
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 764 |
تعداد مقالات | 7,395 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,239,848 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,351,996 |
شناسایی و تحلیل عوامل بازدارندۀ تأمین محیط جغرافیایی تابآور در نواحی روستایی مرزی مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان مریوان | ||
مجله جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 3، دوره 22، شماره 74، فروردین 1403، صفحه 47-81 اصل مقاله (1.27 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2023.7489 | ||
نویسنده | ||
سعدی محمدی | ||
دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
ماهیت زیستپذیری، کیفیت زندگی و در مقیاسی گستردهتر، پایداری نواحی روستایی با تابآوری، آمیختهشده و بر این اساس امروزه در عرصۀ برنامهریزی روستایی بهجای تمرکز بر آسیبپذیری (شکلگیری بحران و مدیریت آن) بر تابآورکردن اجتماعات محلی (مدیریت ریسک و کنش فعالانه) تأکید میشود. در این میان، تحقق تابآوری بهدلیل ماهیت پیچیده، چندبُعدی، سیستمی و تعدد فعالان و بازیگران در محیط درونی و بیرونی متغیر امروزی، نیازمند فراهمبودن شرایط، نیازها و الزاماتی در محیط روستایی است که فقدان آنها به معنی ایجاد موانع و چالشهای متعدد و تداوم آسیبپذیری محیطی بوده و در راستای تغییر وضعیت و حرکت در مسیر تابآوری، شناسایی این چالشها و موانع و رفع آنها، میتواند گام مبنایی و مهمی تلقی شود. پژوهش کاربردی حاضر نیز با این هدف در نواحی روستایی مرزی پرمخاطره و محروم مرزی شهرستان مریوان با روشی توصیفی-تحلیلی و ماهیتی کمّی-کیفی (آمیخته) انجام گرفته است. در بخش کیفی، شناسایی موانع و چالشهای پیشِروی تأمین محیط تابآور در نواحی روستایی مورد مطالعه و در بخش کمّی، سعی بر تأیید و تعمیم یافتههای بخش کیفی و ارائۀ تحلیل از وضعیت عملکرد این موانع بوده است. در بخش کیفی از روش مصاحبۀ عمیق و باز و در بخش کمّی از توزیع پرسشنامه، بهره گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر مدیران توسعهای، دهیاران و شوراهای روستایی، آگاهان محلی روستایی، متخصصان علمی و دانشگاهی منطقه و فعالان اقتصادی در سطح منطقه است که بهصورت هدفمند و با روش گلولهبرفی، انتخاب و شناسایی موانع تأمین محیط تابآور روستایی (بخش کیفی) و تأیید آنها (بخش کمّی) توسط آنها صورت پذیرفت. تجزیهوتحلیل دادههای گردآوریشده در بخش کیفی مبتنی بر روش کدگذاری باز و در بخش کمّی مبتنی بر آزمون تحلیل عاملی نشان داد که 64 مانع یا متغیر در قالب چهار عامل اصلی ضعف در برنامهریزی، سیاستگذاری، اجرا، نظارت و پایش بر فرایند توسعه در عرصۀ مدیریتی توسعهای شهرستان مریوان (مهمترین و اثرگذارترین عامل)، عدمتوجه و تبیین مفهوم تابآوری و فقدان ساختار مدیریت کارآمد ریسک/ بحران (طبیعی و انسانی)، نارساییهای محیط اجتماعی و فضای نامناسب کسبوکار درجهت توسعۀ اقتصادی روستاها و ضعف حمایت و پشتیبانی بر تأمین تابآوری محیطی در نواحی روستایی شهرستان مریوان بهعنوان مانع دارای اثرگذاری هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
تابآوری؛ آسیبپذیری؛ مدیریت بحران؛ نواحی روستایی شهرستان مریوان | ||
مراجع | ||
آبپیکر، فتاح (1400). شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر فقر روستایی و شناسایی ظرفیتهای منطقهای حذف این پدیده در راستای توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی روستاهای شهرستان مریوان)، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزی روستایی. به راهنمایی دکتر سعدی محمدی. دانشگاه پیام نور.
احمدی، حسن؛ روزبه دادجو (1391). توسعه پایدار مناطق مرزی راهبرد اساسی حفظ امنیت مرزها، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش ها و رهیافت ها. زاهدان.
