
نویسنده | ||
احمد حجاریان* | ||
استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه اصفهان، اصفهان | ||
چکیده | ||
جوامع انسانی در طول تاریخ کماکان با مخاطرات روبرو بوده و همواره اثرات زیان باری را متحمل شده اند. مخاطرات محیطی نه تنها به لحاظ تعداد، بلکه با افزایش تنوع و میزان خسارات به ویژه در نواحی مستعد در حال وقوع اند. ارتباط نزدیک با محیط، محرومیت، عدم آگاهی و آمادگی موجب افزایش آسیب پذیر شدن نواحی ساحلی می شود. با این وجود پدیدههایی اجتناب ناپذیر بوده و تنها راه مقابله با آن، مدیریت آنها است. یکی از رویکردهای رویارویی با مخاطرات و بحرانهای محیطی، تابآوری است. بندر ماهشهر با قرارگیری در معرض انواع مختلف مخاطرات، در شرایط آسیبپذیری بالایی قرار دارد و سنجش میزان تابآوری آن ضرورت دارد. هدف از این پژوهش، تحلیل تابآوری در برابر مخاطرات محیطی در مناطق 5 گانه بندرماهشهر است. پژوهش حاضر کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی-تحلیلی است. ابزار مورداستفاده، ترکیبی از پرسشنامه محقق ساخته است. پرسشنامهها در پنج منطقه بندر ماهشهر توزیع و تکمیل شد. برای تحلیل رابطه عوامل مؤثر بر تابآوری از آزمونهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. برای گویههای توصیفی از روشهای آماری مد، میانه، میانگین، واریانس، چولگی و کشیدگی بهره گرفته شده است و برای وزندهی و مشخص کـردن عوامـل تأثیرگـذار بـر تابآوری، از روشهـای تصمیم گیری چندمعیاره (مدل سلسه مراتبی فازی) و رتبهبندی وضعیت شاخصهای تابآوری در مناطق پنجگانه بندر ماهشهر از روش واسپاس استفاده شده است. نتایج وضعیت کلی تابآوری در محدوده مورد مطالعه، که تابعی از شاخصها و متغیرهای تشکیل دهنده آن است، نشان داد میانگین حاصل شده پایینتر از حد متوسط قرار دارد. دلیل اصلی وضعیت نامناسب تابآوری در محدوده مورد مطالعه را میتوان به ضعف برخورداری از شاخصهای اقتصادی و کالبدی نسبت داد. براساس وزندهی شاخص اقتصادی در رتبه اول قرار گرفت که تأثیر مستقیم با تابآوری دارد. رتبهبندی مناطق نشان داد که منطقه 3 وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
تابآوری؛ مخاطرات طبیعی؛ مناطق ساحلی؛ بندر ماهشهر | ||
مراجع | ||
اسمیت، کیت (1391) مخاطرات محیطی: ترجمه: ابراهیم مقیمی و شاپور گودرزی نژاد. تهران: انتشارات سمت.
بذرافشان، جواد، طولابی نژاد، مهرشاد،طولابی نژاد، میثم. (1397). تحلیل فضایی تفاوتهای تابآوری در نواحی شهری و روستایی در برابر مخاطرات طبیعی (موردمطالعه: شهرستان پلدختر). پژوهشهای روستائی, 9(1), 116-135. doi: 10.22059/jrur.2018.229325.1080
پریزادی، طاهر، شیخ الاسلامی، علیرضا،کریمی رزکانی، علیرضا. (1398). تحلیل وضعیت تاب آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی (مورد مطالعه: شهر باقرشهر). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 10(37)، 41-54. 20.1001.1.22285229.1398.10.37.4.8
پاشانژاد، احسان، رفیعیان، مجتبی و پورطاهری،مهدی(1396).سنجش فضایی رابطة آسیبپذیری محیطی و ظرفیت تابآوری جامعة روستایی در استان آذربایجان شرقی. پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 6(2)، 93-107. 10.22067/jrrp.v5i4.57081
داداش پور، هاشم و عادلی، زینب، (1394). سنجش ظرفیتهای تابآوری در مجموعه شهری قزوین، فصلنامه مدیریت بحران، 4(8)، 73-84. 20.1001.1.23453915.1394.4.2.6.6
جمالی، آزاده، رباطی، مریم، نیکومرام، هانیه، فرساد، فروغ، آقامحمدی، حسین. (1403). ارائه یک رویکرد یکپارچه به منظور سنجش تاب آوری شهری با استفاده از روش ترکیبی تصمیم گیری چند معیاره. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 11(1)، 1-23. doi: 10.22067/jgusd.2022.75933.1180
سلمانی محمد، کاظمی ثانی عطاالله نسرین، بدری سید علی، مطوف شریف، (1395). شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخصهای تابآوری: شواهدی از شمال و شمالشرقی تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، ۳ (۲)،۱-۲۲.http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-2557-fa.html
شریفی نیا، زهرا. (1398). ارزیابی میزان تاب آوری اجتماعی نواحی روستایی در برابر سیلاب با استفاده از مدل FANP و WASPAS(مطالعه موردی: بخش چهاردانگه شهرستان ساری). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8(2)، 1-26. doi: 10.22067/geo.v0i0.78724
نامجویان، فرخ، رضویان، محمد تقی، سرور، رحیم. (1396). تاب آوری شهری چارچوبی الزام آور برای مدیریت آینده شهرها. جغرافیایی سرزمین، 14(55)، 81-95.
