
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 772 |
تعداد مقالات | 7,486 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,490,809 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,482,321 |
مخاطرات دریاچه های رو به خشکی ایران برای سکونتگاه های انسانی پیرامونی و راهکارهای مقابله با آن | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 12، دوره 13، شماره 42، دی 1403، صفحه 107-122 اصل مقاله (1.14 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2024.47850.2025 | ||
نویسندگان | ||
محمد حجی پور* 1؛ سیده ملیحه امیرآبادیزاده2؛ حسین صادقی2 | ||
1استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند | ||
چکیده | ||
در حال حاضر با افزایش خشکی در نتیجه خشکسالی و تغییرات اقلیمی از یک سو و ناکارآیی مدیریت منابع از سوی دیگر، شاهد کاهش سطح آب دریاچهها یا تماماً خشک شدن برخی از دریاچهها در ایران هستیم. مسلم این است که تضعیف یا نابودی این عنصر حیاتی (دریاچهها) در اکوسیستم کشور، باعث بروز مشکلات و مخاطراتی به ویژه برای سکونتگاههای انسانی پیرامونی (اعم از شهرها و روستاها) و پسکرانههای دریاچهها میشود. ازاینرو در مقاله حاضر کوشش شده ضمن شناسایی مخاطرات ناشی از روند خشکی دریاچهها در ایران برای سکونتگاههای پیرامونی، راهکارهای مناسب به منظور مقابله با مخاطرات را از دیدگاه کارشناسی (نخبگان) ارائه شود. با توجه به ماهیت این تحقیق از روش ذهن شناختی کیو (Q) به منظور تحقق اهداف استفاده شده است. ابتدا بررسی تغییرات سطح آبی دریاچههای برجسته کشور در بازهی ۲۰ساله اخیر گزارش شده سپس از طریق واکاوی محتوای اسناد و انجام مصاحبه با کارشناسان و نخبگان متخصص به تعداد 14 نفر، گزارههای 29 گانه مخاطرات ناشی از خشکی دریاچهها در قالب 5 الگوی ذهنی شناسایی شد. همچنین 22 گزاره در قالب 4 الگوی ذهنی راجع به راهکارهای مناسب برای مقابله با خشکی دریاچههای کشور به دست آمد. نتیجه اینکه افول جدی بنیانهای طبیعی در اکوسیستم پیرامونی دریاچهها از عواقب این خشکی است که میتواند زمینهساز چالشهای انسانی- اجتماعی در فضای جغرافیایی شود. گذار از این شرایط در وهلهی اول منوط به اتخاذ رویکرد یکپارچه مدیریت مخاطرات برای ممانعت از دستکاری اکوسیستم، پایش مستمر خشکی دریاچهها و اجرای برنامههای سازگار با محیط انسانی پیرامون دریاچهها میباشد که از جمله آن میتوان به ایجاد ستادهای مدیریتی محلهای که دارای ارتباط مستقیم با ستاد مدیریت بحران است، اشاره داشت. | ||
کلیدواژهها | ||
مدیریت مخاطرات؛ خشکی دریاچهها؛ سکونتگاه شهری و روستایی؛ روش کیو | ||
مراجع | ||
احمدی نوحدانی، سیروس؛ اکبرزاده، محمد. (1397). پیامدهای سیاسی- امنیتی خشک شدن دریاچه ارومیه. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک. دوره 14، شماره 51، صص 127-95. https://journal.iag.ir/article_81750.html
اصغری سرسکانرود، صیاد؛ سعیدی، ستا. (1402). بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی روی رواناب حوضۀ رودخانۀ قره چای با استفاده از مدل SWAT، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره 34، شماره 3، صص 95-118. doi: 10.22108/gep.2023.134432.1535
ایمنی قشلاق، سیاوش؛ آهنگران، جعفر؛ مریدی، سودابه. (1395). اثرات خشک شدن دریاچه ارومیه بر گردشگری روستایی: مورد مطالعه، روستاها و بنادر ساحلی ارومیه. گردشگری و اوقات فراغت، دوره 3، شماره 4، صص 29-17. https://tlj.usc.ac.ir/article_129808.html
بینشیان، زهرا؛ فغانی ماکرانی، خسرو؛ اسلامی، خدیجه. (1399). تحلیل سنخ شناسی گزارههای هوش سرمایهگذاری سهامدران براساس روش ذهن شناختی کیو، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، دوره 13، شماره 48، صص 119-105. https://jik.srbiau.ac.ir/article_17943.html?lang=en