احمدی، عبدالمجید؛ سوران منوچهری (1399).تحلیلی بر تأثیرات مخاطرات محیطی)خشکسالی) بر پایداری معیشت روستاییان مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان قائنات، جفرافیا و توسعه. شماره 58. دوره 18. صفحات202-175.
بذرافشان، جواد؛ مهرداد طولابینژاد؛ میثم طولابینژاد (1397). تحلیل فضایی تفاوتهای تابآوری در نواحی شهری و روستایی دربرابر مخاطرات طبیعی (مورد مطالعه: شهرستان پلدختر)، نشریه پژوهشهای روستایی. دوره 9. شماره 1. صفحات 134-115.
پرتوی، پروین؛ مصطفی بهزادفر؛ زهرا شیرانی (1395). طراحی شهری و تابآوری اجتماعی (بررسی موردی: محلهی جلفا اصفهان). معماری و شهرسازی. شماره 17. صفحات 116-90.
جلالیان، اسحاق (1400). شناسایی و طبقهبندی مولفههای تابآوری اجتماعی و اقتصادی در سکونتگاههای غیررسمی (مطالعه موردی: ناحیه 6 منطقه 4 شهرداری تهران)، پژوهشهای جغرافیایی انسانی. دوره 53. شماره 1. صفحات 118-105.
خراسانی، محمدامین؛ محمدرضا رضوانی؛ محمد مولاییقلیچی (1394). تحلیل تاثیر متغیرهای فردی بر ادراک از زیستپذیری در روستاهای پیرامون شهر، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای. سال سیزدهم. شماره 2. صفحات 181-159.
داداشپور، هاشم؛ زینب عادلی (1394). سنجش ظرفیتهای تابآوری در مجموعه شهری قزوین، دو فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران. دوره 4. شماره 8. صفحات 84-73.
رضایی، محمدرضا؛ محمدحسین سرایی؛ امیر بسطامینیا (1394). تبیین و تحلیل مفهوم تابآوری و شاخصها و چارچوبهای آن در سوانح طبیعی، فصلنامه مدیریت بحران. دوره 1. شماره 8. صفحات 44-33.
زنگیشه، کامران؛ علیرضا استعلاجی؛ نصرالله فلاحتبار (1397). تبیین زیستپذیری روستاهای منطقه کلانشهری تهران (مورد مطالعه: شهرستان ورامین)، فصلنامه جغرافیا (فصلنامه علمی- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران). دوره 16. شماره 58. صفحات 239-214.
سند راهبردی آمایش سرزمین استان کردستان (1399). تهیه شده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان.
سلمانی، محمد؛ عطاالله کاظمیثانی؛ سیدعلی بدری؛ شریف مطوف (1395). شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخصهای تابآوری: شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. سال سوم. شماره 2. صفحات 22-1.
صادقلو، طاهره؛ حمدالله سجاسی قیداری (1393). بررسی رابطۀ زیستپذیری سکونتگاههای روستایی بر تابآوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه تپه و پالیزان، دو فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت بحران. دوره 3. شماره 2. صفحات 44-37.
طرح توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی شهرستان مریوان (1399). تهیه شده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان.
فرهنگ آبادیهای شهرستان مریوان (1395). منتشر شده توسط مرکز آمار ایران.
کریمی، شهوبو (1400). شناسایی و تحلیل عوامل و زمینهها و اثرات اقتصادی – اجتماعی شکلگیری و ظرفیتهای حذف پدیده کولبری، جهت ارائه راهکارهای کاربردی در راستای تامین امنیت پایدار نواحی روستایی مرزی شهرستان مریوان، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزی روستایی، به راهنمایی دکتر سعدی محمدی. دانشگاه پیام نور.
گزارش سیمای بیکاری استان کردستان (1399). تهیه شده توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان.
مالمیری، حجت الله؛ حسن سلیمانی؛ رامین غفاری؛ احمد خادمالحسینی (1399). تبیین الگوی تابآوری سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ایذه)، برنامهریزی توسعه کالبدی. دوره 5. شماره 1. صفحات 145-131.
محمدی، سعدی؛ امید کهنهپوشی (1398). تحلیلی بر تغییرات سطح تابآوری سکونتگاههای روستایی تبدیل شده به شهر (مطالعه موردی: روستاهای برده رشه و اورامان در استان کردستان)، فصلنامه برنامهریزی و آمایش فضا. دوره 23. شماره 2. صفحات 85-51.
