
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 772 |
تعداد مقالات | 7,486 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,490,838 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,482,324 |
تابآوری مبتنی بر ظرفیتهای اجتماعمحور در شرایط بحران | ||
پژوهش های مدیریت عمومی | ||
مقاله 5، دوره 17، شماره 66، دی 1403، صفحه 113-144 اصل مقاله (913.17 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jmr.2024.49485.6246 | ||
نویسندگان | ||
محمد جلالی1؛ مهدی محمودزاده واشان* 2؛ نورمحمد یعقوبی3؛ محمد محمدی2 | ||
1دانشجوی دکترای مدیریت، گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران. | ||
2استادیار، گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران. | ||
3استاد، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. | ||
چکیده | ||
طی سالهای اخیر تأکید بر ظرفیتهای اجتماعمحور بهعنوان یکی از رویکردهای مهم تابآوری جوامع در شرایط بحران، مورد توجه بسیاری از صاحبنظران و محققان قرار گرفته است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تابآوری مبتنی بر ظرفیتهای اجتماعمحور در شرایط بحران و ارائه الگویی در این زمینه با استفاده از روش فراترکیب انجام شده است. با توجه به جهتگیری پژوهش میتوان آن را در زمره پژوهشهای کاربردی با ماهیت اکتشافی قرار داد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مقالات منتشرشده در پایگاههای علمی داخلی و خارجی در محدوده زمانی 2000 تا 2023 بود، که درنهایت 56 پژوهش که ارتباط نزدیکی با موضوع مورد مطالعه داشتند بهعنوان نمونه انتخاب و با تحلیل محتوای آنها ابعاد و کدهای الگوی موردنظر استخراج شدند. براساس یافتههای پژوهش، 66 شاخص و 18 مؤلفه در سه دسته «عوامل سازمانی»، «عوامل گروهی» و «عوامل فردی» بهعنوان عوامل مؤثر بر تابآوری مبتنی بر ظرفیتهای اجتماعمحور در شرایط بحران شناسایی و برچسبگذاری شدند. نتایج نشان داد که این سه دسته عامل میتوانند بهطور همزمان در هر یک از مراحل سهگانه قبل، حین و پس از بحران بر تابآوری جوامع تأثیرگذار باشند و به میزان قابل توجهی اثرات منفی ناشی از وقوع بحران را کاهش دهند. | ||
کلیدواژهها | ||
تابآوری؛ ظرفیتهای اجتماعمحور؛ شرایط بحران؛ روش فراترکیب | ||
مراجع | ||
منابع فارسی
احدنژادروشتی، محسن؛ حیدری، محمد تقی؛ طهماسبی مقدم، حسین. (1401). تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش تابآوری جوامع شهری در برابر همهگیری کرونا با رویکرد مدیریت بحران اجتماعمحور (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، 59، 159-185.
احمدزاده کرمانی، حمید؛ امینزاده گوهرریزی، بهرام. (1399). ارزیابی ابعاد تابآوری شهری با استفاده از روش میانگین مجموع فواصل از حد بهینه. هویت شهر، 41(14). 33-115.
اعتمادی، منال؛ اولیاییمنش، علیرضا؛ تدین، محمدمهدی؛ رسمی، الهام؛ شیری، محمد؛ فضایلی، امیر عباس؛ کبیر، محمدجواد؛ محرابی بهار، علی؛ وثوق مقدم، عباس. (1399). اعتبارسنجی ابزار ارزیابی تابآوری نظام سلامت ایران و اندازهگیری آن در بحران کویید 19. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 16(1)، 4-19.
امیری، علی؛ زارعی، حسین؛ مسعودی راد، ماندانا؛ حاتمینژاد، حسین. (1401). شناسایی مؤلفههای اثرگذار بر افزایش میزان تابآوری اقتصادی و اجتماعی شهری در مواجهه با بحران زلزله مطالعه موردی: شهرستان بروجرد. فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، 57، 189-211.
