تعداد نشریات | 32 |
تعداد شمارهها | 719 |
تعداد مقالات | 7,024 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,553,959 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,911,742 |
مقایسه و اولویتبندی تهدیدهای محیطی در رویشگاههای طبیعی جنگلهای مانگرو ایران | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 دی 1403 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2024.48629.2041 | ||
نویسندگان | ||
رقیه گرمایی پور1؛ افشین دانه کار* 2؛ امیر علم بیگی3؛ افشین علیزاده شعبانی4؛ پروانه سبحانی5 | ||
1دانشجوی دکتری، گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران | ||
2استاد گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران | ||
3استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران | ||
4دانشیار گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران | ||
5محقق پسادکتری، گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران | ||
چکیده | ||
امروزه مانگروها در سراسر جهان تحت تأثیر فشارهای اقتصادی محلی، محرکهای بیوفیزیکی و سیستمهای اجتماعی-اکولوژیکی با مخاطرات فراوانی مواجه شدهاند که شناسایی و اولویتبندی این فشارها و عوامل تهدیدزا از اهمیت بالایی برخوردار است. ازاینرو، در مطالعه حاضر بهمنظور شناسایی پیشرانهای تهدیدکننده در رویشگاههای مختلف این منطقه، به ارزیابی عوامل تهدیدکننده در چارچوب مدل مفهومی DPSIR از جمله نیروی محرکه (D)، فشار (P)، وضعیت (S)، اثر (I) و پاسخ (R) پرداخته شد. همچنین در ادامه پیشرانهای تهدیدکننده در رویشگاههای مختلف مورد مقایسه و اولویتبندی قرار گرفت. همانطور که نتایج نشان داد 16 پیشران تهدیدکننده در این رویشگاهها با منشاء انسانی و محیطی شناسایی شد، که دراین راستا 90 عامل تهدیدکننده، منجر به وقوع مخاطرات محیطی در منطقه شده است. از بین این عوامل، 37 عامل با کسب امتیاز بالای 70 درصد در بین رویشگاههای مختلف قابل مشاهده است. علاوهبراین، بیشترین پیشرانهای تهدیدکننده و فشارهای تأثیرگذار بر جنگلهای مانگرو ایران مربوط به رویشگاه جزیره قشم-خورخوران و کمترین فشارها و تهدیدات مربوط به رویشگاه شهر جاسک میباشد. همچنین در بین تهدیدات شناسایی شده در منطقه، رژیم نامناسب بارندگی (کمبود بارش) بهعنوان عمدهترین عامل تهدیدکننده محیطی در بین رویشگاههای مختلف قابل مشاهده است. نتایج بهدست آمده حاکی از آن است که در برخی از رویشگاهها همچون قشم-خورخوران، جزیره مردو، پهل و کولغان که تحت تأثیر چندین عامل تهدیدکننده و فشارهای محیطی هستند، باید در اولویت فعالیتهای مدیریتی و برنامهریزی قرار گیرند. بنابراین، کنترل این تهدیدات مستلزم برنامهریزی و مدیریتی یکپارچه در سطح رویشگاههای منطقه میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
فشارها و تهدیدهای محیطی؛ مدل DPSIR؛ روش TOPSIS؛ سایتهای مانگرو؛ جنگلهای مانگرو ایران | ||
مراجع | ||
باهری، بیتا؛ دشتی، سولماز. (1401). ارزیابی آسیب پذیری پارک ملی گلستان در جهت توسعة پایدار با استفاده از مدل DPSIR. نشریه محیط زیست طبیعی، 75 (1): صص 22-37.
سبحانی، پروانه.؛ دانه کار، افشین. (1402). ارزیابی مخاطرات محیطی و آسیب پذیری منطقه حفاظت شده حرا با استفاده از مدل DPSIR. مدیریت مخاطرات محیطی، 10 (3): صص 215-232.
سبحانی، پروانه.، دانه کار، افشین. (1402). روند تغییرات کاربری اراضی و میزان ریسک اکولوژیک در منطقه حفاظت شده حرا. توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 5 (9)، 19-1.
سبحانی، پروانه؛ دانه کار، افشین. (1402). تدوین سناریوهای توسعه تورهای طبیعتگردی پایدار با رویکرد آیندهپژوهی در جنگلهای مانگرو ایران. برنامهریزی و توسعه گردشگری، 13 (49): صص 93-120.
مافی غلامی، داوود؛ جعفری، ابوالفضل. (1401). بررسی در معرض قرار گرفتن جنگلهای مانگرو سواحل جنوب ایران به مخاطرات چندگانه. محیط زیست طبیعی، 75: صص 121-137.
مافی غلامی، داوود؛ وارد، ریموند. (1397). ارزیابی احتمال وقوع مخاطرات چندگانه محیطی در زیستگاههای مانگرو با استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی. محیط شناسی، 44 (3): 443-425.
