
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 769 |
تعداد مقالات | 7,457 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,441,788 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,469,575 |
ارزیابی و پهنهبندی آسیبپذیری اراضی شهری در معرض خطر سیل (نمونۀ موردی: مناطق 1، 5 و10 کلانشهر تبریز) | ||
جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
دوره 14، شماره 53، بهمن 1403، صفحه 151-178 اصل مقاله (1.89 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2024.48862.3207 | ||
نویسندگان | ||
یوسف حضرتی لیلان1؛ حسن ستاری ساربانقلی* 2؛ میر سعید موسوی3 | ||
1دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، واحد بین الملل تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران | ||
2دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
3استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
سیل، یکی از بحرانیترین و مخربترین تهدیدات برای جوامع بشری، شهرهای در حال توسعه و ساکنین آنها میباشد و در صورت عدم آمادگی قبلی و برنامهریزی صحیح ممکن است خسارات جانی و مالی جبرانناپذیری را بر سکونتگاهها، استحکام ابنیه و تاسیسات شهری وارد سازد. کلانشهر تبریز نیز بهعلت موقعیت جغرافیایی ویژه و سوابق وقوع سیلهای مخرب، از این تهدید مستثنی نیست. عبور و تلاقی دو رودخانة «میدان چایی» و «مهران چایی» و ارتفاعات «عونابنعلی» در مناطق 5،1 و10 شهر تبریز، خطر آسیبپذیری اراضی این مناطق را افزایش داده و این محدوده را به یکی از مهمترین نقاط سیلخیز کلانشهر تبریز تبدیل مینماید. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی میباشد. هدف این تحقیق پهنهبندی و بررسی آسیبپذیری نقاط مختلف اراضی شهری در برابر سیل و عوامل تأثیرگذار بر این مخاطره در مناطق 5،1 و 10 کلانشهر تبریز است. معیارها و زیرمعیارهای تأثیرگذار بر وقوع سیل، توسط کارشناسان و متخصصین خبره انتخاب و سپس برای پهنهبندی آسیبپذیری اراضی این مناطق و محاسبة نقش هر کدام از معیارها و زیرمعیارهای مذکور از مدل تصمیمگیری چندمعیاره «1MCDM» و فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی«2AHP» بهره گرفته و با استفاده از قابلیتهای تحلیل مکانی نرمافزار «Arc 3GIS» لایههای نهایی پهنهبندی خطر سیل و عوامل مؤثر بر سیلخیزی تهیه گردید. با تلفیق این لایهها، نقشة نهایی پهنهبندی خطر سیل و شناسایی نقاط امن و آسیبپذیر محدودة مورد مطالعه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد 1 درصد از اراضی مناطق مذکور، در پهنهبندی خطر آسیبپذیری خیلیزیاد، 17 درصد خطر زیاد، 30 درصد خطر متوسط، 40 درصد در پهنة کمخطر و 3 درصد در پهنة خطر خیلی کم از لحاظ سیلگیری قرار دارند. | ||
کلیدواژهها | ||
کلانشهر تبریز؛ سیل؛ آسیبپذیری اراضی شهری؛ پهنهبندی؛ «Arc GIS»؛ «AHP» | ||
مراجع | ||
جلیلی صدرآباد، سمانه؛ ضابطیان طرقی، الهام و مرادی، پگاه. (1402). تاب آوری در برابر سیلاب در اثر تغییرات اقلیمی در طرح های توسعه، نشریه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، دوره 13 شماره 1، صص، 35-49.https://dpmk.ir/browse.php?a_code=A-10-617-1&sid=1&slc_lang=fa
رباطی، مریم؛ کریمی صارمی، سارگل؛ منوری، سیدمسعود.(1402). ارزیابی آسیب پذیری مناطق شهری در معرض مخاطرات طبیعی سیل و زلزله با استفاده از روش IHWP، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، سازمان جغرافیایی، دوره 32، شماره 126، صص 153-170.https://www.sepehr.org/article_705645.html
رئیسی، احمد؛ محبی، مجید؛ میرغفاری، الهام؛ سرگزی، روح اله و گلی، سمانه. (1401). پهنه بندی خطر سیلاب شهرستان چابهار با استفاده از مدل فازی در GIS، اولین کنفرانس رویداد مدیریت بحران ایران قوی.