آستانه، مهسا؛ تقیپور، فائزه؛ دوازده امامی، حمید. (1398). تدوین الگو بهمنظور ظرفیتسازی اجتماعی و جامعهپذیری بحران آب. پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 8(2)، 119-138.
بشیری، سعید؛ بیات، بهرام؛ جمشیدی، شروین؛ صالحزاده، رضا. (1400). سیر تکوین و تحول الگوهای مفهومی تابآوری در مدیریت بحران جوامع. فصلنامه علمی امنیت ملی، 11(39)، 259-288.
حاتمینژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ زبردست، کوشیار. (1399). سنجش میزان تابآوری اجتماعی در منطقه 9 کلانشهر تهران. مسکن و محیط روستا، 171، 49-60.
حسنزاده، توکلی؛ زندمقدم، محمدرضا؛ کرکهآبادی، زینب. (1398). ارزیابی میزان تابآوری بافتهای فرسوده در مقابل مخاطرات طبیعی مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر سمنان. فصلنامه شهر پایدار، 2(4)، 83-99.
حیدریفر، محمد رئوف؛ حسینی سیاه گلی، مهناز؛ سلیمانی راد، اسماعیل. (1397). سنجش مؤلفههای تابآوری شهری نمونه موردی: کلانشهر کرمانشاه. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(28)، 107-125.
داداشپور، هاشم؛ عادلی، زینب. (1394). سنجش ظرفیتهای تابآوری در مجموعه شهری قزوین. دوفصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، 8، 73-84.
دقتی، عادله؛ یعقوبی، نورمحمد؛ کمالیان، امین رضا؛ دهقانی، مسعود. (1399). طراحی الگوی استقرار و توسعه حکمرانی خوب الکترونیک با استفاده از روش فراترکیب. پژوهشهای مدیریت در ایران، 24(2)، 1-34.
رضایی راد، هادی؛ کاظمی، داود. (1399). بازشناسی ضرورت مدیریت اجتماعمحور بحران جهت کاهش آسیبپذیری در بحران زلزله (مطالعه موردی: محله سویفآباد شهر تهران). مطالعات محیطی هفت حصار، 9(33)، 63-78.
زیاری، کرامتالله؛ کانونی، رضا. (1400). تحلیل ساختاری تابآوری اجتماعی در چهارچوب حکمروایی شایسه شهری با رویکرد آیندهپژوهی (مطالعه موردی: شهر اردبیل). برنامهریزی و آمایش فضا، 25(3)، 59-91.
سجادی، حمید. (1398). شناسایی و تحلیل مؤلفههای تابآوری جامعه ایران در مقابل با اپیدمی کویید 19. دوفصلنامه علمی مطالعات قدرت نرم، 9(2)، 91-117.
سند راهبردی ملی مدیریت بحران (1400). سازمان مدیریت بحران کشور، پژوهشکده سوانح طبیعی.
صادقی، نرگس؛ آذربایجانی، علیرضا؛ عزیزخانی، فاطمه؛ کاویانی، زهرا؛ حجتی، علی. (1399). ارزیابی ابعاد اقتصادی کلان شیوع ویروس کرونا. معاونتهای پژوهشهای اقتصادی، تهران: دفتر مطالعات اجتماعی.
صالحی نودز، اسما؛ یعقوبی، نورمحمد؛ کیخا، عالمه. (1400). طراحی الگوی مدیریت بحران اجتماعمحور با استفاده از رویکرد فراترکیب. فصلنامه مطالعات مدیریت دولتی ایران، 4(2)، 71-102.
کاظمی، نسرین. (1398). تدوین سناریوهای تابآوری در برابر زلزله بر مبنای پیوندهای روستایی- شهری (مطالعه موردی: شهرستانهای شمیرانات، دماوند و فیروزکوه). مسکن و محیط روستا، 166، 137-152.
کریمی، خدیجه؛ تقیلو، علیاکبر. (1399). مدیریت بحران اجتماعمحور راهی به سوی توسعه پایدار. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 10(1)، 59-73.
مبارکی، محمد؛ الواری، سمیه. (1400). مطالعه جامعهشناختی تابآوری شهری (مطالعه موردی: شهر یزد). دوفصلنامه پژوهشهای جامعهشناسی معاصر، 10(18)، 91-117.