نوری، سیدهدایتالله، سپهوند، فرخنده. (1395). تحلیل تابآوری سکونتگاههای روستایی دربرابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله (مورد مطالعه: دهستان شیروانِ شهرستان بروجرد). پژوهشهای روستائی، 7(2)، 272-285. 20.1001.1.20087373.1395.7.2.1.4
Castree. N. Demerit, D. Liverman, D. Rhoal, B (2009). Environmental Geography, UK. wiley-blackwel. Barbier, E. B. (2014). A global strategy for protecting vulnerable coastal populations. Science, 345(6202), pp.1250-1251. Cradock-Henry, N, A. Fountain, J. Buelow, F (2018) Transformations for Resilient Rural Futures: The Case of Kaik¯oura, Aotearoa-New Zealand. Sustainability, 10, 1-19 Carleson, Haffenden, (2012), Resilience: theory and application, U.S Department Energy Laboratory managed by Chicago Argonne, LLC, at: https://publications.anl.gov/anlpubs/2012/02/72218.pdf. Folke, C., Carpenter, S., Elmqvist, T., Gunderson, L., Holling, C. S., & Walker, B. (2002). Resilience and sustainable development: building adaptive capacity in a world of transformations. AMBIO: A journal of the human environment, 31(5), 437-440. Lai, C. H., Liao, P. C., Chen, S. H., Wang, Y. C., Cheng, C., & Wu, C. F. (2021). Risk perception and adaptation of climate change: An assessment of community resilience in rural Taiwan. Sustainability, 13(7), 3651. Mauriz, Laura,(2017), The livability of spaces: performance and/or resilience? reflections on the effects of spatial heterogeneity in transport and energy systems and the implications on urban environmental quality, International Journal of Sustainable Built Environment, 22)6(,1–8. Mayunga, Joseph, (2007), Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach, A draft working paper prepared for the summer arcade my for social vulnerability and resilience building, 22 – 28 July, Munich, Germany. Hoshino, S (2017) Reconstruction of Rural Resilience and New Direction of Rural Planning, Japan-Korea, Rural Planning Seminar, 1-4. Pisano, Umberto,(2012), Resilience and Sustainable Development: Theory of resilience, systems thinking and adaptive governance, ESDN Office at the Research Institute for Managing Sustainability Vienna University of Economics and Business. Tanner, T. Lewis, D. Wrathall, D. Cradock-Henry, N. Huq, S. Lawless, C. Nawrotzki, R. Bronen, R Prasad, V. Rahman, M. Alaniz, R. King, K.McNamara, K. (2015) Livelihood resilience: Preparing for sustainable transformations in the face of climate change, Nature Climate Change,1,23-26. Sadeka, Sumaiya, (2013), Livelihood Vulnerability due to Disaster: Strategies for Building Disaster Resilient Livelihood, International Conference on Agricultural, Environment and Biological Sciences (ICAEBS'2013) Dec. 17-18, 2013 Pattaya (Thailand), pp95-101. Schouten, Marleen, (2009), Resilience of social-ecological systems in European rural areas: theory and prospects, paper prepared for presentation at the 113theaae seminar “The role of knowledge, innovation, and human capital in multifunctional agriculture and territorial rural, Belgrade, Republic of Serbia. Sadeghloo, T., & Sojasi, H. (2015). [Survey relationship between rural settlement livability and rural resilience in front of natural disasters in rural areas of Mravehtapeh and Palizan county (Persian)]. Journal of Emergency Management, 3(2), 37-44. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 140 |