جان پرور، محسن؛ عباسی، فرید؛ قباسفیدی، الهام؛ مازندرانی، دریا. (1399). پارامترهای موثر بر مسائل زیست محیطی در شمال غرب ایران (مطالعه موردی: خشک شدن دریاچه ارومیه)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 9، شماره 35، صص 143-157. doi: 10.22067/geo.v9i3.87005
جنسی، زهرا؛ محمودی چناری، حبیب؛ رحیمیپور شیخانی نژاد، محمد علی؛, مسکنی، حمید رضا؛ عابدی، طوبی. (1402). تحلیل لایهای علل ناپایداری تالابهای ایران، مجلس و راهبرد، دوره 30، شماره 114، صص 5-39. doi: 10.22034/mr.2022.5133.4932
چوبین، بهرام؛ ساجدی حسینی، فرزانه؛ رحمتی، امید؛ مهدی زاده یوشانلوئی، منصور؛ جلالی، محمد. (1401). بررسی تغییرات زمانی و مکانی تعداد روزهای رخداد گرد و غبار در استان آذربایجان غربی و تعیین عوامل اثرگذار و شناسایی منشاء، مدیریت بیابان، دوره 10، شماره 2، صص 71-86. doi: 10.22034/jdmal.2022.550729.1378
حیدری، محمد امین؛ خوش اخلاق، فرامرز؛ مرادی مقدم، محمد امین؛ مولایی پارده، اصغر. (1392). شبیه سازی تغییرات رژیم دمای مراغه در اثر خشک شدن دریاچه ارومیه، جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 2، شماره 4، صص 1-18. doi: 10.22067/geo.v0i0.20231
دین پرست، ساجده؛ یاری، ارسطو. (1400). سنجش پیامدهای خشک شدن دریاچه ارومیه بر روی شاخص های اقتصادی روستاهای پیرامونی، پژوهشهای جغرافیای اقتصادی، دوره 2، شماره 6، صص 12-23. https://jurs.znu.ac.ir/article_251002.html
رحیمی قره چپق، زهره؛ زرندی میاندوآب، لیلا؛ چاپارزاده، نادر. (1401). اثر ریزگرد نمکی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه بر سه گونه زراعی راهبردی آذربایجان، مخاطرات محیط طبیعی، دوره11، شماره 31، صص 65-84. doi: 10.22111/jneh.2021.35623.1697
فنی، زهره. (1396). بررسی اثرات خشکی دریاچه ارومیه بر آسیبپذیری محیطزیست طبیعی و انسانی ناحیه پیرامون، محیط زیست و توسعه فرابخشی، دوره 2، شماره 58، صص 16-1. https://www.envjournal.ir/article_60421.html
Barzegar Nemati, R., Mahvi, A.H., Dehghani, M.H., Hemmati Borji, S. and Hadi, M. (2024). A feasibility study to estimate household water footprint in Iran: Adaptation and application of a localized questionnaire. Cleaner Water, Volume 2, 100043, https://doi.org/10.1016/j.clwat.2024.100043 Çolak, M. A. (2022). Evaluating The Use Of Satellite Optical Data For Mapping And Monitoring Lakes And Their Salinity In Konya And Burdur Closed Basins Subjected To Increasing Water Abstraction And Climate Change (Master's thesis, Middle East Technical University). https://hdl.handle.net/11511/102016 Feizizadeh, B., Lakes, T., Omarzadeh, D., Sharifi, A., Blaschke, T., & Karimzadeh, S. (2022). Scenario-based analysis of the impacts of lake drying on food production in the Lake Urmia Basin of Northern Iran. Grineski, S.E, Mallia, D.V., Collins, T.W., Araos, M., Lin, J.C., Anderegg, W.R.L. and Perry, K. (2024). Harmful dust from drying lakes: Preserving Great Salt Lake (USA) water levels decreases ambient dust and racial disparities in population exposure, One Earth, Volume 7, Issue 6, 1056-1067, https://doi.org/10.1016/j.oneear.2024.05.006 Gunacti, M. C., Gul, G. O., Cetinkaya, C. P., Ali, G. U. L., & Barbaros, F. (2022). Evaluating Impact of Land Use and Land Cover Change under Climate Change on a Lake System. https://doi.org/10.1016/j.ejar.2020.03.001 Montero-Rosado, C., Ojeda-Trejo, E., Espinosa-Hernández, V., Fernández-Reynoso, D., Caballero Deloya, M., & Benedicto Valdés, G. S. (2022). Water Diversion in the Valley of Mexico Basin: An Environmental Transformation That Caused the Desiccation of Lake Texcoco. Land, 11(4), 542. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 224 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 205 |