تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,159 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,107,502 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,939,312 |
رد پای گاو آیین ها و باورهای کهن در شعر خاقانی | ||
پژوهشنامه ادب غنایی | ||
مقاله 6، دوره 7، شماره 12، خرداد 1388، صفحه 129-158 اصل مقاله (240.14 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jllr.2009.934 | ||
چکیده | ||
بهره برداری شاعران ایرانی از باورهای اساطیری و آیینی کهن در ساخت تصاویر و مضامین شعری از همان ابتدای شکل گیری شعر و ادب فارسی در عصر اسلامی، امری رایج و متداول بوده است، اما در میان شاعران ایرانی، افضل الدین بدیل خاقانی شروانی، از این جهت شخصیتی کاملاً ممتاز و استثنایی محسوب می شود. عوامل متعددی چون: محل سکونت وی، مذهب مادرش، رویکرد دربار شروانشاهان، تعلیمات عمویش کافی الدین عمربن عثمان، علایق شخصی و … باعث شده است تا خاقانی استفاده ی بسیار گستردهای از این باورها به عمل آورده و از وجوه و زوایای مختلف، عناصر اسطوره ها و آیینهای کهن را مورد توجه قرار دهد.یکی از عناصر خلقت که به دلیل نقش بنیادی و جایگاه ویژه اش در زندگی انسان باستان، مورد توجه جدی ملت های کهـن بوده و بر همیـن اساس، اسطوره ها و باورهای متعددی پیرامـون موجودیتآمده است، گاو اسطوره هاست که در شعر خاقانی نیز همچون سایر اسطورهها و آیین ها بازتابی گسترده یافته و دستمایه ی خلق تصاویر و مضامینی ناب را برای شاعر فراهم کرده است. اسطورهها و باورهایی چون: گاو نخست آفریده، گاو میترا، گاو زمین، گاو فلک، گاو فریدون، گنج گاو، گاو قربان، گاو عنبری، گاو سامری، گاو موسی و … . ما در این مقاله تلاش خواهیم کرد تا ضمن معرفی هر کدام، با استخراج ابیاتی از خاقانی که پیرامون این عنصر پدید آمده اند، به بررسی نقش اسطوره ها، قصص دینی و باورهای کهن در این اشعار پرداخته و هنر او را در خلق مضامین ناب غنایی، وصفی و مدحی و ساخت تصاویری بدیع و خیال انگیز بر پایه ی این باورها روشن سازیم. | ||
کلیدواژهها | ||
اسطوره؛ خاقانی؛ قصص دینی؛ باورهای کهن؛ گاو | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم 2- بهار، مهرداد (1362) پژ.هشی در اساطیر ایران پاره ی نخست. چاپ اول. تهران : انتشارات توس. 3- بیانی، شیرین (1380) دین و دولت در عهد ساسانی و چند مقاله ی دیگر. چاپ اول. تهران: انتشارات جامی. 4- خاقانی، افضل الدین بدیل (1378) دیوان اشعار. مقابله و تصحیح دکتر ضیاء الدین سجادی. چاپ ششم. تهران: انتشارات زوار. 5- دادگی، فرنبغ (1369) بندهش. گزارنده مهرداد بهار. چاپ اول. تهران: انتشارات توس. 6- رضی، هاشم (1371) آیین مهر، میتراییسم. چاپ اول. تهران: انتشارات بهجت. 7- عفیفی، رحیم (1374) اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی. چاپ اول. تهران: انتشارات توس. 8- فردوسی، حکیم ابوالقاسم (1386) شاهنامه. بر اساس چاپ مسکو. چاپ پنجم. تهران: کتاب آبان. 9- کزازی، جلال الدین (1378) گزارش دشواری های دیوان خاقانی. چاپ اول. تهران: نشر مرکز. 10 - کمیلی، مختار و منصوره آرین فر (1387) رد پای اساطیر در داستان شیر و گاو از کلیله و دمنه. مجله ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان. سال ششم. شماره ی دهم. 92 -83. 11- مصفی، ابوالفضل (1357) فرهنگ اصطلاحات نجومی. چاپ اول. تبریز: انتشارات مؤسسهی تاریخ و فرهنگ ایران. 12- هینلز، جان راسل (1383) شناخت اساطیر ایران. ترجمه و تألیف محمد حسین باجلان فرخی. چاپ اول. تهران: انتشارات اساطیر. 13- یاحقی، محمد جعفر (1369) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. چاپ اول. تهران: مرسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی و انتشارات سروش.
- قرآن کریم 2- بهار، مهرداد (1362) پژ.هشی در اساطیر ایران پاره ی نخست. چاپ اول. تهران : انتشارات توس. 3- بیانی، شیرین (1380) دین و دولت در عهد ساسانی و چند مقاله ی دیگر. چاپ اول. تهران: انتشارات جامی. 4- خاقانی، افضل الدین بدیل (1378) دیوان اشعار. مقابله و تصحیح دکتر ضیاء الدین سجادی. چاپ ششم. تهران: انتشارات زوار. 5- دادگی، فرنبغ (1369) بندهش. گزارنده مهرداد بهار. چاپ اول. تهران: انتشارات توس. 6- رضی، هاشم (1371) آیین مهر، میتراییسم. چاپ اول. تهران: انتشارات بهجت. 7- عفیفی، رحیم (1374) اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی. چاپ اول. تهران: انتشارات توس. 8- فردوسی، حکیم ابوالقاسم (1386) شاهنامه. بر اساس چاپ مسکو. چاپ پنجم. تهران: کتاب آبان. 9- کزازی، جلال الدین (1378) گزارش دشواری های دیوان خاقانی. چاپ اول. تهران: نشر مرکز. 10 - کمیلی، مختار و منصوره آرین فر (1387) رد پای اساطیر در داستان شیر و گاو از کلیله و دمنه. مجله ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان. سال ششم. شماره ی دهم. 92 -83. 11- مصفی، ابوالفضل (1357) فرهنگ اصطلاحات نجومی. چاپ اول. تبریز: انتشارات مؤسسهی تاریخ و فرهنگ ایران. 12- هینلز، جان راسل (1383) شناخت اساطیر ایران. ترجمه و تألیف محمد حسین باجلان فرخی. چاپ اول. تهران: انتشارات اساطیر. 13- یاحقی، محمد جعفر (1369) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. چاپ اول. تهران: مرسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی و انتشارات سروش.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,780 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 966 |