زارعی، سعید؛ کشاورز، سعیده.( 1403). پهنهبندی خطر سیل در مناطق خشک با استفاده از مدل ترکیبی AHP-FUZZY در شهرستان دشتی، جنوب ایران، فصلنامه خشک بوم، دانشگاه یزد، دوره 14، شماره1، صص47-60.https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_3438.html?lang=fa
سامی، ابراهیم و عبادی، مریم. (1403). پهنه بندی خطر سیلاب شهری با استفاده از تحلیل شبکه ی (ANP) و منطق فازی، مطالعه موردی: شهر مراغه، فصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری، دانشگاه پیام نور، دوره 15، شماره 1، صص 171-186.https://grup.journals.pnu.ac.ir/article_10668.html
صمدی کوچکسرائی، بهاره؛ دانهکار، افشین. (1400). مروری بر روشهای تصمیمگیری چند معیاره در مطالعات محیط زیست، فصلنامه انسان و محیط زیست، انجمن متخصصان محیط زیست ایران، دوره 19، شماره 2، صص 106-124.https://www.sid.ir/paper/1042256/fa
طوسی اردکانی، آلاله؛ گلکار، کورش و فلاحی، علیرضا.( 1403). نقش طراحی شهری سازگار با سیل از منظر بهبود ادراک خطرپذیری (یک مرور نظام مند بین رشته ای، فصلنامه منظر، پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر، دوره16، شماره66، صص،32-43.https://www.manzar-sj.com/article_183999.html
عابدینی، موسی؛ نظافت، بهروز؛ پاسبان، امیر حسام. (1403). پهنهبندی خطر وقوع سیلاب در رودخانه بالیخلیچای با دوره بازگشتهای مختلف با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS. نشریه فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، دوره 24، شماره 86، صص1-23.http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-4021-fa.html
قنبری، ابوالفضل؛ امیریان، سهراب؛ امیریان، یوسف. (1402). ارزیابی و پهنه بندی خطر سیالب در شهرستان کرمانشاه، کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم محیطی، دانشگاه تبریز، دوره 3، شماره 9، صص 105-131.https://journals.tabrizu.ac.ir/article_18315.html
محمد دوست، عادل و شمسنیا، سیدامیر. (1402). شناسایی و پهنهبندی مناظق سیل خیز با استفاده از GIS – AHP (مطالعه موردی شهرستان دیر، استان بوشهر)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، دوره 12، شماره 47، صص. 152-167.https://journals.iau.ir/article_702170.html
موسوی نسب، سید جهانگیر؛ ملکحسینی، عباس و شمس، مجید. (1403). تحلیل و پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهری در برابر مخاطرات طبیعی مطالعه موردی: شهر ایلام، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دانشگاه گلستان، دوره 14، شماره2، صص 1-22.https://gps.gu.ac.ir/article_200773.html
میهن پرست، انیسه. (1398). برآورد و پهنهبندی پتانسیل خطر سیلگیری در حوضه آبریز کن تهران با استفاده از مدل تصمیمگیری فازی، مجله کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامهریزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، دوره 10، شماره 3، صص، 106-118 .https://sanad.iau.ir/Journal/gisrs/Article/934712
وجدانی نوذر، علی؛ گیوه چی، سعید. (1402). ارائه مدل ارزیابی خطر سیل در استان همدان به منظور رده بندی آسیب پذیری و پیامدهایمحتمل در مراکز جمعیتی، مجله مسکن و محیط روستا، پژوهشکده سوانح طبیعی، دوره 42، شماره 181، صص 119-132.https://jhre.ir/browse.php?a_id=2339&sid=1&slc_lang=fa&ftxt=0
ولی زاده کامران، خلیل؛ دلیرحسن نیا، رضا؛ آذری آمقانی، خدیجه. (1398). پهنه بندی سیلاب و تأثیر آن بر کاربری اراضی محیط پیرامونی با استفاده از تصاویر پهپاد و سیستم اطلاعات جغرافیایی. نشریه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، دوره 10، شماره 3، صص، 59-75. https://journals.iau.ir/article_668470.html
هدایتی دزفولی، اکرم؛ قصابی، زهرا. (1403). بررسی سیل استان گلستان از دیدگاه همدیدی و آماری (مطالعه موردی: اسفند ۱۳۹۷)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، دوره 24، شماره 73، صص،۲۱۰-۲۳۳.https://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_id=3802&sid=1&slc_lang=fa
Adil Akallouch, Ayoub Al Mashoudi, Mouloud Ziani & Rachid Elhani. 2024 " GIS Application in Urban Flood Risk Analysis: Midar as a Case Study " Open Journal of Ecology, Volume14, Number 2,125-148
Aidi Huo, Muhammad Ibrahim, Waheed Ullah, Safi Ullah, Adnan Ahmad, Fangqian Zhong.. "Flood vulnerability assessment in the flood prone area of Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan" , ORIGINAL RESEARCH article. Front. Environ. Sci., 19 January 2024. Volume 12. https://www.researchgate.net/publication/377814547_Flood_vulnerability_assessment_in_the_flood_prone_area_of_Khyber_Pakhtunkhwa_Pakistan
D.J. Wagenaar, R.J. Dahm, F.L.M. Diermanse, W.P.S. Dias, D.M.S.S. Dissanayake, H.P. Vajja, J.C. Gehrels, L.M. Bouwer.2019. " Evaluating adaptation measures for reducing flood risk: A case study in the city of Colombo, Sri Lanka", International Journal of Disaster Risk Reduction, 37 ,10.
Hualin Li, Shouhong Zhang, Jianjun Zhang, Wenlong Zhang & Zhuoyuan Song. 2023 framework for identifying priority areas through integrated eco-environmental risk assessment for a holistic watershed management approach", Journal of Ecological Indicators,volom146.https://doaj.org/article/d7beba62a7b24605b00747289b111ddd
Istak Ahmed , Nibedita Das(Pan) , Jatan Debnath , Moujuri Bhowmik , Shaswati Bhattacharje,2024 "Flood hazard zonation using GIS-based multi-parametric Analytical Hierarchy Process" Journal of geosystems-and-geoenvironment, vol 3, issue2 .https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2772883823000730
Prasoon Singh, Vinay Shankar Prasad Sinha, Ayushi Vijhani, Neha Pahuja. 2018. " Vulnerability assessment of urban road network from urban flood", International Journal of Disaster Risk R, Volume 28, June 2018, Pages 237-250.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420918303261
Saaty,T.1980." the analytical hierarchical process: planning ,priority setting resource allocation" .NEW YORK .Mc Graw – Hill.
Wenyan Pan, Mengwei Yan, Zhikun Zhao & Muhammad Awais Gulzar. 2022 " Flood Risk Assessment and Management in Urban Communities: The Case of Communities in Wuhan" Journal of Land, volom 12, issue 1, 1-14.
Yared Abayneh Abebe, Ghorbani, Igor Nikolic, Zoran Vojinovic, Arlex Sanchez.2019. " A coupled flood-agent-institution modelling (CLAIM) framework for urban flood rismanagement", nvironmental Modelling and Software 111,483–492.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 255 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 144 |