یعقوب زاده، مریم؛ سلمان ماهینی، عبدالرسول؛ میکاییلی تبریزی، علیرضا؛ دانه کار، افشین؛ مصلحی، مریم. (1400). اولویتبندی مخاطرات محیطی جنگلهای مانگرو استان هرمزگان. مجله علمی پژوهشی مخاطرات محیط طبیعی، 10 (30): 70-82
Bunting, P., Rosenqvist, A., Hilarides, L., Lucas, R. M., Thomas, N., Tadono, T., and Rebelo, L. M. (2022). Global mangrove extent change 1996–2020: Global mangrove watch version 3.0. Remote Sensing, 14(15), 3657. doi: 10.3390/rs14153657. Ellison, J. C. (2015). Vulnerability assessment of mangroves to climate change and sea-level rise impacts. Wetlands Ecology and Management, 23, 115-137. doi: 10.1007/s11273-014-9397-8. Etemadi, H., Samadi, S. Z., Sharifikia, M., and Smoak, J. M. (2016). Assessment of climate change downscaling and non-stationarity on the spatial pattern of a mangrove ecosystem in an arid coastal region of southern Iran. Theoretical and Applied Climatology, 126, 35-49. doi: 10.1007/s00704-015-1552-5. Friess, D. A., Yando, E. S., Abuchahla, G. M., Adams, J. B., Cannicci, S., Canty, S. W., and Wee, A. K. (2020). Mangroves give cause for conservation optimism, for now. Current Biology, 30(4), R153-R154. doi: 10.1016/j.cub.2019.12.054. Gillis, L. G., Hortua, D. A., Zimmer, M., Jennerjahn, T. C., and Herbeck, L. S. (2019). Interactive effects of temperature and nutrients on mangrove seedling growth and implications for establishment. Marine environmental research, 151, 104750. doi: 10.1016/j.marenvres.2019.104750. Hagger, V., Worthington, T. A., Lovelock, C. E., Adame, M. F., Amano, T., Brown, B. M., and Saunders, M. I. (2022). Drivers of global mangrove loss and gain in social-ecological systems. Nature Communications, 13(1), 6373. doi: 10.1038/s41467-022-33962-x. Indriawan, D., Taofiqurrohman, A., Riyantini, I., and Faizal, I. (2021). Assessment of Risk Levels of Mangrove Forest Due to Oil Spill in Muara Gembong, Bekasi Regency. In E3S Web of Conferences (Vol. 324, p. 01004). EDP Sciences. doi: 10.1051/e3sconf/202132401004. Khader H. (2023). Mangroves in Qatar: perspectives (EcoMENA). Available at: https://www.ecomena.org/mangroves-in-Qatar/ (Accessed May 27, 2023). Mafi-Gholami, D., Pirasteh, S., Ellison, J. C., and Jaafari, A. (2021). Fuzzy-based vulnerability assessment of coupled social-ecological systems to multiple environmental hazards and climate change. Journal of Environmental Management, 299, 113573. doi: 10.1016/j.jenvman.2021.113573. Quevedo, J. M. D., Lukman, K. M., Ulumuddin, Y. I., Uchiyama, Y., and Kohsaka, R. (2023). Applying the DPSIR framework to qualitatively assess the globally important mangrove ecosystems of Indonesia: A review towards evidence-based policymaking approaches. Marine Policy, 147, 105354. doi: 10.1016/j.marpol.2022.105354. Segaran, T. C., Azra, M. N., Lananan, F., Burlakovs, J., Vincevica-Gaile, Z., Rudovica, V., and Satyanarayana, B. (2023). Mapping the Link between Climate Change and Mangrove Forest: A Global Overview of the Literature. Forests, 14 (2), 421. doi: 10.3390/f14020421. Singh, M., Schwendenmann, L., Wang, G., Adame, M. F., and Mandlate, L. J. C. (2022). Changes in mangrove carbon stocks and exposure to sea level rise (SLR) under future climate scenarios. Sustainability, 14(7), 3873. doi: 10.3390/su14073873. Sobhani, P., Esmaeilzadeh, H., Wolf, I. D., Deljouei, A., Marcu, M. V., & Sadeghi, S. M. M. (2023). Evaluating the ecological security of ecotourism in protected areas based on the DPSIR model. Ecological Indicators, 155, 110957. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2023.110957. Swangjang, K., and Kornpiphat, P. (2021). Does ecotourism in a Mangrove area at Klong Kone, Thailand, conform to sustainable tourism? A case study using SWOT and DPSIR. Environment, Development and Sustainability, 23(11), 15960-15985. doi: 10.1007/s10668-021-01313-3. Wolf, I. D., Sobhani, P., & Esmaeilzadeh, H. (2023). Assessing changes in land use/land cover and ecological risk to conserve protected areas in urban-rural contexts. Land, 12(1), 231. https://doi.org/10.3390/land12010231. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 61 |