محمودی سفید کوهی، عقیل؛ رسولی، سید حسن.(1396). سنجش و ارزیابی کاهش خطرات زلزله با تأکید بر تابآوری شهری. فصلنامه پژوهشهای نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 1(10)، 227-263.
مرادزاده، عبدالباسط؛ قاسمی، محمد؛ سالارزهی، حبیبالله؛ یعقوبی، نورمحمد؛ بذرافشان، جواد. (1397). توانمندسازی اجتماعمحور: ارزیابی ظرفیت سرمایه اجتماعی ذینفعان محلی. مدیریت سرمایه اجتماعی، 5(4)، 503-522.
مصدق راد، علی محمد؛ کریمی، فرشته؛ عزتی، فرحناز. (1399). تابآوری نظام سلامت: یک مرور مفهومی. فصلنامه تحقیقات نظام سلامت حکیم، 23(4)، 463-486.
مطهری، زینبالسادات؛ رفیعیان، مجتبی. (1395). تبیین مدلی بهمنظور ارتقاء مدیریت خطر بحران با رویکرد اجتماعمحور، نمونه موردی: یکی از اجتماعات محلی تهران. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، 9(17)، 401-389.
ملکی، سعید؛ امنپور، سعید؛ شجاعیان، علی؛ رضوی، معصومه (1399). بررسی و سنجش میزان تابآوری در ابعاد کالبدی و اجتماعی در برابر زلزله (مطالعه موردی شهر ایذه). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7(22)، 81-111.
منوریان، عباس؛ امیری، مجتبی، مهری کلی، سیمین. (1397). شناسایی مؤلفههای اثرگذار بر افزایش میزان تابآوری اجتماعی محلات آسیبپذیر و دارای بافت فرسوده در مواجهه با حوادث طبیعی. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 10(34)، 13-26.
موحد، سپیده؛ طبیبیان، منوچهر. (1398). تدوین الگوی تابآوری بومشناسانه شهر. مطالعات شهری، 23، 109-126.
موهبتی زهان، حسین؛ یعقوبی، نورمحمد؛ محمدی، محمد؛ محمودزاده واشان، مهدی (1399). طراحی الگوی مرحلهای مدیریت بحران با رویکرد ظرفیتسازی جوامع محلی با استفاده از روش فراترکیب، مدیریت دولتی، 12(2)، 175-203.
نوری، محبوبه؛ رضایی، محمدرضا؛ عسگری، ابراهیم. (1399). مدلسازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر تابآوری کالبدی و اجتماعی شهر شیراز در برابر سانحه طبیعی سیل. دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، 7(2)، 149-172.
نیکپور، عامر؛ لطفی، صدیقه؛ یاراحمدی، منصوره. (1400). ارزیابی میزان تابآوری شهر نورآباد ممسنی در برابر سوانح طبیعی (زلزله). دوفصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، 19، 57-71.
Refrenses
Ahednejadrushti, M.,; Heydari, M. T.; Tahmasebi Moghadam, H. (2021). Analysis of factors affecting the resilience of urban communities against the coronavirus pandemic with a community-based crisis management approach (case study: Zanjan city). Quarterly Journal of Environmental Planning, 59, 159-185.
Ahmadzadeh Kermani, H.; Aminzadeh Goharrizi, B. (2019). Evaluation of dimensions of urban resilience using the average sum of distances from the optimal limit method. City Identity, 41(14). 33-115.
Etemadi, M.; Oliaei-Manesh, A. R.; Tadayin, M. M.; Rasmi, A.; Shiri, M.; Fazaili, A. A.; Kabir, M. J.; Mehrabi Bahar, A.; Vosouq Moghadam, A. (2019). Validation of the Iranian Health System Resilience Assessment Tool and its Measurement in the COVID-19 Crisis. Iranian Journal of Epidemiology, 16(1), 4-19.