محمدی، سعدی؛ سوران منوچهری (1397). تحلیلی بر ارتباط زیستپذیری و تابآوری جوامع روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان مریوان)، فصلنامه برنامهریزی فضایی. سال 8. شماره 4. صفحات 110-89.
محمودنیا، علیرضا؛ یوسف علی زیاری؛ رحیم سرور (1400). تبیین نقش حکمروایی خوب بر تابآوری شهری(مطالعه موردی: منطقه 11 تهران)، مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. سال 2. شماره 3. صفحات 157-141.
ویسی، مهری (1399). شناسایی و تحلیل ساختاری پیشرانهای مؤثر بر توسعه پایدار نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزی روستایی. به راهنمایی دکتر سعدی محمدی. دانشگاه پیام نور.
http://lib.pnu.ac.ir/dl/search/default.aspx?Login=1
Abreu, Isabel, Mesias, Francisco.J (2020). The assessment of rural development: Identification of an applicable set of indicators through a Delphi approach, Journal of Rural Studies, 79(21), 1-12. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S074301672030944X Alam,G M monirul,.Alam,K,. Mushtaq,SH.,Filho,W (2018). How do climate change and associated hazards impact on the resilience of riparian rural communities in Bangladesh? Policy implications for livelihood development, Environmental Science & Policy, Volume 84, 7-18. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1462901117300060 Borsekova, K., Nijkamp, P.,& Guevara, P (2018). Urban resilience patterns after an external shock: an exploratory study. International Journal of Disaster Risk Reduction. 31(6), 381-392. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420918301183 Cai,H., Lam ,N., Qiang, Yi., Zou, Lei., C, Rachel., & Mihunov, V (2018). A Synthesis of Disaster Resilience Measurement Methods and Indices. International Journal of Disaster Risk Reduction Vol. 31.No.6. 844-855. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420918304618 Cutter. S. L, Ash. K. D, and Christopher T. Emrich (2016). Urban–Rural Differences in Disaster Resilience, Annals of the American Association of Geographers, 106 (6), 1236- 1252. https://www.jstor.org/stable/45387670 Ellis, F (1999). Rural livelihood diversity in developing countries: evidence and policy implications , Natural Resource Perspectives.40(9). 1-10. Gautier, D., Denis, D.,& Locatelli, B (2016). Impacts of drought and responses of rural populations in West Africa: a systematic review.jornal of climate change.7(5) 666-681. https://www.cifor.org/knowledge/publication/6176 Graveline, Nina and Grémont, Marine (2017) Measuring and understanding the microeconomic resilience of businesses to lifeline service interruptions due to natural disasters, International Journal of Disaster Risk Reduction ,No.6 ,Vol. 24, 526-538. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420916305295 Haile, Dereje, Seyoum ,Abrham, Azmeraw, Alemu (2021). Does building the resilience of rural households reduce multidimensional poverty? Analysis of panel data in Ethiopia, Scientific African, Vol. 12,2-16. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2468227621000922 Herman, A., Lahdesmaki, M., Siltaoja, M (2018). Placing resilience in context: investigating the changing experiences of Finnish organic farmers. J. Rural Stud. Vol. 58, 112-122. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0743016717305909 Hu , Q.,& He, X (2018). An Integrated Approach to Evaluate Urban Adaptive Capacity to Climate Change. Journal of Sustainability .10(4). 1-17. https://www.mdpi.com/2071-1050/10/4/1272 Jha, Abhas K., Todd, W. Miner., Zuzana Stanton-Geddes, eds (2013). Building Urban Resilience: Principles, Tools, and Practice. Directions in Development, Washington, DC: World Bank. https://econpapers.repec.org/bookchap/wbkwbpubs/13109.htm Kiem, A. S.,& Austin, E.K (2013). Drought and the future of rural communities: Opportunities and challenges for climate change adaptation in regional Victoria, Australia. 23(5). 1307-1316. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959378013001027 Kontokosta, C. E., & Malik ,A (2018). The Resilience to Emergencies and Disasters Index: Applying big data to benchmark and validate neighborhood resilience capacity, Sustainable Cities and Society. 36(6). 272-285. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210670717313707 Lam, L. M.,& Kuipers,R (2019). Resilience and disaster governance: Some insights from the 2015 Nepal earthquake, International Journal of Disaster Risk Reduction, No.7 ,Vol.23, 321-331. https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2019IJDRR..33..321L/abstract Marschke, M. J., and F. Berkes (2006). Exploring strategies that build livelihood resilience: a case from Cambodia. Ecology and Society, Vol. 11.No.1, 22- 42. https://urbandatabase.khmerstudies.org/get-data/NDQ=/view Mauriz, Laura., Fonseca , Jimeno A ., Forgaci , Claudiu ., Björling , Nils (2017). The livability of spaces: performance and/or resilience? reflections on the effects of spatial heterogeneity in transport and energy systems and the implications on urban environmental quality, International Journal of Sustainable Built Environment , Vol. 6. No.1, 1-8. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212609016300127 Moghim, S., and Garna, R. K (2019). Countries'' classification by environmental resilience, Journal of Environmental Management , No.30 ,Vol. 230, 345-354. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30293019/ Moreno, Jenny., Larab Alejandro and Torresc, Mauricio (2019). Community resilience in response to the 2010 tsunami in Chile: The survival of a small-scale fishing community, International Journal of Disaster Risk Reduction ,No.8 ,Vol. 33, 376-384. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420918307908 Qin, Xiaofei, Li, Yurui, Lu, Zhi, Pan, Wei (2020). What makes better village economic development in traditional agricultural areas of China? Evidence from 338 villages, Habitat International,106(18), 2-15. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0197397520309267 Qiu, X., Xueting, Y., Fang, Y., Xu, Y.,& Zhu, F (2018). Impacts of snow disaster on rural livelihoods in southern Tibet-Qinghai Plateau, International Journal of Disaster Risk Reduction.31(6). 143-152. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420918300505 Quandt, A (2017). Measuring livelihood resilience: The Household Livelihood Resilience Approach (HLRA), World Development, No.35 ,Vol.107, 253-263. https://ideas.repec.org/a/eee/wdevel/v107y2018icp253-263.html Rathi, Ankita (2020). Is Agrarian Resilience limited to Agriculture? Investigating the “farm” and“non-farm” processes of Agriculture Resilience in the rural, Journal of Rural Studies, Vol. 12, 2-16. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0743016718302286 Sadeka, S., Reza, M., Suhaimi Mohamad, M., and Kabir Sarkar, Md. S (2013). Livelihood Vulnerability due to Disaster: Strategies for Building Disaster Resilient Livelihood, International Conference on Agricultural, Environment and Biological Sciences (ICAEBS''2013) Dec. 17-18, 2013 Pattaya (Thailand). 95-101. file:///C:/Users/DR.Saadi/Downloads/Sumaiyaetal.2013%20(1).pdf Schouten, M., Van der heide ,M.,& Heijman ,W (2019).Resilience of social-ecological systems in European rural areas: theory and prospects, paper prepared for presentation at the 113theaae seminar “the role of knowledge innovation and human capital in multifunctional agriculture and territorial rural, Belgrade, Republic of Serbia. https://core.ac.uk/download/pdf/6675092.pdf Sorre, A. M., Kurgat, A., Musebe, R.,& Sorre, B (2017). Adaptive Capacity to Climate Change among Smallholder Farmers’ in Busia County, Kenya .Journal of Agriculture and Veterinary Science. 10(9). 40-48. https://www.iosrjournals.org/iosr-javs/papers/Vol10-issue11/Version-1/H1011014048.pdf Sua ,M. M., Wallb, G., Wangc,Y.,& Jin, M (2019). Livelihood sustainability in a rural tourism destination - Hetu Town, Anhui Province, China.Tourism Management. 71(37). 272-281. https://colab.ws/articles/10.1016/j.tourman.2018.10.019 UNISDR)United Nations International Strategy for Disaster Reduction(. (2016). Hyogo Framework for Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters, Extract from the final report of the World Conference on Disaster Reduction. Wella, Lisa Van., van der Keur, Peter., Harjanne, Atte, Pagneux, Emmanuel., Perrels, Adriaan., Henriksen, Hans Jørgen (2018). Resilience to natural hazards: An analysis of territorial governance in the Nordic countries, International Journal of Disaster Risk Reduction , No.6,Vol,31, 1283-1294. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420917301620 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 621 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 375 |