Amiri, A.; Zarei, H.; Masoudi-Rad, M.; Hatami-Nejad, H. (2021). Identifying the Factors Affecting Increasing Urban Economic and Social Resilience in the Face of Earthquake Crisis Case Study: Borujerd County. Quarterly Scientific and Research Journal of Environmental Planning, 57, 189-211.
Astana, M.; Taghipour, F.; Dazav-e-Emami, H. (2018). Developing a Model for Social Capacity Building and Social Acceptance of the Water Crisis. Strategic Research on Social Issues of Iran, 8(2), 119-138.
Bashiri, S; Bayat, B; Jamshidi, S; Salehzadeh, R. (2020). The Development and Evolution of Conceptual Models of Resilience in Community Crisis Management. National Security Scientific Quarterly, 11(39), 259-288.
Hatami Nejad, H.; Pour Ahmad, A.; Zavarat, K. (2019). Measuring the level of social resilience in District 9 of Tehran Metropolitan Area. Mechan and Rural Environment, 171, 49-60.
Hassanzadeh Tavakoli; S. Zandmoghaddam, M. R.; Karkehabadi, Z. (2018). Assessing the resilience of dilapidated structures against natural hazards, case study: dilapidated structures of Semnan city. Quarterly Journal of Sustainable City, 2(4), 83-99.
Heydarifar, M. R.; Hosseini Siahgoli, M.; Soleimani Rad, A. (2017). Measuring the components of urban resilience, case study: Kermanshah metropolis. Quarterly Journal of Geography and Environmental Studies, 7(28), 107-125.
Deghati, A.; Yaghoubi, N. M.; Kamalian, A. R.; Dehghani, M. (2019). Designing a model for establishing and developing good electronic governance using the meta-synthesis method. Management Research in Iran, 24(2), 1-34.
Rezaei-Rad, E.; Kazemi, D. (2019). Recognizing the necessity of community-based crisis management to reduce vulnerability in the earthquake crisis (case study: Soyif Abad neighborhood in Tehran). Haft Hesar Environmental Studies, 9(33), 63-78.
Ziari, K. A.; Kanoni, R. (2020). Structural analysis of social resilience within the framework of urban governance with a futures research approach (case study: Ardabil City). Spatial Planning and Planning, 25(3), 59-91.
Sajjadi, H. (2018). Identification and analysis of the components of resilience of Iranian society in the face of the COVID-19 epidemic. Bi-Quarterly Journal of Soft Power Studies, 9(2), 91-117.
National Strategic Document for Crisis Management (2020). National Crisis Management Organization, Natural Disaster Research Institute.
Sadeghi, N.; Azarbayjani, A. R.; Azizkhani, F.; Kaviani, Z.; Hojjati, A. (2019). Evaluating the macroeconomic dimensions of the spread of the coronavirus. Economic Research Departments, Tehran: Social Studies Office.
Salehi-Nodz, A.; Yaghoubi, N. M.; Kaykha, A. (2020). Designing a community-oriented crisis management model using a meta-synthesis approach. Iranian Journal of Public Administration Studies, 4(2), 71-102.
Kazemi, N. (2018). Development of earthquake resilience scenarios based on rural-urban linkages (case study: Shemiranat, Damavand, and Firouzkouh counties). Housing and Rural Environment, 166, 137-152.
Karimi, K.; Taghiloo, A. A. (2019). Community-based crisis management: a path to sustainable development. Quarterly Journal of Disaster Prevention and Management Knowledge, 10(1), 59-73.
Mobaraki, M.; Alvari, S. (2020). A Sociological Study of Urban Resilience (Case Study: Yazd City). Bi-Quarterly Journal of Contemporary Sociological Research, 10(18), 91-117.
Mahmoudi, D.; Alizadeh, S. Sh. D.; Rasoulzadeh, Y.; Asghari Jafarabadi, M. (2019). Prioritizing the Thirteen Dimensions of Organizational Resilience in Facing Crises and Major Accidents. Iranian Occupational Health, 17(62), 4-15.
Moradzadeh, A. B.; Ghasemi, M.; Salarzehi, H. A.; Yaghoubi, N. M.; Bazrafshan, J. (2017). Edge Empowerment
Mosadegh rad, A. M., Karimi, F., & Ezati, F. (2020). Health system resilience: a conceptual review. Hakim Health System Research Quarterly, 23(4), 263-284.
Motahari, Z. S., & Rafieiyan, M. (2016). Explanation of a model to improve crisis risk management with a community-oriented approach, a case example: one of Tehran's local communities. Arman Shahr Architecture and Urbanism Quarterly, 9(17), 389-401. (In Persian)
Maleki. S., Amnpour, S., Shojaeiyan, A., & Razavi, M. (2020). Investigating and measuring the level of resilience in physical and social dimensions against earthquakes (case study of Izeh city). Studies of urban structure and function, 7(22), 81-111. (In Persian)
Monavariyan, A., Amiri, M., & Mehri Keli, S. (2018). Identifying the influencing factors on increasing the social resilience of vulnerable and worn-out neighborhoods in the face of natural disasters. Quarterly Journal of Urban Management Studies, 10(34), 13-26. (In Persian)
Movahed, S., & Tabibiyan, M. (2019). Compilation of the ecological resilience model of the city. Urban studies, 23, 109-126. (In Persian)
Mohebati Zohan, H., Yaghoubi, N. M., Mohammadi, M., & Mahmoudzade Vashan, M. (2020). Designing a phased model of crisis management with the capacity building approach of local communities using the meta-synthesis method. public administration, 12(2), 175-203. (In Persian)
Nouri, M., Rezaei, M. R., & Asgari, E. (2020). Structural-interpretive modeling of factors affecting the physical and social resilience of Shiraz city against natural flood disaster. Bi-quarterly journal of urban social geography, 7(2), 149-172. (In Persian)
Nikpour, A; Lotfi, S; Yar Ahmadi, M (1400). Evaluating the resilience of Noor Mamsani city against natural disasters (earthquake). Crisis management biannual scientific research journal, 19, 57-71.
Aghababaei, M., & Koliou, M. (2022). An agent-based modeling approach for community resilience assessment accounting for system interdependencies: Application on education system. Engineering Structures, 255, 1-13.
Chen, Y., Huang, Y., & Li, K. (2019). Dimensions and Measurement of City Resilience in Theory and in Practice. ICEGOV '19: Proceedings of the 12th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance, 270-280.
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American Journal of Community Psychology 41(1-2), 127-150.
Sarabia, M. M., Kagi, A., Davison, A. C., Banwell, N., Montes, C., Aebischer, Ch., & Hostettler, S. (2020). International Journal of Disaster Risk Reduction, 49, 1-12.
Sarker, Md. N. I., Wu, M., Monirul Alam, G. M., & Shouse, R. C. (2020). Life in riverine islands in Bangladesh: Local adaptation strategies of climate vulnerable riverine island dwellers for livelihood resilience. Land Use Policy, 94, 1-7.
Scherzer, S., Lujala, P., & Ketil Rød, J. (2019). A community resilience index for Norway: An adaptation of the Baseline Resilience Indicators for Communities (BRIC). International Journal of Disaster Risk Reduction, 36, 1-17.
Shi, L., Gao, D., Wang, X., Lin, J., Chen, D., Hi, T., Xia, Y., & Wang, D. (2023). Community resilience enhances epidemic prevention: Moderating role of residents’ participation in community-based epidemic prevention. International Journal of Disaster Risk Reduction, 97, 1-17.
Soleimany, M., Mokhtarzadeh, S., & Sarifi, A. (2022). Community resilience to pandemics: An assessment framework developed based on the review of COVID-19 literature. International Journal of Disaster Risk Reduction, 80, 1-14.
Wei, L., & Zhaoyang, S. (2020). Review of studies on the resilience of urban critical infrastructure networks. Reliability Engineering and System Safety, 193.
Wen, L., Yuan, Y., Zi Han, L., Yan Jie, Zh., Qinge, Zh., & Ling, Zh. (2020). Progression of Mental Health Services during the COVID-19 Outbreak in China. International Journal of Biological Sciences, 16(10), 1732-1738. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 288 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 182 |